Του Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκου – Ιεροκήρυκα της Ι. Μ. Κίτρους
Με αφορμή την 97η επέτειο της μαύρης εκείνης χρονιάς του 1922, της Μικρασιατικής καταστροφής και τον ξεριζωμό εκατομμυρίων αδελφών μας από τις πατρογονικές εστίες τους, θα ήθελα μέσα από την φιλόξενη ιστοσελίδα Αrxon.gr να ασχοληθούμε με ένα πρόσωπο πού σφράγισε με το μαρτύριό του την καταστροφή αυτήν, η οποία είναι και θα παραμείνει η μεγαλύτερη πού έζησε ποτέ το Γένος μας. Το πρόσωπο αυτό που υπέστη πολλά και φοβερά μαρτύρια και ένα φρικτό θάνατο, είναι ο “Τελευταίος Άγγελος της Σμύρνης” ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος Καλαφάτης.
Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Καλαφάτης, γεννήθηκε στην Τρύγλια της Μικράς Ασίας το 1867. Σπούδασε στην ξακουστή Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το 1890 χειροτονείται Διάκονος και υπηρετεί στις Μητροπόλεις Μυτιλήνης και Εφέσου. Το 1897 χειροτονείται Πρεσβύτερος και υπηρετεί την Μεγάλη Εκκλησία από την υψηλή θέση του Μεγάλου Πρωτοσυγγέλου. Το 1902 χειροτονείται από τα άγια χέρια του Μεγάλου Πατριάρχου Ιωακείμ του Γ’ του Μεγαλοπρεπούς, Μητροπολίτης Δράμας. Κατά την χειροτονία του απευθυνόμενος στον Πατριάρχη Ιωακείμ τον Γ’ είπε: “Αν η μίτρα, την οποία τά άγια χέρια σας απόθεσαν επάνω στην κεφαλή μου, είναι γραφτό να κινδυνέψει να χαθεί η λάμψη των πολυτίμων λίθων της, θα μεταβληθεί σε αγκάθινο στεφάνι μάρτυρος ιεράρχου”.
Στην Δράμα ασκεί έντονη δράση λόγω του Μακεδονικού ζητήματος πού την εποχή εκείνη ήταν σε έξαρση. Οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες και οι Οθωμανοί ζητούν από τον Πατριαρχείο την απομάκρυνσή του. Το Πατριαρχείο, για να ηρεμήσουν τα πράγματα, απομακρύνει τον Χρυσόστομο από αυτήν την επαρχία του. Κατά την αναχώρησή του από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Δράμας, οι Πρόκριτοι πού πήγαν για να τον αποχαιρετίσουν τον είπαν: “Σεβασμιώτατε. Όταν ήρθατε μας βρήκατε όλους μας με καρδιά λαγού. Τώρα μας αφήνετε με καρδιά λιονταριού”.
Το 1910, ο Μητροπολίτης Σμύρνης Βασίλειος πεθαίνει. Το Πατριαρχείο μας, δεν θέλει να μείνει κενή η σημαντική αυτή Μητρόπολη της Ιωνίας, τις δύσκολες αυτές στιγμές του Ελληνισμού. Γι’ αυτό και εκλέγει ως Μητροπολίτη Σμύρνης τον από Δράμας Χρυσόστομο.
Μετά την ενθρόνισή του, ξεκινά ένα αγώνα για να αναδείξει την Σμύρνη ακόμα περισσότερο.
Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Σμύρνης Χρυσόστομος βρίσκεται στην Πόλη. Εκεί θα παραμείνει μέχρι το 1918, όπου τελειώνει ο πόλεμος με νικητές της Δυνάμεις της Αντάντ.
Το 1919 υποδέχεται με μεγάλη συγκίνηση και χαρά τον ελληνικό στρατό, ο οποίος αποβιβάζεται στην προκυμαία της Σμύρνης στις 2 Μαΐου. Μια απόβαση πού λίγα χρόνια μετά θα καταλήξει σε τραγωδία.
