Το φετινό Ημερολόγιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, είναι αφιερωμένο στην μεγάλη ιεραχική μορφή του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, με την ευκαιρία συμπληρώσεως τριάντα χρόνων από την κοίμησή του. Ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος, αποτελεί μια από τις σύγχρονες και μεγάλες μορφές του Φαναρίου, αφού η παρουσία του σφράγισε την Εκκλησία, την Θεολογία και το Γένος, με την δράση, τα έργα, τα κείμενα και την ποιμαντορία του. Ο γράφων, δεν είχε την χαρά να τον γνωρίσει, αλλά τον γνώρισε μέσα από τα κείμενά του, τα οποία ορισμένα από αυτά έχουν δημοσιευθεί σε ένα τόμο με τον τίτλο “Χαλκηδόνια. Μνήμη Μελίτωνος Χατζή. Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος 1913 – 1989” εκδιδόμενα από τον σύνδεσμο των εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών το 1999. Για τον λόγο αυτό, μέσα από την φιλόξενη σελίδα arxon.gr θα θέλαμε να παρουσιάσουμε και σκιαγραφήσουμε όσο είναι δυνατόν την μορφή αυτού του μεγάλου Ιεράρχου.
Ο Μέγας Ιεράρχης Μελίτων, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1913, σε μία εποχή όπου το Οθωμανικό Κράτος μεταλλάσσεται κάτω από τις νέες ιδέες πού κυκλοφορούν τότε. Σπουδάζει στην Αστική Σχολή του Γαλατά, για να ακολουθήσει το Ελληνογαλλικό Λύκειο του Σταυροδρομίου. Εγγράφεται στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοιτά αριστούχος το 1934. Την ίδια χρονιά χειροτονείται Διάκονος από τον Μητροπολίτη Γέροντα Χαλκηδόνος Μάξιμο, τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Μάξιμο τον Ε’ μετονομάζοντάς τον σε Μελίτωνα, διακονώντας την ιστορική αυτή Μητρόπολη από την θέση του Αρχιδιακόνου από το 1934 έως και το 1938. Επί Πατριάρχου Βενιαμίν προσελήφθη στην Πατριαρχική Αυλή και διορίζεται ως Υπογραμματεύς της Αγίας και Ιεράς Συνόδου. Το 1941, ο Υπογραμματεύς της Αγίας και Ιεράς Συνόδου Μελίτων Χατζής, χειροτονείται Πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Χριστουπόλεως Μελέτιο. Ο Μελίτων Χατζής, συνεχίζει τις σπουδές του στην Μεγάλη Βρετανία, ενώ το 1947 επί Πατριάρχου Μαξίμου του Ε’ διορίζεται Μέγας Πρωτοσύγκελλος των Πατριαρχείων.
Στις 23 Νοεμβρίου του 1950, ο Μέγας Πρωτοσύγκελλος Μελίτων, εκλέγεται Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου, ενώ η χειροτονία του έγινε στις 30 Νεομβρίου κατά την Θρονική εορτή, από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα. Στις 31 Δεκεμβρίου του 1950 ο Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου ενθρονίζεται στην Παναγία της Ίμβρου. Κατά τον ενθρονιστήριο λόγο του, ανέφερε μεταξύ άλλων: “Δια τούτο και θέτων την χείρα επί το πηδάλιον στρέφω και τα όμματα και τον νούν μου και την καρδίαν πρός τον Πλοηγόν και Αρχιποίμενα Ιησούν και την Εκείνου δύναμιν προσέχω μάλλον ή την ιδική μου ανθρωπίνην ασθένειαν και εις την Εκείνου Χάριν εξ ολοκλήρου εμπιστευόμενος και στηριζόμενος, λύω τον ιμάντα των υποδημάτων μου και εν φόβω Θεού διακσελίζω το εσωτερικόν του καταπετάσματος….. πρός τας ψυχάς σας έρχομαι. Και έρχομαι ιδιαιτέρως δια τον κάθε ένα αυτή είναι διαρκής ιερά οδοιπορία της Εκκλησίας, πρός την κάθε ψυχήν, την μοναδικήν την αναντικατάστατον, διότι δια τον κάθε ένα ιδιαιτέρως υπάρχει ένα μήνυμα Θεού, ότι μας ηγάπησε, μας αγαπά και μας ηγάπησεν τόσον, ώστε τον μονογενή Υιόν Αυτού έδωκε “Ίνα πάς ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόληται αλλά έχη ζωήν αιώνιον” .
Στην Μητρόπολη Ίμβρου και Τενέδου, ο Μητροπολίτης Μελίτων επιτελεί ένα αξιόλογο έργο. Εκτός από τις Λειτουργίες, τις ποιμαντικές του δράσεις, τα κηρύγματα, τις χειροτονίες, συγγράφει την ιστορία της Ίμβρου, ενώ ενισχύει τα Σχολεία του νησιού.
