Του Ιωάννου Π. Μπουγά, Θεολόγου
Πολλές φορές δεν υπάρχουν ιστορικά έγγραφα ή άλλα στοιχεία, υπάρχει όμως ο τόπος και οι προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων μιας περιοχής, με τα οποία είναι δυνατόν να επιτευχθεί η ιστορική καταγραφή για την ζωή και την δράση των κατοίκων μιας περιοχής και μιας εποχής. Οι προφορικές μαρτυρίες και ο τόπος λοιπόν αποτελούν τα αδιάσειστα ιστορικά τεκμήρια.
Στην περίπτωση της προφορικής παραδόσεως, η οποία θρυλείται για την Εικόνα της Αγίας Παρασκευής, και για τους σφαγιασθέντες σκλαβωμένους Έλληνες και τα θαμμένα οστά τους στο εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής Πεταλιδίου, οι μαρτυρίες, έπειτα από επιτόπια έρευνα, έχουν ως ακολούθως. Μαρτυρίες που τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς τόνωναν την πίστη των υποδούλων και μετά παρέμειναν στην συνείδηση των απογόνων τους ως πολύτιμο φυλακτό.
Σε ύψωμα 4 χιλιομέτρων από την κωμόπολη του Πεταλιδίου Μεσσηνίας, σε ένα πανέμορφο λοφίσκο κατάφυτο από ελαιώνες και με θέα τον καταγάλανο Μεσσηνιακό κόλπο ευρίσκεται το εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, πλησίον του συνοικισμού «Μπαλή». Προ της ύπαρξης του σημερινού ναού στο ίδιο σημείο υπήρχε εικονοστάσιο από την εποχή της Τουρκοκρατίας, το οποίο στέγαζε το Εικόνισμα της Αγίας Παρασκευής, έπειτα ένα μικρό ναΰδριο και αργότερα κατασκευάστηκε με θαυμαστό τρόπο το σημερινό εξωκκλήσι, όπως μαρτυρούν πολλοί κάτοικοι της περιοχής.
Επειδή το πρώτο εικονοστάσιο ήταν πολύ μικρό και χωρούσε μόνο έναν άνθρωπο, οι κάτοικοι αποφάσισαν να κατασκευάσουν ένα ναΰδριο προκειμένου να διαφυλάξουν την Εικόνα Της. Η Εικόνα ήταν σε μέγεθος μεγαλύτερη από το σχήμα ενός Ευαγγελίου, ενώ ήταν αναρίθμητα τα αναθήματα από τους πιστούς, που είχε επάνω της. Το μικρό εκκλησάκι περατώθηκε με πολύ μόχθο και κόπο για να μπορέσουν οι πιστοί να εναποθέσουν το εικόνισμα της Αγίας και να δύνανται πλέον να τελούν την Θεία Λειτουργία.
Με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να μεταδίδονται οι προφορικές μαρτυρίες από γεροντότερους στους νεώτερους. Επειδή το έδαφος υποχωρούσε και δημιουργούσε ρωγμές στα θεμέλια του ναού με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η τοιχοποιία του, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της ενορίας του Πεταλιδίου αποφάσισε κατά το έτος 1997 να πραγματοποιήσει την ανέγερση μεγαλυτέρου σε μέγεθος ναού με βαθύτερα και στέρεα θεμέλια.
Κατά την διάρκεια των εργασιών της ανασκαφής ανερεύθησαν ανθρώπινα οστά, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και κρανία μικρών παιδιών. Όλα αυτά τα οστά περισυνελλέγησαν και τοποθετήθηκαν σε 12 σάκους. Στην συνέχεια παραχώθηκαν σύμφωνα με μαρτυρίες πίσω από το ιερό βήμα του παρεκκλησίου.
