Του Ιερομ. Ιωακείμ Οικονομίκου – Ιεροκήρυκα της Ι. Μ. Κίτρους.
Σε συνέχεια του προηγουμένου μας άρθρου, στην πάντοτε φιλόξενη ιστοσελίδα Arxon.gr, με την αναφορά μας στον Μητροπολίτη Καστορίας Γερμανό Καραβαγγέλη, θα θέλαμε μέσα από την νέα μας συνάντηση, να αναφερθούμε σε ένα άλλο Ιεράρχη της Μεγάλης Εκκλησίας, ο οποίος αγωνίστηκε για την διάσωση του Πατριαρχικού Ελληνισμού της Μακεδονίας, από τις βλέψεις των Βουλγάρων Κομιτατζήδων, με τις “ευλογίες” της Τσαρικής τότε Ρωσίας. Θα αναφερθούμε στον Επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο Α’ Λούση και την άγνωστη για την Νότιο ή Παλαιά Ελλάδα της Επαναστάσεως του Ολύμπου του 1878, μια Επανάσταση πού έβαλε τις βάσεις για την έναρξη του ηρωικού έπους της Μακεδονίας, του Μακεδονικού Αγώνος.
Καθ’ όλη την διάρκεια του 19ου αιώνος και ύστερα από την Επανάσταση του 1821, στην Μακεδονία σημειώθηκαν πολλά Επαναστατικά κινήματα τα οποία όμως στέφθηκαν με αποτυχίες, λόγω του ισχυρού Οθωμανικού Στρατού πού υπήρχε στην Θεσσαλονίκη. Μία από αυτές τις Επαναστάσεις, είναι και η Επανάσταση του Ολύμπου πού εκδηλώθηκε στον Όλυμπο και στα Πιέρια. Αφορμή για την Επανάσταση αυτή στάθηκε η λήξη ενός ακόμα Ρωσοτουρκικού Πολέμου, ο οποίος έληξε άδοξα για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έτσι τον Φεβρουάριο του 1878, τα Τσαρικά Ρωσικά στρατεύματα έφτασαν έξω από την Κωνσταντινούπολη, όπου στο Προάστιο Άγιος Στέφανος υπογράφτηκε η περίφημη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, μεταξύ της Οθωμανικής και της Τσαρικής Αυτοκρατορίας, με την οποία δημιουργούνταν η “Μεγάλη Βουλγαρία”, καταλαμβάνοντας όλη την Μακεδονία πλήν Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. Αυτή η Συνθήκη, προκάλεσε το αίσθημα των Πατριαρχικών κατοίκων της Μακεδονίας, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει η Επανάσταση στον Όλυμπο την ίδια χρόνια, η οποία απέτυχε μέν, αλλά οδήγησε τις Μεγάλες Δυνάμεις στο Συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο του 1878 περιορίζοντας την Βουλγαρία στα σημερινά περίπου σύνορα. Αυτό βέβαια η Βουλγαρία δεν το δέχτηκε και έτσι αρχίζει το όργιο των λεηλασιών με σκοπό την προσάρτηση της Μακεδονίας.
Η Επανάσταση του Ολύμπου, οργανώθηκε τόσο από τους εγχωρίους κατοίκους, όσο και από Μακεδόνες πού είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα και την Αταλάντη όπου είχαν καταφύγει εκεί μετά από τα διάφορα αποτυχημένα κινήματα. Τα Ελληνικά Προξενεία Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης με αναφορές πρός την Αθήνα, προσπαθούν να ξυπνήσουν τις συνειδήσεις της Κεντρικής εξουσίας. Η Κεντρική Επιτροπή της “Εθνικής Αμύνης” είχε μια πλήρη ενημέρωση για την κατάσταση πού επικρατούσε στην Μακεδονία.
Σε αυτό το Κίνημα της “Εθνικής Αμύνης” εκτός από κάποιους στρατιωτικούς είχε μυηθεί και ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Α’ Λούσης. Ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Α’ Λούσης γεννήθηκε στην Στενήμαχο της Ανατολικής Θράκης το 1840. Σπούδασε στην Ριζάρειο Εκλησιαστική Σχολή με υποτροφία του Κομιτζοπουλείου Ιδρύματος της πατρίδος του. Το 1874 βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη και συνδέεται με τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωακείμ τον μετέπειτα Πατριάρχη Ιωακείμ τον Γ’ ως Αρχιδιακόνος του. Το 1875, εκλέγεται Επίσκοπος Κίτρους. Στην Επισκοπή του θα παραμείνει μέχρι το 1878, ύστερα από την αποτυχία της Επαναστάσεως του 1878, όπου καταφεύγει στην Αθήνα στέλνοντας από εκεί την παραίτησή του από τον Θρόνο του. Απέτυχε να εκλεγεί Μητροπολίτης Φθιώτιδος. Πέθανε στην Αθήνα από φυματίωση τον Ιούνιο του 1882 σε ηλικία 42 ετών.
