Του Παντελεήμονα Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Η παράδοση των Αχράντων Μυστηρίων κατά την Μεγάλη Πέμπτη είναι η κορυφαία παρακαταθήκη την οποία άφησε ο Υιός και Λόγος του Θεού στην ανθρωπότητα. Η παρακαταθήκη αυτή, αποτελεί την άμεση ένωση της ψυχής μας με τον Θεό, ένωση την οποία ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά μπορεί να επιτύχει κατά την προσέλευσή του στο Άγιο Ποτήριο, εφ’ όσον έχει προετοιμαστεί πνευματικά. Η ένωση με τον Θεό, η οποία προκύπτει από την μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, είναι εκείνο το εφόδιο το οποίο μας εξασφαλίζει την άφεση των αμαρτιών μας και την αιώνια ζωή. Η αιώνια ζωή είναι η διαβεβαίωση ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου, ο Θάνατος, καταργείται οριστικά και ο άνθρωπος με θάρρος και ελπίδα μπορεί να ατενίζει την έξοδό του από τα επίγεια. Ο λόγος για τον οποίο ο χριστιανός δεν φοβάται, πλέον, τον Θάνατο είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Έχοντας δώσει στους μαθητές Του τις τελευταίες διδαχές κατά τον Μυστικό Δείπνο, εξέρχεται στον κήπο της Γεθσημανής (στον κήπο της Προδοσίας) και αναμένει να οδηγηθεί στον Τίμιο Σταυρό Του με σκοπό να νικήσει τον Διάβολο. Ο Τίμιος Σταυρός αποτελεί την έναρξη της Διάβασης από τον Θάνατο στην Ζωή, ακόμα και αν προς στιγμήν φάνηκε ότι ο Διάβολος και η αμαρτία των ανθρώπων είχαν το προβάδισμα στα γεγονότα.

Σκοπός της ενανθρώπησης του Χριστού ήταν να λάβει ολόκληρη την ανθρώπινη φύση, επομένως και την ανθρώπινη αμαρτία. Ο Χριστός πεθαίνει επάνω στον Σταυρό ως προς την ανθρωπότητα επειδή έχει ταυτίσει τον Εαυτό Του με εμάς και τα παθήματά μας. Ο Χριστός αναλαμβάνει να πληρώσει με το Αίμα Του την τιμωρία της ανθρωπότητας (θάνατος) για την απώλεια του Παραδείσου. Με άλλα λόγια, ο Θεάνθρωπος εφαρμόζει στην πράξη την ειλικρινή και ανυπόκριτη αγάπη την οποία ως Δημιουργός τρέφει για τον άνθρωπο· άλλωστε, κατά τον Μυστικό Δείπνο τόνισε ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης όταν ένας άνθρωπος θυσιάζεται για τους φίλους του. Ο Χριστός πορεύεται στην οδό του Μαρτυρίου με σκοπό να νικήσει τον Θανάτο πεθαίνοντας ο Ίδιος κατά την ανθρωπότητα· ανέχεται να συλληφθεί από τους Ιουδαίους και να παραδοθεί στις διαθέσεις των Ρωμαίων με σκοπό να πετύχει την εξαγορά του κόσμου από την «κατάρα του νόμου». Η θυσία του Χριστού για το πλάσμα Του είναι διαχρονική και πραγματοποιείται έως και σήμερα κατά την Θεία Λειτουργία· εκεί, ο Χριστός είναι Αυτός ο οποίος προσφέρει και ταυτόχρονα προσφέρεται θυσία στον Θεό Πατέρα Του όπως συνέβη και στον Τίμιο Σταυρό.

Ο Μέγας Βασίλειος αποτυπώνει στις ευχές της Θείας Λειτουργίας του την θυσιαστική αγάπη του Υιού και Λόγου του Θεού για τον άνθρωπο. Ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο με την τοποθέτησή του στον Παράδεισο ώστε να απολαμβάνει την άμεση κοινωνία μαζί Του και ως εκ τούτου την αθανασία. Ωστόσο, ο άνθρωπος παρήκουσε της εντολής του Θεού καθώς εξαπατήθηκε από τον Διάβολο και ο Θεός, ως Δίκαιος Κριτής, τον εξώρισε στην γη από την οποία δημιουργήθηκε. Κατά την διάρκεια της εξορίας αυτής (όπως αυτή αποτυπώνεται στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης), ο Θεός επισκέφθηκε πολλές φορές τον άνθρωπο μέσα από τους Προφήτες αλλά και με τους Αγγέλους Του ενεργώντας βοηθητικά προς τον άνθρωπο. Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος και έλαβε την μορφή του δούλου για να νικήσει την αμαρτία και τον θάνατο.

