Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Ο Βασιλέας της Δόξης παραδίδει το πνεύμα Του στον Θεό – Πατέρα και η κτιστή Δημιουργία, με τον δικό της τρόπο, θρηνεί για την «χριστοκτονία» η οποία επιτελέσθηκε επάνω στον Γολγοθά. Προοίμιο του θρήνου της Δημιουργίας ήταν η τρίωρη ολική έκλειψη ηλίου και ο σεισμός ο οποίος ακολούθησε. Κατά διάρκεια του σεισμού, οι πέτρες σχίζονται, τα μνημεία ανοίγουν και το «καταπέτασμα» του Ναού, το τέμπλο με τα σημερινά δεδομένα, σχίζεται στα δύο ώστε η ανθρωπότητα να αντιληφθεί με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι η καταλύθηκε η απόσταση μεταξύ Θεού και ανθρώπων, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί κατά την έξοδο των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο και αποτυπώθηκε στην Παλαιά Διαθήκη. Αμέσως μετά την εκπνοή του Θεανθρώπου, επικρατεί σιγή. Μια σιγή η οποία είναι εξόχως διδακτική καθώς, αν και φαινομενικά, όλα έχουν τελειώσει και ο Διάβολος θεωρεί ότι νικήθηκε ο Υιός και Λόγος του Θεού, Εκείνος πορεύεται προς τον Άδη για να ελευθερώσει τον Αδάμ. Ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία και ο νυκτερινός μαθητής Νικόδημος αποκαθηλώνουν το άψυχο σώμα του «Υἱοῦ τῆς Παρθένου», με την Παρθένο και τις άλλες γυναίκες να θρηνούν για τον Δημιουργό. Το σώμα, εντός των νεκρικών σπαργάνων, αποτίθεται στο σπηλαιώδες μνήμα και ο λίθος σφραγίζει τον τάφο του Αρχηγού της Ζωής. Η Παναγία, ενώ όλοι αποσύρονται στα σπίτια τους για να εορτάσουν το Πάσχα, παραμένει έξω από το μνημείο ελπίζοντας και αναμένοντας την Ανάσταση του Μονογενούς Υιού και Λόγου του Θεού.

Εντός του τάφου υπήρχε μόνο το τυλιγμένο στην σινδόνη Σώμα του Ιησού Χριστού. Η ψυχή Του, περιβεβλημένη από την θεότητά Του, βάδιζε στον Άδη για να κηρύξει και να ελευθερώσει τους απ’ αιώνος νεκρούς. Κατά την εσπερινή Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου, η οποία προηγείται της Αναστάσεως, ο υμνογράφος προτρέπει όπως «Σιγησάτω πᾶσα σάρξ βροτεία, καὶ στήτω μετὰ φόβου καὶ τρόμου, καὶ μηδὲν γήϊνον ἐν ἑαυτῇ λογιζέσθω· ὁ γὰρ Βασιλευς τῶν βασιλευόντων, καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων, προσέρχεται σφαγιασθῆναι, καὶ δοθῆναι εἰς βρῶσιν τοῖς πιστοῖς· προηγοῦνται δὲ τούτου, οἱ χοροὶ τῶν Ἀγγέλων, μετὰ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, τὰ πολυόμματα Χερουβίμ, καὶ τὰ ἑξαπτέρυγα Σεραφίμ, τὰς ὄψεις καλύπτοντα, καὶ βοῶντα τὸν ὕμνον· Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα – Ας σιωπήσει κάθε θνητή ύπαρξη, και ας σταθεί με φόβο και τρόμο, και τίποτα γήινο ας μην σκέπτεται μέσα της. Διότι ο Βασιλεύς των βασιλέων και Κύριος των κυριάρχων (της γης), προσέρχεται να σφαγιασθεί και να δωθεί στους πιστούς ως τροφή (μέσω του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας). Προηγούνται δε Αυτού, ως προπομποί, τα πλήθη των Αγγέλων μαζί με όλες τις Αρχές και Εξουσίες, προηγούνται τα έχοντα πολλούς οφθαλμούς Χερουβείμ και τα έχοντα έξι πτέρυγες Σεραφείμ, τα οποία καλύπτουν (με τις πτέρυγες) τα πρόσωπά τους και ψάλουν με ισχυρή φωνή τον ύμνο∙ Αλληλούια, Αλληλούια, Αλληλούια». Ο Βασιλέας των βασιλέων προσέρχεται να θυσιαστεί στον Τίμιο Σταυρό ώστε ο Αδάμ, αλλά και εμείς, να ανακαινιστούμε πνευματικά και ουσιαστικά μέσω της βιωματικής κοινωνίας με Αυτόν εντός του Ποτηρίου της Ζωής.

