Του Ιερομ. Ιωακείμ Οικονομίκου, Ιεροκήρυκα της Ι. Μ. Κίτρους
Το 1948, ενώ η Ελλάδα σπαράσσεται από τον εμφύλιο πόλεμο, και η Ευρώπη προσπαθεί να ορθοποδήσει από τις πληγές και τις καταστροφές πού προκάλεσε η φρίκη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Ανατολική Ορθόδοξος Εκκλησία του Χριστού, βρίσκεται και αυτή σε μία αναταραχή. Οι πολιτικές, κοινωνικές, και πολεμικές συγκρούσεις, έφεραν τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες σε μία απομόνωση. Έτσι αρχίζει μια προσπάθεια επανεντάξεώς της στα κοινωνικά δρώμενα, προσπαθώντας να προβάλλει και πάλι τις αξίες και τα ιδανικά, τα οποία είχαν χαθεί ή είχαν διαστρεβλωθεί από τα Φασιστικά και Ναζιστικά καθεστώτα της εποχής, πού επί μία σχεδόν δεκαπενταετία είχαν κυριεύσει και κατακτήσει την γηραία Ήπειρο. Για τον σκοπό αυτό, ξεκινά η προσπάθεια από τις Προτεσταντικές Εκκλησίες και Κοινότητες της Ευρώπης, να δημιουργήσουν ένα Οργανισμό, με σκοπό την ενότητα καταρχήν του διηρημένου Προτεσταντικού κόσμου, με την συμμετοχή και της Ορθοδόξου Εκκλησίας, με μόνο σκοπό την προβολή της Αγιοπατερικής παραδόσεως της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Έτσι δημιουργείται το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το οποίο φέτος συμπληρώνει εβδομήντα χρόνια παρουσίας. Για το Παγκόσμιο Συμβούλιο, θα αναφερθούμε σε άλλο μας άρθρο.
Το 1948 όμως, αποτελεί σταθμό για την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, κυρίως όμως για την Πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Μετά από την ασθένεια του Πατριάρχου Μαξίμου του Ε’, την παραίτησή του από τον Πατριαρχικό Θρόνο και την εγκαταβίωσή του στο σπίτι του στην Χαλκηδόνα, η Αγία και Ιερά Σύνοδος συγκροτείται σε Σώμα, και ύστερα από κανονική εκλογή, εκλέγει στον Πρώτο Θρόνο της καθ’ ημάς Ανατολής και στο Ύπατο αξίωμα του Γένους, τον μέχρι τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Αθηναγόρα. Με την συμπλήρωση λοιπόν φέτος εβδομήντα χρόνων από την ημέρα εκείνη της εκλογής της 1η Νοεμβρίου 1948, θα θέλαμε να καταθέσουμε ορισμένες σκέψεις για την μεγάλη αυτήν εκκλησιαστική μορφή, πού σημάδεψε με την παρουσία του, την Εκκλησία και το Γένος.
Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, βίωνε την πραγματικότητα της κοινωνίας, και πονούσε για τον κατακερματισμό της Χριστιανοσύνης. Αναφέρει ο φίλος και συνεργάτης του Πατριάρχου Αθηναγόρου, Αριστείδης Πανώτης: “Όταν το 1910 επήγα στο Μοναστήρι, ευρέθηκα αμέσως σε μία ατμόσφαιρα μίσους…..Οι μόνοι πού είχαν αγάπη ήταν οι Έλληνες και οι Εβραίοι. Έζησα μέσα σε αυτό το μίσος, χωρίς να πταίω σε τίποτα για οκτώ ολόκληρα χρόνια…..Το μίσος μεταξύ των ανθρώπων, η υποτίμηση του ανθρώπου και η αδυναμία της Χριστιανοσύνης να αξιώση το βασικόν “αγαπάτε αλλήλους” με έκαναν δια βίου ταπεινόν διάκονον της αγάπης του Θεού”. Γι’ αυτό και το όραμά του, ως Μητροπολίτης Κερκύρας, αργότερα ως Αρχιεπίσκοπος Αμερικής και τέλος ως Οικουμενικός Πατριάρχης και Πρώτος της καθ’ ημάς ανατολής ήταν, “μια Ορθοδοξία ενωμένη και μεγαλουργούσα, μια Ορθοδοξία της κοινής ομολογίας πίστεως με αγάπη και λειτουργική, μυστηριακή κοινωνία, αλλά και μία Ορθοδοξία της κοινής μαρτυρίας της ορθής πίστεως εντός και εκτός των ορίων της εν αγάπη και αληθεία, ανά τα πέρατα του κόσμου, πρός τις άλλες χριστιανικές εκκλησίες και ομολογίες”.