Το 1963, ο Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου μετατείθεται στην Μητρόπολη Ηλιουπόλεως και Θείρων με έδρα το Αιδίνι. Βέβαια η Μητρόπολη Ηλιουπόλεως μετά την Μικρασιατική καταστροφή, δεν είχε ποίμνιο. Φεύγοντας από την Ίμβρου, απευθυνόμενος στο ποίμνιό του λέει: “Όταν, πρίν από δεκατρία χρόνια ήλθα, με την σκέψι να σας διακονήσω, παρακαλούσα τον Θεό να με βοηθή, γιατί ήσασταν άξιοι διακονίας. Αν μπόρεσα να το κάμω, δεν ξέρω, θα το κρίνη ο Θεός και η ιστορία. Πάντως η πρόθεσίς μου, και δια την οποίαν είμαι βέβαιος, ήταν να σας υπηρετήσω. Εάν κάτι έγινε, πού αποδίδεται σε εμένα, δεν είναι έργο δικό μου, είναι έργο του Θεού και δικό σας”. Ως Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως και Θείρων, αναλαμβάνει υπεύθυνος των Πανορθοδόξων και των Διαχριστιανικών Σχέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Στην Μητρόπολη Ηλιουπόλεως και Θείρων, θα παραμείνει μέχρι το 1966, όποτε και εκλέγεται Μητροπολίτης στην ιστορική, γεροντική και την μοναδική μέχρι τότε Μητρόπολη της ασιατικής πλευράς με ποίμνιο, Χαλκηδόνος, αναλαμβάνοντας ακόμα μεγαλύτερες ευθύνες, όσο αφορά τις Προσυνοδικές Διασκέψεις πού είχαν ξεκινήσει το 1961, για την προετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αναλαμβάνοντας την Προεδρία αυτών. Χαρακτηριστική είναι η δήλωσή του σε δημοσιογράφο, όταν ερωτηθείς για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Είπε: “Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος δεν θα ασχοληθεί με τα δογματικά τα οποία έχει λύσει η Εκκλησία, αλλά θα ασχοληθεί με θέματα πού απασχολούν σήμερα την Εκκλησία, το κλήρο και τον λαό”. Στην έναρξη των εργασιών της Β’ Πανορθοδόξου Διασκέψεως, ο Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων αναφέρει: “Η εν τω πνεύματι της κατά Χριστόν αγάπης και εν ειλικρινεί διαθέσει υπέρ της Χριστιανικής ενότητος γινομένη πρότασις αύτη, πεποίθαμεν ότι ανταποκρίνεται και πρός το γενικόν αίτημα της εποχής ημών δια συννενόησιν και συνεργασίαν, ού μόνον των Χριστιανικών Εκκλησιών, αλλά και όλων των αγαθοποιών πνευμαντικών δυνάμεων προς ηνωμέμην και αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν των ποικίλων και τεραστίων προβλημάτων και κινδύνων, οίτινες απειλούν τον άνθρωπον και τον κόσμον ημών, αλλά και πρός την ήν είχε η ορθοδοξία μεγάλην αποστολήν, να καταστή αποφασιστικός ειρηνοποιός και εποικοδομητικός παράγων εν τω χριστιανικώ κόσμω και άγγελος ευδοκίας κι ειρήνης μεταξύ πάντων των επί γής ανθρώπων.
Πρός εκπλήρωσιν της αγίας ταύτης αποστολής αυτής, δια την οποίαν υπάρχει πολλή προσμονή εν τω κόσμω, η Ορθοδοξία είναι ανάγκη ηνωμένη και αναλαμβάνη ευτόλμως γενναίας πρωτοβουλίας και, αντί της θέσεως του θεατού και του αναμένοντος ή δεχομένου πρόσκλησιν, να αναλαμβάνη την θέσιν του ενεργούντος και καλούντος”, ενώ στην σύγκληση της Τρίτης Πανορθοδόξου Διασκέψεως στην Ρόδο το 1964, αναφέρει σχετικά για την Εκκλησία: “Η Εκκλησία είναι Σώμα Χριστού. Το Αναστάν, το Ζών, το Άφθαρτον Σώμα του Χριστού, παρόν και κινούμενον εν τω κόσμω τούτω της φθοράς και του θανάτου, ανάστασιν και ζωήν και αφθαρσίαν χαριζόμενος. Δεν είναι η Εκκλησία πώς ένα γεγονός της ιστορίας, δεν είναι απλώς και μόνον ένας θεσμός θεοΐδρυτος μέν, αλλά στατικός. Δεν είναι ένας νεκρός κανών πίστεως και βίου. Είναι πλέον τούτων. Είναι το δυναμικόν της ιστορίας. Είναι ζωή. Η Εκκλησία είναι ζωή. Είναι Σώμα Χριστού, και το κύριον και δεσπόζον χαρακτηριστικόν του Αναστάντος Σώματος του Χριστού είναι άφθαρτος. Και ημείς οι ανήκοντες εις την Εκκλησίαν; Ακριβώς, ημείς είμεθα Σώμα Χριστού: “Υμείς εστε Σώμα Χριστού”. Είμεθα ζώντα μέλη του ζώντος Σώματος του Χριστού. Και σώμα και μέλη. “Υμείς δε εστε Σώμα Χριστού και μέλη εκ μέρους”, τα μέλη δεν διαστέλλονται του σώματος. Απαρτίζουν το Σώμα. Δεν ανήκομεν απλώς εις ένα θρήσκευμα μόνον, δεν ακολουθούμεν απλώς μίαν έξοχον βιοθεωρίαν, αλλ’ είμεθα εμπεπλεγμένοι εις την μεγάλην περιπέτειαν του Σώματος του Χριστού, εις την μεγάλην υπόθεσιν της μέχρι των εσχάτων παρατεινομένης εν τη ιστορία ζωής του Χριστού. “Είμεθα Σώμα Χριστού και μέλη εκ μέρους”.