Στις 15 Φεβρουαρίου του 1878, αναχωρούν από την Αττική τα ατμόπλοια “ΥΔΡΑ” και “ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ” μεταφέροντας εκστρατευτικό σώμα 500 ανδρών με αρχηγό τον Λοχία Κοσμά Δουμπιώτη. Το σώμα αυτό αποβιβάστηκε στο Λιτόχωρο την νύχτα της 16ης Φεβρουαρίου. Στις 19 Φεβρουαρίου την ημέρα πού υπογράφονταν η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου υψώθηκε στο Λιτόχωρο η Επαναστατική Σημαία από την Επαναστατική Κυβέρνηση, με αρχηγό τον Επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο Α’ Λούση και τον Ιατρό Ευάγγελο Κοροβάγγο από το Λιτόχωρο.
Μια από τις πρώτες ενέργειες της Επαναστατικής Κυβερνήσεως, ήταν να αποστείλουν στις Μεγάλες Δυνάμεις δια των Προξενείων Ρωσίας, Γαλλίας, Αγγλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, και Αμερικής, με έδρα την Θεσσαλονίκη, την Προκήρυξη της Κυβερνήσεως. Η Επανάσταση του Ολύμπου είναι γεγονός. Ο Οθωμανός Διοικητής της Κατερίνης δηλώνει υποταγή με τον όρο να μην πειραχθούν οι Οθωμανοί της Κατερίνης. Στις 20 Φεβρουαρίου, ο Κίτρους Νικόλαος Α’ ο Λούσης, στην έδρα του τον Κολινδρό, υψώνει την Σημαία και κηρύσσει την Επανάσταση και εκεί. 30 άνδρες με την καθοδήγηση του οπλαρχηγού Βαγγέλη Χοστέβα, σκοτώνουν την τουρκική φρουρά, μετατρέποντας τον Κολινδρό σε καταφύγιο των γειτονικών χωριών. Ο Κίτρους Νικόλαος, ευλογεί την σημαία και τα όπλα.
Δυστυχώς όμως, η προδοσία πού υπάρχει μέσα στο αίμα μας από την αρχαιότητα, οδήγησε τον Γιάννη Μπίτσιο από την Ήπειρο, ένα μεγαλοτσιφλικά, διερμηνέας του Αγγλικού Προξενείου, συνεννοείται με τους Οθωμανούς οι οποίοι στέλνουν από τα Σκόπια και την Θεσσαλονίκη 4000 Τούρκους με 10 πολυβόλα και 2 τηλεβόλα πρός την Κατερίνη, την οποία ανακαταλαμβἀνουν. Μετά την Κατερίνη, ο Οθωμανικός Στρατός κατευθύνεται πρός το Λιτόχωρο, τον οποίο καίει, και από εκεί οδεύει πρός τον Κολινδρό. Ο Οθωμανικός Στρατός επικήρυξε τον Κίτρους Νικόλαο Α’ να περάσει Στρατοδικείο. Ο Κίτρους Νικόλαος, για να μην πέσει στα χέρια τους το Επίσκοπο με τα αρχεία της Επαναστάσεως το πυρπολεί, καίγοντας και πολλά από τα ιστορικά κειμήλια της περιοχής. Ο Κολινδρός εγκαταλείπεται και ο πληθυσμός μαζί με τα γυναικόπαιδα κατευθύνονται πρός την Ιερά Μονή των Αγίων Πάντων στα Πιέρια όπου γράφεται μια νέα ηρωική σελίδα, με την θυσία των γυναικοπαίδων. Έτσι αναβιώνει, το Ζάλλογο, η Αραπίτσα, το Κούγκι, το Αρκάδι. Η Επανάσταση του Ολύμπου έληξε άδοξα και με πολύ αίμα.
Ο Κίτρους Νικόλαος Α’ έμεινε μαζί με 500 ἀνδρες, όπου συναντούν το Σώμα του Κοσμά Δουμπιώτη και μέσα από χιόνια και κακουχίες περνούν στον Βελβενδό, από εκεί στα στενά του Σαρανταπόρου και μέσω Μελούνας φτάνουν στην Θεσσαλία, η οποία ήταν ήδη ελεύθερη. Για την σκλαβωμένη και αιματοποτισμένη πατριαρχική Μακεδονία, δεν υπάρχει πλέον επιστροφή. Ο Κίτρους Νικόλαος Α’ ο Λούσης με πλοίο μεταφέρεται στον Πειραιά όπου οι κάτοικοι του επιφυλάσσουν θερμή υποδοχή.
Ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Α’ο Λούσης, αποτελεί ένα μεγάλο παράδειγμα πρός μίμηση για όλους μας. Η προσφορά του είναι τεραστία, παρά την αποτυχία της Επαναστάσεως. Χαλύβδωσε το φρόνημα του Μακεδονικού Ελληνισμού, ώστε να μπορέσουν οι Πατριαρχικοί Μακεδόνες να αμυνθούν και να δημιουργήσουν τόσο τον Μακεδονικό Αγώνα, όσο και τους ενδόξους Βαλκανικούς Πολέμους.
Η Μακεδονία, η πολύπαθη, η τυραννισμένη, η αιματοποτισμένοι από τα αίματα αγίων και ηρώων, δεν παζαρεύεται και δεν εξαγοράζεται. Η θυσία του Κίτρους Νικολάου Α’ του Λούση και όλων όσοι αγωνίστηκαν θα γίνουν οι κριτές μας.
Αιωνία του η μνήμη.