Επομένως, η αγάπη του Κυρίου για τους ανθρώπους, Τον οδηγεί, σύμφωνα με τον άγιο Ανδρέα επίσκοπο Κρήτης, να δώσει ως αντάλλαγμα στον Θάνατο τον Εαυτό Του καταδεχόμενος να Τον εκδύσουν από τα ιμάτιά Του και να Τον περιβάλουν με κόκκινη χλαμύδα. Καταδέχεται να τοποθετήσουν στο κεφάλι Του ακάνθινο στεφάνι και να Του δώσουν να κρατήσει στο δεξί Του χέρι ένα καλάμι ως βασιλικό σκήπτρο. Αποδέχεται να μαστιγωθεί σε ολόκληρο το σώμα Του και δεν διανοείται να αποστρέψει το πρόσωπό Του από τους εμπτυσμούς των Ιουδαίων και των Ρωμαίων. Σε αντίθεση με τους Ιουδαίους οι οποίοι δεν θέλουν να μολυνθούν από την συναναστροφή τους με τους Ρωμαίους λόγω της εορτής του Πάσχα, Εκείνος με παρρησία στέκεται ενώπιον του Πιλάτου και Του καθιστά σαφές ότι δεν έχει καμία εξουσία επάνω Του παρά μόνο εκείνη (την εξουσία) η οποία του δίδεται από τον Θεό Πατέρα εκείνη την στιγμή. Τέλος, αφού ακούει τον περιούσιο λαό να κραυγάζει ότι πρέπει επιτακτικά να σταυρωθεί ο «Βασιλέας των Ιουδαίων» και παρακολουθεί τον Βαραββά να αφήνεται ελεύθερος από τις ρωμαϊκές αρχές, αναλαμβάνει να σηκώσει τον Σταυρό Του, να πορευθεί την οδό του μαρτυρίου, να ανεβεί έως τον Γολγοθά με την βοήθεια του Σίμωνα Κυρηναίου και εκεί υψώνεται επάνω στο «ξύλο της κατάρας» για να το μετατρέψει σε «ξύλο ευλογίας».

Με σκοπό την σωτηρία του κόσμου, παρακάλεσε τον Θεό – Πατέρα Του να συγχωρέσει τους σταυρωτές Του, είδε τα ιμάτια Του να μπαίνουν σε κλήρο και τους παριστάμενους να Τον κοροϊδεύουν, άκουσε τον ευγνώμονα ληστή να Τον παρακαλεί να τον θυμηθεί όταν έλθει στην Βασιλεία Του, μεταβίβασε την προστασία της μητέρας Του στον ευαγγελιστή Ιωάννη, γεύτηκε το όξος με την χολή και ετοιμάζεται να παραδώσει το πνεύμα Του στον Πατέρα.  Το σχέδιο της Θείας Οικονομίας έχει ολοκληρωθεί, ο Διάβολος έχει ηττηθεί καθώς εξαπατήθηκε από την θέα του Εσταυρωμένου Υιού και Λόγου του Θεού και ο Κύριος ετοιμάζεται να κατεβεί στον Άδη με σκοπό να ελευθερώσει τον Αδάμ. Στρέφει το βλέμμα Του στον ουρανό και κραυγάζει το «Τετέλεσται», όχι ως κραυγή θρήνου ή πόνου αλλά ως κραυγή θριάμβου και νίκης. Η ανθρώπινη φύση Του πεθαίνει επάνω στον Τίμιο Σταυρό και η γη αντιδρά με τον δικό της τρόπο στον θάνατο του Δημιουργού της· το σκοτάδι που επικρατούσε από την ώρα που σταυρώθηκε ο Χριστός γίνεται εντονότερο, ακολουθεί σεισμός, σχίζονται οι πέτρες, το καταπέτασμα του Ναού (η κουρτίνα δηλαδή η οποία χώριζε τον κυρίως Ναό από τα Άγια των Αγίων) σχίζεται στα δύο και οι νεκροί βγαίνουν από τα μνήματά τους και εμφανίζονται στην Αγία Πόλη.

Η κατάβαση στον Άδη είναι πλέον γεγονός και πλησιάζει η στιγμή όπου ο Αδάμ θα ακούσει πάλι την φωνή του Κυρίου να τον αναζητά. Η κατάβαση στον Άδη είναι γεγονός και με αυτόν τον τρόπο ξεκινά η διάβαση από τον Θάνατο στην Ζωή. Ο Κύριος αποδεικνύει ότι η αγάπη Του για όλους εμάς ήταν η κινητήριος δύναμή Του ώστε να υψωθεί στον Σταυρό και να θυσιάσει την ζωή Του για τον Αδάμ που τόσο πολύ αγάπησε. Ως ελάχιστο χρέος προς τον Εσταυρωμένο Θεάνθρωπο είναι να αναλογιστούμε το μέγεθος της αγάπης Του προς εμάς και αφού κάνουμε αυτήν την σκέψη, ας εξετάσουμε εάν εμείς αγαπάμε τόσο πολύ τον συνάνθρωπό μας ώστε να θυσιαστούμε με άλλους τρόπους για αυτόν. Τέλος, αφού προσκυνήσουμε τον Τίμιο Σταυρό και τον κρεμάμενο σε αυτόν Λυτρωτή μας, ας ψάλλουμε προς Αυτόν «Ἐσταυρώθης δι’ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσῃς τὴν ἄφεσιν, ἐκεντήθης τὴν πλευράν, ἵνα κρουνοὺς ζωῆς ἀναβλύσῃς μοι, τοῖς ἥλοις προσήλωσαι, ἵνα ἐγὼ τῷ βάθει τῶν παθημάτων σου, τὸ ὕψος τοῦ κράτους σου, πιστούμενος κράζω σοι ζωοδότα Χριστέ. Δόξα καὶ τῷ Σταυρῷ Σῶτερ, καὶ τῷ Πάθει σου – Σταυρώθηκες για εμένα ώστε να γίνεις η πηγή της άφεσης των αμαρτιών μου, δέχθηκες το τρύπημα της πλευράς ώστε να αναβλύσει για εμένα η ζωή, δέχθηκες τα καρφιά ώστε εγώ να κατανοώντας το μέγεθος της θυσίας Σου και το μέγεθος της εξουσίας Σου να αναφωνήσω προς Εσένα ζωοδότα Χριστέ ας είναι δοξασμένος ο Σταυρός και το Πάθος Σου», αμήν!