Ο Γάλλος ιερεύς Μώρις Βιλλαίν αναφερόμενος στον Πατριάρχη Αθηναγόρα γράφει μεταξύ άλλων τα εξής: “Για να παρουσιάσουμε το πρόσωπο του Πατριάρχου ολόκληρο, θα χρειαζόταν μια μεγαλοφυΐα – η γραφίδα τους Μπερνανός, ο χρωστήρας του Τερρίτι, η σμίλη του Μιχαήλ Αγγέλου – γιατί όλα είναι μεγάλα, υπερφυσικά μεγάλα στον Αθηναγόρα τον Α΄”.
Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, πιστεύει ότι η Εκκλησία δεν είναι ένας Θεσμός στατικός, αλλά “Σώμα Χριστού” ζωντανό και δυναμικό. Η άποψή του για τους θρησκευτικούς ηγέτες είναι ότι “δεν μπορούν να μένουν αμετακίνητοι στα χαρακώματα του χθες, αλλά πρέπει να αποβαίνουν τολμηροί αγωνισταί στα πρώτα φυλάκια του αιωνίου και απαραχαράκτου σχεδίου του Θεού, πού είναι αγάπη, οικοδομή και ενότης”.
Πρίν από εβδομήντα χρόνια, ο Μεγάλος Πατριάρχης Αθηναγόρας, βλέπει ότι η Ορθοδοξία αντιμετωπίζει προβλήματα ενότητος. Γι’ αυτό και προσπαθεί να συσφίξει τις σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Τόσο με τις περιοδείες του, όσο και με τις συγκλήσεις των Πανορθοδόξων Διασκέψεων, αρχής γενομένης της Α’ Πανορθοδόξου Διασκέψεως της Ρόδου το 1961, πού οδήγησε τελικά στην Σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης τον Ιούνιο του 2016, από τον άξιο διάδοχό του και συνεργάτη του, Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, από την ημέρα της εκλογής του στον Πρώτο Θρόνο της καθ’ ημάς Ανατολής, αλλά και σε όλη την προηγούμενη διακονία του, στην Αμερική, στην Κέρκυρα, στην Αθήνα, στο Μοναστήρι, στην Κωνσταντινούπολη, στο Βασιλικό Ιωαννίνων, βίωνε βαθύτατα την χριστιανική πίστη, την λειτουργική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας, σε συνεργασία με την ορθόδοξη πνευματικότητα που καλλιεργείται εντός του μοναχισμού. Δεν ήταν τυχαίο ότι, μετά την απομάκρυνσή του από το Μοναστήρι της Πελαγωνίας, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας ως νεαρός Διάκονος ζή για ένα διάστημα στο Άγιον Όρος, ζώντας από κοντά την πνευματικότητα της μοναδικής αυτής Μοναστικής Πολιτείας στον κόσμο. Γι’ αυτό και όταν αποφασίζει να εορτάσει τα χίλια χρόνια της Αθωνικής Πολιτείας (963 – 1963), γράφει στο μήνυμά τους για τους εορτασμούς: “Το Άγιον Όρος ως μαρτύριον της ακαταλύτου ορμής της ανθρωπίνης ψυχής πρός τον αιώνιον Θεόν και σύμβολον της δογματικής και ηθικής ενότητος των Ορθοδόξων Εκκλησιών, ων των πλειόνων της μοναχικής τάξεως αντιπροσώπους από του τέλους ήδη του Ι’ αιώνος φιλοξενεί, αποτελεί σέμνειον πανορθόδοξον και απολαύει της ευλαβείας σύμπαντος του Ορθοδόξου κόσμου, ανεξαρτήτως εθνότητος και φυλής. Επί δεκάδα αιώνων το Άγιον Όρος δια της Ιεράς αυτού ακτινοβολίας, ομιλεί πρός τους εν κόσμω, εν μέσω της δίνης της ζωής, τον αγώνα της ηθικής τελειώσεως αγωνιζομένους χριστιανούς. Ο γαλήνιος των αγιορειτών μοναχών κόσμος θα ομιλήσει και φέτος από των κλιτύων του υψικαρήνου Άθω, απευθύνων σιωπηρόν μήνυμα, κλήσιν εις στροφήν πρός εαυτόν και ψυχικήν περισυλλογήν, εις αφοσίωσίν πρός τον Θεόν και τον νόμον του Θεού, εις σύνδεσιν εν τη πίστει και τη αγαπη των φύσει συγγενών και οικείων, εις άρσιν της λυπηράς διαιρέσεως, δι ήν βλασφητείται το Πανάγιον του Κυρίου Όνομα εν τοις έθνεσι”.
Εβδομήντα χρόνια μετά, και η μορφή του Αειμνήστου Πατριάρχου Αθηναγόρου, του “Ειρηνοποιού” Πατριάρχου, όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο στενός του συνεργάτης και πρύτανις των Αρχόντων του Θρόνου κύριος Αριστείδης Πανώτης, συνεχίζει να λάμπει και να φωτίσει.
Άς έχουμε την ευχή του.
Αιωνία του η μνήμη.