Κατά μαρτυρίες των γεροντοτέρων τα οστά αυτά ανήκουν σε μαρτυρικώς τελειωθέντες σκλαβωμένους Έλληνες κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι ίδιες μαρτυρίες λένε ότι πλησίον του ναού υπήρχε ο Πύργος-κατοικία του Τούρκου Αγά της περιοχής ονόματι Μπαλή-αγά. Αυτός ο Τούρκος Αγάς θυμωμένος με την συμπεριφορά των ραγιάδων και προφανώς κατόπιν κάποιας εξεγέρσεως των Ρωμηών, τους εκτέλεσε ομαδικά άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην συνέχεια οι Έλληνες χριστιανοί στον τόπο του μαρτυρίου και της σφαγής άνοιξαν έναν μεγάλο λάκκο για να θάψουν τα άψυχα πλέον σώματα τον μαρτύρων και όπως έσκαβαν σε αυτό το σημείο εκεί ευρέθη η εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Αυτή είναι η πρώτη εκδοχή της ευρέσεως.
Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι μόλις άνοιξαν τον λάκκο στο σημείο της εκτελέσεως εναπόθεσαν τα άψυχα σώματα των νεομαρτύρων συντοπιτών και έπειτα έχτισαν το μικρό εικονοστάσιο επ’ ονόματι της Αγίας Παρασκευής και έφτιαξαν μια εικόνα της Αγίας, διότι η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε κατά την ημέρα της εορτής της Αγίας στις 26 Ιουλίου.
Η πρόνοια του Θεού δια πρεσβειών της Αγίας Παρασκευής, η οποία έτυχε του ιδίου μαρτυρικού θανάτου, τα ρύθμισε τοιουτοτρόπως ώστε να δοξαστεί το όνομα της και να δοξάσουν τον Θεό.
Το σημείο αυτό είναι όπου ακριβώς ευρίσκεται ο σημερινός ναός. Από πολύ παλιά οι κάτοικοι της περιοχής, κατά την παραμονή της εορτής της Αγίας μετά τον εσπερινό, ξενυχτούσαν και παρέμεναν στον χώρο του ναού μέχρι την πρωία της εορτής και στην συνέχεια μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας αποχωρούσαν έχοντας την ευλογία της Αγίας. Μάλιστα θρυλούνται και πολλά θαύματα της Αγίας. Ένα εκ των οποίων είναι το εξής: Κάποτε οι κάτοικοι του πλησιόχωρου χωρίου Μπαλή εζήτησαν την μεταφορά της Εικόνος προς ευλογία στο χωριό τους και για να μπορούν να την διαφυλάξουν. Τότε οι χωρικοί έστειλαν δύο παιδιά να μεταφέρουν την εικόνα, αλλά τα παιδιά σταμάτησαν σε μια πηγή για να ξεδιψάσουν και ακούμπησαν το εικόνισμα σε ένα πεζούλι. Όταν ξεκουράστηκαν πήγαν να πάρουν την εικόνα και δεν μπορούσαν να την σηκώσουν, αν και ήταν μικρή. Προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να την αποκολλήσουν από το πεζούλι που την είχαν αποθέσει, αλλά επέστρεψαν άπραγα στο χωριό τους.
