Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Κατά την μετάβασή Του στην Βηθανία, ο Κύριος Ιησούς Χριστός ανασταίνει τον τετραήμερο Λάζαρο επιθυμώντας να καταστήσει σαφές στον Άδη ότι έρχεται για να νικήσει την απαίσχυντη εξουσία του τελευταίου επάνω στον άνθρωπο, σύμφωνα με τον άγιο Ανδρέα επίσκοπο Κρήτης. Ο Δημιουργός με την ανάσταση του Λαζάρου αποκαλύπτει ότι ο μέγιστος εχθρός του ανθρώπου, ο Θάνατος, δεν είναι ανίκητος· με άλλα λόγια, τόσο το Σάββατο του Λαζάρου όσο και η Κυριακή των Βαΐων λειτουργούν ως προάγγελοι του θριάμβου της Ζωής επί του Θανάτου και συνάμα είναι η απόδειξη ότι ο κόσμος αποδέχεται ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αδιαμφισβήτητος μόνος Κύριος και Βασιλέας. Την ανάσταση του Λαζάρου ακολούθησε η θριαμβευτική είσοδος του Θεανθρώπου στα Ιεροσόλυμα, στην πόλη όπου θα υψωθεί στον Τίμιο Σταυρό για να ελευθερώσει τον άνθρωπο από την δουλεία του εχθρού.
Ο Υιός και Λόγος του Θεού, ενώ δεν επιδιώκει σε κανένα σημείο της επίγειας πορείας Του να τύχει της όποιας πανηγυρικής υποδοχής, εντούτοις, αποφασίζει να επιτρέψει την οργάνωση μιας υποδοχής αντάξιας ενός Βασιλέα. Στην υποδοχή αυτή ορίζει να εισέλθει στην Σιών επάνω στην πλάτη ενός ταπεινού όνου, ενός ταπεινού υποζυγίου. Δεν επιθυμεί να εισέλθει επάνω σε κάποιο στολισμένο άρμα όπως οι κοσμικοί άρχοντες ούτε να έχει συνοδία στρατιωτών όπως οι κοσμικοί βασιλείς. Άλλωστε, όντας ο Ουράνιος Βασιλέας έχει την δυνατότητα να υμνηθεί από ολόκληρη την δημιουργία – στην προκειμένη περίπτωση η ομολογία ότι Εκείνος που εισέρχεται στην Ιερουσαλήμ είναι ο αληθινός Θεός προέρχεται από τα χείλη των ακάκων και παράλληλα θηλαζόντων νηπίων.
Ο μοναχός Κοσμάς, μέσα από το ποιητικό κείμενο του κανόνα του Όρθρου της εορτής, αποτυπώνει υμνογραφικά το περιεχόμενο του μεταιχμίου μεταξύ Μεγάλης Τεσσαρακοστής και Μεγάλης Εβδομάδας, δηλαδή της Κυριακής των Βαΐων. Ο Σωτήρας καταρτίζει τον ύμνο προς το πρόσωπό Του από τα άκακα νήπια καθώς καταφθάνει στην Ιερουσαλήμ για να νικήσει οριστικά τον αντίπαλό Του· η νίκη αυτή θα επιτευχθεί με το όπλο του Τιμίου Σταυρού και θα έχει ως επισφράγισμα την αποκατάσταση της κοινωνίας του Πρωτοπλάστου Αδάμ με τον Θεό. Εκτός από τα νήπια αλλά και όσους κλίνουν ευλαβικά το γόνυ προς τον Θεό, δοξολογία προσφέρουν όλα τα Έθνη τα οποία θα ευλογηθούν μέσα από την εκούσια θυσία του Υιού του Ανθρώπου. Ο μεν Χριστός έρχεται στην Ιερουσαλήμ μέσα στην δόξα Του καθώς με ένα πρόσταγμά Του ανέστησε τον τετραήμερο Λάζαρο και απέδειξε ότι όντως εκείνος είναι η Ζωή· ο δε Άδης διαπιστώνοντας ότι η εξουσία του παύει να υφίσταται, έντρομος, ελευθερώνει τον Λάζαρο από τα «δεσμά» του.
