Εἰσοδικόν στήν Ἁγία καί Μεγάλη ἑβδομάδαν

Του Ἀρχιμ. Εὐθυμίου Θεοδωροπούλου, Ἐφημερίου Ἱ. Ν. Ἁγίας Αἰκατερίνης Καλαμάτας

 «Διὸ καὶ μεγάλην καλοῦμεν αὐτήν·  οὐκ ἐπειδὴ μεῖζον ἔχουσι μῆκος  ἄλλων ἁπασῶν αἱ ταύτης ἡμέραι· καὶ γὰρ εἰσὶν ἕτεραι μείζους·οὐδὲ ἐπειδὴ πλείους τὸν ἀριθμόν· καὶ γὰρ ἴσαι ταῖς ἄλλαις εἰσίν·    ἀλλ’ ἐπειδὴ μεγάλα ἡμῖν γέγονεν ἐν αὐτῇ παρὰ τοῦ Δεσπότου κατορθώματα».

(Ἰωάν. Χρυσοστόμου, Ὁμιλία, Ῥηθεῖσα εἰς τὴν μεγάλην ἑβδομάδα, ἐν ᾗ διδασκαλία, τίνος χάριν καλεῖται μεγάλη ἑβδομάς·  Migne, PG 55, 519-528).

Η πορεία προς τη συνάντηση με τον αναστημένο Χριστό πλησιάζει στο αποκορύφωμά της. Διανύσαμε το στάδιο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής με τον πλούτο των κατανυκτικών ακολουθιών της και την αυξημένη άσκηση, σωματική και πνευματική, οι οποίες σκοπόν έχουν να μας βοηθήσουν να εμβαθύνουμε συνειδητά στη χριστιανική ζωή μέσω της μετανοίας, μετέχοντας πραγματικά στη ζωή αυτή. Η πρώτη λέξη του Χριστού όταν άρχισε το κήρυγμά Του, ήταν «μετανοεῖτε» (Ματθ. 4, 17).  Η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι ένα σχολείο μετανοίας, στο οποίο κάθε χριστιανός  οφείλει να εισέρχεται με απώτερο σκοπό να αλλάξει τη ζωή του και η Εκκλησία με τη λειτουργική Της πράξη και την παράδοσή Της την περίοδο αυτή, μας προετοιμάζει για την πλήρωση της πορείας αυτής, της  οποίας προορισμός είναι το Πάσχα, «ἡ ἑορτή τῶν ἑορτῶν».

« Τὴν ψυχωφελῆ, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν, καὶ τὴν ἁγίαν Ἑβδομάδα τοῦ Πάθους σου, αἰτοῦμεν κατιδεῖν Φιλάνθρωπε, τοῦ δοξάσαι ἐν αὐτῇ τὰ μεγαλείά σου, καὶ τήν ἄφατον δι’ ἡμᾶς οἰκονομίαν σου, ὁμοφρόνως μελωδοῦντες, Κύριε δόξα σοι.»

Με αυτά τα λόγια του στιχηρού στον εσπερινό της Παρασκευής, πριν την Κυριακή των Βαΐων, τελειώνει η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Εισερχόμαστε στην «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα», στην περίοδο της αναμνήσεως των Παθών του Χριστού και της Αναστάσεως Του. Η θεώρηση της Μεγάλης Εβδομάδος ως περιόδου συνειδητής συμμετοχής και ολοκληρωτικής βιώσεως και μεθέξεως των γεγονότων της λυτρώσεως, την καθιστούν ιδιαίτερη. Η πρόσκληση των πιστών για συμμετοχή σε αυτά όχι ως απλή θέαση και τέρψη των οφθαλμών και μία απλή συγκινησιακή συμμετοχή, είναι ο καθεαυτό σκοπός, η εθελούσια συναρπαγή των μετεχόντων από το εδώ και το τώρα της ζωής μας, στο εκεί και στο τότε της λυτρώσεως.[i] Στην ανάμνηση των γεγονότων από τη ζωή και τη δράση του Χριστού, η Εκκλησία μεταφέρει το παρελθόν στο παρόν. «Σήμερον γεννᾶται ἐκ Παρθένου…» ψάλλουμε την ημέρα των Χριστουγέννων, «Σήμερον εἰσέρχεται εἰς Ἱεροσόλυμα…» θα ακούσουμε την Κυριακή των Βαΐων, «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου…» θα ψελλίσουμε ατενίζοντας τον Εσταυρωμένο τη Μεγάλη Παρασκευή. Και αυτή η μεταφορά δεν είναι μία ρητορική μεταφορά, η οποία έχει ως σκοπό να μας συγκινήσει απλώς. Η βίωση αυτών των γεγονότων, αποδεικνύει τη δύναμη της Εκκλησίας να μεταβάλει το χρόνο και αυτό το γεγονός το οποίο έγινε μόνο μία φορά τότε, έχει τη δύναμη να μας μεταδώσει το σκοπό για τον οποίο έγινε, την νίκη της ζωής επί του θανάτου. Και ζώντας μέσω της πίστεως αυτή την κατάσταση της νίκης, μαρτυρούμε ότι ο Χριστός ενίκησε το θάνατο. [ii]