Μόλις έφτασαν στο χωριό εξιστόρησαν τα γεγονότα στους μεγαλυτέρους και οι κάτοικοι θεώρησαν ότι πρόκειται για θαύμα, διότι η Αγία δεν επιθυμεί να μετακινηθεί η εικόνα της από το σημείο όπου την είχαν τοποθετήσει. Έπειτα πήγαν να δουν αν όντως είναι έτσι τα πράγματα, όπως τα εξιστόρησαν τα παιδιά και πράγματι διαπίστωσαν ότι η εικόνα ήταν κολλημένη στο πεζούλι τότε πήραν την απόφαση ότι πρέπει να την επιστρέψουν πίσω με κάποιον τρόπο. Εδώ να σημειωθεί ότι δεν χρειάστηκε να βρεθεί ο τρόπος για να ξεκολλήσουν την εικόνα γιατί μόλις την ακούμπησαν μπόρεσαν και την σήκωσαν από το έδαφος. Από τότε δεν επιχείρησαν ποτέ την μεταφορά της. Αργότερα, δεν γνωρίζει κανείς πως, χάθηκε το θαυματουργό Εικόνισμα, μετά τόν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Άλλο ένα θαυμαστό γεγονός της Αγίας είναι το παρακάτω. Υπήρχε κάποτε ένα μικρό κορίτσι, το οποίο ήταν πολύ φτωχό και οι κάτοικοι το έπαιρναν στο σπιτικό τους για να το φροντίζουν. Ως αντάλλαγμα το κορίτσι αυτό έκανε τα θελήματα τους. Εκείνη την εποχή ήταν η περίοδος που μάζευαν την σταφίδα και τότε ένας από τους χωρικούς την έστειλε να πάει να σκεπάσει την σταφίδα γιατί είχε αρχίσει να βρέχει. Ξεκίνησε η μικρή και επειδή είχε σουρουπώσει και με τις αστραπές είχε φοβηθεί, όπως περνούσε από το εκκλησάκι της Αγίας ή ίδια η Αγία την περίμενε στο δρόμο. Η κοπέλα όταν είδε την γυναίκα φοβήθηκε. Της είπε η Αγία «μην φοβάσαι γύρισε σπίτι σου, την σκέπασα εγώ την σταφίδα, έτσι να πεις σε αυτόν που σε έστειλε ότι η Αγία Παρασκευή σκέπασε την σταφίδα σου». Όπως της είπε, έτσι έκανε. Την επόμενη ημέρα πήγαν να δουν τι συνέβη και όντως ήταν όλα σκεπασμένα.
Την δεκαετία του ‘70 η Αρετή Ανδριανάκη του Παντελή, κάτοικος του Πεταλιδίου είδε στον ύπνο της την Αγία Παρασκευή, η οποία της είπε να πάει στο εκκλησάκι της και να ψάξει να βρει την εικόνα της που είναι θαμμένη μέσα στα χώματα. Όντως την επομένη ημέρα η γυναίκα το είπε στους συγχωριανούς της. Πήγαν αρκετοί και έσκαψαν με τις τσάπες, αλλά μάταια δεν μπόρεσαν να βρουν την Εικόνα της Αγίας Παρασκευής.
Είκοσι επτά χρόνια αργότερα (1997) το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Ενορίας του Πεταλιδίου αποφάσισε την ανακατασκευή του ναού. Τότε, κατά μαρτυρίες πολλών πιστών χριστιανών, η Αγία Παρασκευή εμφανιζόταν στον ύπνο τους. Κατά την εμφάνιση αυτή ζητούσε από τους χριστιανούς λάδι και τους παρότρυνε πιεστικά να ζητήσουν με την σειρά τους λάδι, προκειμένου να κατασκευαστεί η κατοικία της. Με την συλλογή του λαδιού θα συγκεντρώνονταν χρήματα για την ανοικοδόμηση του παρεκκλησίου. Πολλοί κάτοικοι έπειτα από αυτά τα ενύπνια συγκέντρωσαν χρήματα και ανοικοδομήθη ο ναός της Αγίας.
Σήμερα εν έτει 2018 πάλι το έδαφος βυθίζεται, στο σημείο όπου λένε ότι είναι θαμμένα τα οστά. O ναός της Αγίας Παρασκευής στέκει ακλόνητος στο σημείο της σφαγής των Νεομαρτύρων, οι προφορικές μαρτυρίες, όσο και αν έχουν στοιχεία υπερβολής, είναι αληθινές μαρτυρίες. Αυτό που απομένει είναι η συνέχιση της έρευνας προκειμένου να εξαχθούν τα ιστορικά συμπεράσματα και να τιμηθούν οι θυσιασθέντες Ρωμηοί κατά τα τετρακόσια χρόνια της βάρβαρης τουρκικής σκλαβιάς. Να τιμηθούν οι ανώνυμοι αυτοί Νεομάρτυρες, οι οποίοι μέχρι σήμερα αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι αυτού του τόπου δεν είναι διατεθειμένοι να στερηθούν την πίστη τους παρ’ όλα τα βασανιστήρια.