Ο υμνογράφος Κοσμάς παρακινεί τα έθνη και όλους τους λαούς να δοξάσουν την δύναμη του Κυρίου καθώς ο Ευεργέτης προσέρχεται στην Σιών με ευπρέπεια και ωραιότητα για να θυσιαστεί υπέρ των ανομιών των ανθρώπων. Αυτός ο οποίος έχει κατασκευάσει σπιθαμή προς σπιθαμή τον ουρανό και την γη, επιλέγει την Σιών ως καθέδρα Του για να βασιλεύσει (πνευματικά και όχι κοσμικά) επί των ανθρώπων. Αυτός ο οποίος κάθεται επάνω στα Χερουβείμ και εποπτεύει τα των ανθρώπων, έρχεται μέσα στην δόξα Του για να ανακαινίσει τον Ισραήλ και τα Έθνη. Ο λαός του Ισραήλ ο οποίος κινείται στο σκοτάδι της αμαρτίας θα αντικρύσει το φως και την αλήθεια καθώς θα ραντιστεί από το θείο Αίμα του Σωτήρα. Ο ραντισμός του Ισραήλ από το θείο Αίμα το οποίο θα χυθεί στον Τίμιο Σταυρό, θα έχει ως συνέπεια να ελευθερωθούν οι απ’ αιώνος νεκροί και όλοι οι λαοί (μαζί με τους Μαθητές και τα νήπια) θα υμνήσουν τον Υιό του Δαυῒδ.
Ο υμνογράφος φροντίζει να αναδείξει την κακότητα των Αρχιερέων και των Φαρισαίων, οι οποίοι «μάλωσαν» τον όχλο για τις βασιλικές επευφημίες προς τον Κύριο. Το παράνομο συνέδριο των Αρχιερέων και των Ιερέων του λαού αποφασίζει να θανατώσει με κάθε τρόπο τον Λυτρωτή· ως εκ τούτου, ερωτούν τον λαό για το ποιος είναι αυτός για τον οποίο ζητωκραυγάζουν κρατώντας κλάδους φοινίκων. Ο λαός απαντά ότι είναι εκείνος ο Θεός που όμοιός Του δεν υπάρχει κανένας και ο οποίος χάρισε στον αγαπημένο Του Ισραήλ πλήθος ευλογιών. Είναι εκείνος ο Θεός ο οποίος δεν δίστασε, από την άμετρη αγάπη Του, να σαρκωθεί και να συνανασταφεί με το πλάσμα Του. Οι Αρχιερείς δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι πρόκειται να χύσουν το Αίμα από τα πόδια του Δεσπότου με συνέπεια να απωλέσουν την δυνατότητα της σωτηρίας τους επειδή ακριβώς αγνοούν ότι ο Θεός θα συντρίψει τον Θάνατο και θα αναστηθεί τριήμερος.
Ποιος θα μπορούσε να διανοηθεί ότι ο Βασιλέας των Βασιλέων θα εισερχόταν στην Αγία Πόλη επάνω σε ένα ταπεινό γαϊδουράκι; Ποιος θα μπορούσε να αντιληφθεί ότι ο Υιός του Θεού θα διδάξει την ταπείνωση ακόμα και μέσα από μια θριαμβευτική υποδοχή; Όντως ήταν μεγάλο το γεγονός της αναστάσεως του Λαζάρου αλλά δεν ήταν αρκετό ώστε να συγκρατήσει όλους εκείνους οι οποίοι ύμνησαν την Κυριακή τον Χριστό, να Τον συλλάβουν την Μεγάλη Παρασκευή με ξύλα και όπλα. Η αγνωμοσύνη των Ιουδαίων απέναντι στον Θεό είναι εφάμιλλη με την δική μας αγνωμοσύνη – η έλλειψη πίστης προς Αυτόν είναι η απόδειξη της σημερινής αγνωμοσύνης. Αμελούμε να δείχνουμε εμπιστοσύνη και πίστη στον Θεό και ως εκ τούτου θεωρούμε ότι η πορεία του Ιησού Χριστού είναι μια ανάμνηση του παρελθόντος χωρίς καμία χρησιμότητα για το μέλλον μας. Ωστόσο, εμείς μπορούμε υποδεχθούμε (στις καρδιές μας) τον νικητή του θανάτου χρησιμοποιώντας ως κλάδους φοινίκων την πίστη και την προσευχή μας σε Αυτόν. Ας μην φανούμε ανάξιοι του ερχόμενου Νυμφίου και ας τιμήσουμε τον Θεό λέγοντας προς Αυτόν· Εὐλογημένος εἶ ὁ ἐρχόμενος, τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.