Και η πορεία αυτή της συναντήσεως με τον αναστημένο Χριστό πλησιάζει στο αποκορύφωμά της, τη λαμπρή αυτή Κυριακή των Βαΐων, στο χώρο και στον τόπο της νέας Ιερουσαλήμ, την Εκκλησία Του.

« Ἐκ βαΐων καὶ κλάδων, ὡς ἐκ θείας Ἑορτῆς εἰς θείαν μεταβάντες Ἑορτήν, πρὸς σεβασμίαν τῶν Χριστοῦ Παθημάτων, πιστοὶ συνδράμωμεν, τελετὴν σωτήριον, καὶ τοῦτον ὑπὲρ ἡμῶν, πάθος ὑφιστάμενον, κατοπτεύσωμεν ἑκούσιον, αὐτῷ δὲ τὸν ὕμνον, εὐχαριστοῦντες ἀναμέλψωμεν, ἁρμόδιον ἀνακράζοντες· Ἡ τῆς εὐσπλαγχνίας πηγή καὶ τῆς σωτηρίας λιμήν, Κύριε δόξα σοι.» (Απόστιχο Λυχνικού Κυριακής Βαΐων).  Με τα πνευματικά άνθη της μετανοίας και της προσευχής και εμείς οφείλουμε να τον ακολουθήσουμε στο πάθος και να μην μείνουμε μόνο στις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις, όπως οι Ισραηλίτες της εποχής εκείνης. Οφείλουμε να συναντηθούμε με Αυτόν και να συσταυρωθούμε και να συνταφούμε με Αυτόν.[iii]

«Δεῦτε οὖν καὶ ἡμεῖς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθῶμεν αὐτῷ, καὶ συσταυρωθῶμεν, καὶ νεκρωθῶμεν δι’ αὐτόν, ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς» (Στιχηρό ιδιόμελο Αίνων Μ. Δυτέρας).  Η καθαρότητα του νοός και της καρδίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την συνάντηση με το Σωτήρα Χριστόν.  Η Ακολουθία του Νυμφίου της Μεγάλης Δευτέρας καταδεικνύει τη σχέση της ομολογίας με την πράξη. Πολλές φορές ομολογούμε πίστη και φερόμαστε ως άπιστοι. Η παραβολή του πατέρα και των δύο γιών του στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας, δείχνει την προτίμηση του Χριστού στην ισονομία της πράξεως με την ομολογία και προαναγγέλλει   ότι θα προηγηθούν στη βασιλεία του Θεού εκείνοι οι οποίοι δεν τους υπολογίζει κανείς, διότι υπάρχουν πραγματικοί πιστοί ανάμεσά τους («οἱ τελῶναι καί αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» Ματθ. 21, 31).

Τη Μεγάλη Τρίτη, ο Νυμφίος Χριστός, μας υπογραμμίζει την επαγρύπνηση η οποία πρέπει να μας διακατέχει σε όλες τις στιγμές και εκφάνσεις της ζωής μας, διότι η Δευτέρα Του Παρουσία  θα είναι αιφνίδια και η ετοιμότητά μας αναγκαία.  «Τόν Νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν, τάς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καί πίστει ὀρθῇ· ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι τοῦ Κυρίου παρθένοι, ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν σύν αὐτῷ εἰς τούς γάμους· ὁ γάρ Νυμφίος δῶρον ὡς Θεός πᾶσι παρέχει τόν ἄφθαρτον στέφανον».(Κάθισμα Όρθρου Μ. Τρίτης). Τα αναγνώσματα της ημέρας σκοπό έχουν να μας αφυπνίσουν σε αυτό το γεγονός: «Γρηγορεῖτε οὗν, ὅτι οὐκ οἴδατε τήν ἡμέραν οὐδέ τήν ὥραν ἐν ᾗ  ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται.» (Ματθ. 25, 13)

«Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Τετάρτῃ, τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ πόρνης γυναικός, μνείαν ποιεῖσθαι οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν, ὅτι πρὸ τοῦ σωτηρίου Πάθους μικρὸν τοῦτο γέγονε.» (Συναξάριον Όρθρου Μ. Τετάρτης). Η προβολή της μετανοίας της πόρνης γυναικός από τον Κύριο, κυριαρχεί  σε όλη την υμνολογία της ημέρας αυτής. Επίσης προβάλλεται προληπτικῶς και η προδοσία του μαθητού, αφού και οι δύο περιπτώσεις έχουν σχέση με το χρήμα. Στην πορνεία διασπάται και εμπορευματοποιείται η σωματική επικοινωνία και μεταβάλλεται σε αντικείμενο οικονομικής συναλλαγής. Το ανθρώπινο σώμα υποκαθιστά το ανθρώπινο πρόσωπο. Η σχέση των δύο προς αποφυγή γεγονότων , της πόρνης και της προδοσίας του Ιούδα, είναι σχέση πορνείας σώματος και ψυχής. Η πόρνη πορεύεται  κεντρομόλως, από το εγωκεντρικό «ὡς ἐγώ θέλω» στο «ὡς ἐσύ θέλεις» και  ο Ιούδας φυγοκέντρως από το χριστοκεντρικό «ἐσύ θέλεις» του διδασκάλου, στο «ὡς ἐγώ θέλω»[iv]

Η Μεγάλη Πέμπτη μας εισάγει στο Πασχάλιο Μυστήριο και μάλιστα στο πρώτο μέρος του. Ο Ιησούς έστειλε τον Ιούδα να αγοράσει για τριάντα αργύρια τον Πασχάλιο Αμνό, διότι, παραδίδοντας τον Διδάσκαλό του, επρομήθευσε στον κόσμο το θύμα του Πάσχα το οποίο θα γινόταν ο ιλασμός για κάθε αμαρτία. Η γενναιοδωρία του Ιησού στο απολυτρωτικό Του έργο υπερβαίνει τη φρίκη κάθε προδοσίας.[v] Η θυσία του Κυρίου Ιησού Χριστού σε συνάφεια με το Δείπνο στο Υπερώο της Ιερουσαλήμ, κατέχει κεντρική θέση στην υμνολογία της ημέρας. Η παράδοση των φρικτών Μυστηρίων και η ανάμνησή τους συμφώνως προς την προτροπή του Κυρίου ως συμμετοχή στο θυσιαστικό Δείπνο, πρέπει να είναι  πίστη μας,  ότι σε κάθε Ευχαριστία  μετέχουμε στο Πάθος Του και παίρνουμε μέρος στη θυσία Του.

«Τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ, σήμερον Υἱέ Θεού, κοινωνόν με παράλαβε. Οὐ μή γάρ τοῖς εχθροῖς σου τό μυστήριον εἴπω, οὐ φίλημά σοι δώσω, καθάπερ ὁ Ἰούδας. ἀλλ᾿  ὡς ὁ ληστής ὁμολογῶ σοι, μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.»

Τα γεγονότα της Μεγάλης Παρασκευής είναι πολλά και εξουθενωτικά. Ο βασανισμός και ο ευτελισμός, ο θάνατος και η μετάνοια του ληστή πριν την Ανάσταση του Χριστού. Ο «Άγιος των ελληνικών γραμμάτων», ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, έγραψε τη Μεγάλη Παρασκευή του 1887: «Μεγίστην, οὐχί ἁπλῶς μεγάλην, ὅπως τάς ἄλλας ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος τῶν Παθῶν, ἔπρεπε νά καλῶμεν τήν σήμερον ἡμέραν, καθ᾿ ἥν ἡ θυσία τοῦ Γολγοθᾶ ἐτελέσθη, ἡ ἐξ όλοκλήρου τό πρόσωπον τοῦ κόσμου μεταβαλοῦσα καί ἐπί τῶν τυχῶν τῆς ἀνθρωπότητος τηλικαύτην ἀσκήσασα ἐπιρροήν».  Η Σταύρωση του Χριστού είναι το ιστορικό γεγονός που αμφισβητεί όλες τις ανθρώπινες αξίες, αποδεικνύει τη σχετικότητά τους και τις αναδιαρθρώνει με αφετηρία το γεγονός της σταυρώσεως του ανθρώπου στο πρόσωπο του θεανθρώπου. Γιατί ο Θεός και ο άνθρωπος ενωμένοι εσταυρώθηκαν. Ο μη γνήσιος άνθρωπος εσταύρωσε τον γνήσιο στην ουσία του άνθρωπο, που ήταν ο «τέλειος Θεός και τέλειος Άνθρωπος», ο Θεάνθρωπος.[vi] Η Λύτρωση, η οποία εκπηγάζει από τον Σταυρόν του Χριστού και η συγχώρηση που εδόθηκε επάνω απ᾿ Αυτόν, συνοψίζονται στα μοναδικά λόγια του Κυρίου προς τον μετανοημένο Ληστή: «Σήμερον μετ᾿ ἐμοῦ ἔσῃ έν τῷ παραδείσῳ» (Λουκ. 23, 43). Η πορεία του Χριστιανού στην ορθή χριστιανική ζωή είναι πορεία μετανοίας και συγχωρήσεως και η επιβεβαίωση της συγχωρήσεως αυτής είναι ακριβώς ίδια με αυτή την οποία δέχθηκε ο μετανοημένος  Ληστής και παρέχει η Εκκλησία ανά τους αιώνες σε κάθε πιστό μέλος Της.