Μετά το 1920, τα πράγματα για τον Μικρασιατικό ελληνισμό αλλάζουν πρός το χειρότερο. Αυτό θα αρχίσει να φαίνεται από την επομένη χρονιά, όταν οι Τούρκοι εξαπολύουν σφοδρή επίθεση εναντίον των ελληνικών στρατευμάτων.
Στις 19 Αυγούστου του 1922, ο Σμύρνης Χρυσόστομος απευθυνόμενος στο πλήθος πού είχε συγκεντρωθεί από την ανατολή για να σωθεί στον Ιερό Ναό της Αγίας Φωτεινής είπε τα εξής: “Αδελφοί μου. Η ώρα είναι δεινή, αλλά και ο Θεός είναι Μεγάλος. Έχετε πίστιν εις Αυτόν. Δοκιμαζόμεθα, αλλά ας μην ολιγοψυχούμε”. Στις 22 Αυγούστου ο Ανώτατος στρατιωτικός Διοικητής Χατζηανέστης εγκαταλείπει την πόλη της Σμύρνης και λίγο μετά και ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης. Ο μόνος υπερασπιστής της Μικρασιατικής πρωτευούσης ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος.
Στις 22 Αυγούστου στέλνει το τελευταίο γράμμα πρός τον εξόριστο πρώην Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ενώ στις 27 οι Τσέτες με αρχηγό τον Στρατηγό Νουρεντίν Πασά, εισέρχεται στην Σμύρνη. Την ημέρα εκείνη, ο Σμύρνης Χρυσόστομος τελεί την τελευταία Θεία Λειτουργία στην Αγία Φωτεινή. Λίγο μετά, ο Νουρεντίν τον καλεί στο γραφείο του και τον αντιμετωπίζει απαξιωτικά. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος επιστρέφει στην Μητρόπολη για να επανέλθει και πάλι στο Διοικητήριο, όπου θα κρατηθεί.
Την επομένη ημέρα 28 Αυγούστου, ο Νουρεντίν παραδίδει τον Μητροπολίτη Σμύρνης στο μαινόμενο όχλο. Τον οδηγούν σε κουρείο και εκεί τον ξεριζώνουν τα γένια. Στην συνέχεια τον κόβουν τα αυτιά, τον βγάζουν τα μάτια, ενώ εκείνος συνεχίζει να ευλογεί και να προσεύχεται. Σε αυτήν την κατάσταση τον περιφέρουν σε όλη την Σμύρνη για να τον δούν οι Τούρκοι και να χαρούν και οι χριστιανοί να λυπηθούν. Ένας Τούρκος αναγνωρίζοντας το σχήμα της ευλογίας, τον κόβει τα χέρια, ενώ ένας άλλος βλέποντας ο μαρτύριο του Δεσπότη, τον μαχαιρώνει, παραδίδοντας έτσι την αγία του ψυχή στον Κύριο και Θεό του.
Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, έμεινε εκεί στη γή της Ιωνίας, όταν οι μεγάλοι και ισχυροί την είχαν εγκαταλείψει, πιστός στο καθήκον του, για να υπερασπιστεί τα Ιερά και τα Όσια της Φυλής και του Γένους μας.
Ο Μητροπολίτης Σμύρνης, ήταν ο μόνος πού στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και έμεινε εκεί, υπομένοντας τον φρικτό θάνατο, για να γίνει ο ίδιος παράδειγμα για όλους μας. Η Εκκλησία και μάλιστα η Μεγάλη Εκκλησία ήταν αυτή που σήκωσε το σταυρό του μαρτυρίου, με τά εκατοντάδες θύματα λαϊκών και κληρικών.
Του αειμνήστου Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου ας είναι αιωνία η μνήμη, και να πρεσβεύει από τον Θρόνο του Θεού για τον Πατριάρχη του Γένους, για τον διάδοχό του Μητροπολίτη Βαρθολομαίο, για την Εκκλησία και για τήν Ρωμηοσύνη.