Τον Δεκέμβριο του 1965, ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων, μεταβαίνει στην Ρώμη μαζί με Αντιπροσωπεία από την Κωνσταντινούπολη, όπου σε ειδική τελετή εντός του Ναού του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, διαγράφονται τα Αναθέματα του 1054 από την μνήμη της Εκκλησίας.
Ιστορική έχει μείνει η ομιλία του στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών στις 8 Μαρτίου του 1970 Κυριακή της Τυρινής για το θέμα του Καρνάβαλου και με τίτλο “Κατηγορώ την υποκρισίαν”.
Τον Ιούλιο του 1972, ο μεγάλος Πατριάρχης Αθηναγόρας, αφήνει την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο του Βαλουκλή. Την τοποτηρητεία του Οικουμενικού Θρόνου αναλαμβάνει ο Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων. Το όνομά του ακουγόταν έντονα στην προετοιμασία της εκλογής του νέου Πατριάρχου, αλλά σύμφωνα με τα κρατούντα, το όνομά του διαγράφηκε από τον κατάλογο των υποψηφίων για τον Πατριαρχικό Θρόνο. Η Αγία και Ιερά Σύνοδος εξέλεξε στον Υπατο Θρόνο της Ορθοδοξίας, τον Μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου Δημήτριο. Κατά την ανταπάντηση πρός τις δηλώσεις του ενθρονιζομένου Πατριάρχου Δημητρίου, ο Γέρων Χαλκηδόνος ανέφερε: “Ήμείς, οι συγκροτούντες την περί σε Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον και αδελφότητα, φορείς της συνειδήσεως και της ιστορίας της Μεγάλης Εκκλησίας, ενσυνείδητοι και ευσυνείδητοι κληρονόμοι της μεγάλης πατερικής και πατρικής κληρονομίας, δηλούμεν σοι, εν τη αυτή αγαθή προαιρέσει, εν τη αυτή τιμία ειλικρινεία, ότι εσόμεθά σοι ελάσσονες Κυρηναίοι….Είναι αύται ακόλουθοι των μεγάλων παραδόσεων της μάρτυρος ταύτης της Ορθοδοξίας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Είναι άξιαι των ευθυνών των Προκαθημένων του Οικουμενικού Θρόνου. Είναι άξιαι της συγχρόνου πραγματικότητος, των έσω και των έξω αναγκών και ευθυνών απάντων ημών”.
Ένα γεγονός πού σημάδεψε την πορεία του, αλλά και αυτής της Εκκλησίας του Χριστού, συνέβη στις 14 Δεκεμβρίου του 1975 στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, κατά την συμπλήρωση δέκα ετών από της άρσεως των αναθεμάτων, όταν ο Πάπας Παύλος ο ΣΤ’ χωρίς κανείς να το περιμένει, γονάτισε και φίλησε τα πόδια του Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος, μένοντας έκπληκτοι, όχι μόνο η πατριαρχική αντιπροσωπεία, αλλά και αυτοί ακόμα οι παπικοί. Ήταν μία πρωτόγνωρη κίνηση αποδόσεως τιμής και σεβασμού αλλά και μία αίτηση συγχωρήσεως του δυτικού πρός τον ανατολικό χριστιανισμό, για τα λάθη και τα εγκλήματα πού είχαν γίνει στο παρελθόν.
Ο μεγάλος αυτός Ιεράρχης, το 1984, υπέστη ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, παραμένοντας κλινήρης, έχοντας κοντά του στα δύσκολα αυτά χρόνια της ασθενείας του, τα πνευματικά του παιδιά, τον τότε Φιλαδελφείας μετέπειτα Χαλκηδόνος και νύν Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον νύν Μητροπολίτη Γέροντα Νικομηδείας Ιωακείμ και τον νύν Μητροπολίτη Φιλαδελφείας Μελίτωνα, ο οποίος και φέρει το όνομά του. Ο Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων αφήνει τα εγκόσμια στις 27 Δεκεμβρίου του 1989 και ενταφιάστηκε στο Κοινοτικό Κοιμητήριο της Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκηδόνος στον Άγιο Ιγνάτιο.
Θα κλείσουμε με μία φράση πού ανέφερε ο ίδιος κατά την Τετάρτη Πανορθόδοξη Διάσκεψη στην Γενεύη: “Η χθές παρήλθε προ πολλού, ούτε κάν την σήμερον ζώμεν, μας προέλαβεν η μεθαύριον….”.
Του μεγάλου Ιεράρχου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, αιωνία αυτού η μνήμη.