«Εἰ δὲ ἀπεθάνομεν σὺν Χριστῷ, πιστεύομεν ὅτι καὶ συζήσομεν αὐτῷ, εἰδότες ὅτι Χριστὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνῄσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει» (Ρωμ. 6, 8-9).  Τα ιερά κείμενα των Ευαγγελίων, καθώς και η υμνολογία του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου, εκφράζουν αυτήν ακριβώς την πεποίθηση και πίστη της Εκκλησίας και απευθύνουν το μεγάλο κάλεσμα στα πιστά  μέλη Της, ότι η ανάσταση του ανθρωπίνου γένους μετά τον Σταυρό και την Ταφή, είναι βεβαία. Μία τέλεια εικονογραφική απεικόνιση έχομε στην ορθόδοξη εικόνα της εις Άδου καθόδου του Χριστού, ως συναναστάσεώς Του μετά των πρωτοπλάστων Αδάμ και Εύας και κατ᾿ επέκτασιν όλου του ανθρωπίνου γένους.[vii]

Η σταυροαναστάσιμη πορεία της χριστιανικής ζωή μας περνάει από την Ταφή του Κυρίου ως βεβαιωμένη ελπίδα, στην Ανάσταση μαζί Του και αναγγέλλεται  με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο την Αγία και Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα: «Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα, αὐτὴν τὴν ζωηφόρον Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ».

Η Ανάσταση του Χριστού διακηρύσσεται με λαμπρότητα στην ακολουθία της Κυριακής του Πάσχα και καθ᾿ όλην τη νέαν εβδομάδα της Διακαινησίμου. Η πίστη της Εκκλησίας για την νέα περίοδο της ζωής Της με αναφορά στα έσχατα, είναι η βεβαιότητα ότι τά πάντα  γέμισαν από το φως του Χριστού και το σκοτάδι του θανάτου διαλύθηκε: «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ, καὶ τὰ καταχθόνια,…».  Η ζωή της Εκκλησίας βιώνεται πλέον από τα μέλη Της ως νέα ζωή, ως κοινωνία πιστών στο σώμα του τελείου Ανθρώπου και τελείου Θεού, κατά το Θεανδρικό Του υπόδειγμα.[viii]

«…καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς  μονογενοῦς  παρὰ Πατρός· πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας.» (Ιωάν. 1, 14).

Χριστός Ανέστη – Αληθώς Ανέστη !

[i] Ηλία Οικονόμου, Ημεροδρόμιο Μεγάλης Εβδομάδος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1996, σ. 8.

[ii] Alexander Schmemann, Μεγάλη Σαρακοστή-Πορεία πρός τό Πάσχα, Ακρίτας, Αθήνα 19915, σσ. 93-99.

[iii] Φιλοθέου Φάρου, Πριν και μετά το Πάσχα, Ακρίτας, Αθήνα 1992, σσ. 60-61.

[iv] Ηλία Οικονόμου, Ημεροδρόμιο Μεγάλης Εβδομάδος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1996, σσ. 44-50.

[v] Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, Ακρίτας, Αθήνα 2009, σσ. 76-88.

[vi] Ηλία Οικονόμου, Ημεροδρόμιο Μεγάλης Εβδομάδος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1996, σσ. 66-73.

[vii] Ηλία Οικονόμου, Ημεροδρόμιο Μεγάλης Εβδομάδος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1996, σσ. 79-80.

[viii] Ηλία Οικονόμου, Ημεροδρόμιο Μεγάλης Εβδομάδος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1996, σσ. 90-93.

Διαβάστε ακόμα