Ο άγιος Κύριλλος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας, αντιλαμβάνεται την θριαμβευτική πορεία του Υιού και Λόγου του Θεού προς την συνάντηση με τον Αδάμ, μέσα από τον παραλληλισμό του Δεσπότη Χριστού με τον ποιμένα της ευαγγελικής περικοπής, ο οποίος αναζητά το απωλεσθέν πρόβατο ώστε να το οδηγήσει στην ποίμνη του. Πιο συγκεκριμένα, «όπως ένας ποιμένας ο οποίος βλέπει τα πρόβατά του να είναι διασκορπισμένα, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ένα από αυτά για να προσελκύσει τα υπόλοιπα να το ακολουθήσουν για να γυρίσουν στην ποίμνη τους, με τον ίδιο τρόπο, ο Υιός και Λόγος του Θεού, όταν είδε το γένος των ανθρώπων να είναι υπόδουλο στην αμαρτία και την πλάνη, έλαβε την ανθρώπινη φύση (τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος) με σκοπό να οδηγήσει την πλανηθείσα και εκτεθειμένη στην κυριαρχία του Διαβόλου ανθρωπότητα, στην θεία ποίμνη. Για τον λόγο αυτό, ο Δεσπότης Χριστός, καταδέχθηκε τα σωτήρια Πάθη, παραπέμφθηκε στον θάνατο και παραδόθηκε στην ταφή, ώστε να καταλύσει την πολύχρονη εξουσία του Διαβόλου, και σε όσους είχαν παραδοθεί στην φθορά να χαρίσει την αφθαρσία και την αιώνια Ζωή. Η επιβεβαίωση της υπόσχεσης στον πρωτόπλαστο Αδάμ ήλθε μέσα από την αληθινή Ανάστασή Του, κατά την οποία αναβίβασε στον Ουρανό όσους κεκοιμημένους πίστεψαν σε Αυτόν».

Ο άγιος Επιφάνιος Σαλαμίνας της Κύπρου, αποδίδει λεπτομερώς την θριαμβευτική πορεία του Δεσπότη Χριστού στο βασίλειο του Άδη. Εκεί ο Κύριος θα συναντήσει, εκτός από τον δέσμιο Αδάμ, τις μεγάλες προσωπικότητες της Παλαιάς Διαθήκης, δηλαδή τον «πρωτόθνητο» Άβελ, τον Νώε, τον «Χριστοπάτορα» Αβραάμ, τον «Χριστότυπο» Ισαάκ, τον Ιακώβ και τους δώδεκα Πατριάρχες του Ισραήλ, τον Μωυσή, τους Προφήτες, τον «Θεοπάτορα» Δαυίδ, τον σοφό βασιλέα Σολομώντα και τέλος τον Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη. Οι αρχιστράτηγοι Μιχαήλ και Γαβριήλ με την κραταιά παρουσία τους έτρεψαν σε φυγή τις ενάντιες δυνάμεις και ο Δεσπότης αυτοκρατορικά εισέρχεται στον Άδη.  Εκείνη την στιγμή ο Αδάμ, ο οποίος ήταν αιχμάλωτος στα κατώτατα μέρη του Άδη, αισθάνθηκε τα βήματα του Δεσπότη όπως ακριβώς στον Παράδεισο. Ευθύς, ανακοινώνει στους υπόλοιπους αιχμαλώτους ότι έφθασε η στιγμή της ελευθερίας τους. Τότε, εισήλθε ο Δεσπότης Χριστός κρατώντας το «νικητικό» όπλο του Τιμίου Σταυρού.

Όταν ο Αδάμ αντίκρισε τον Θεάνθρωπο, αναφώνησε έκπληκτος∙ «Ο Κύριός μου μετά πάντων». Ο Ιησούς Χριστός απάντησε σε αυτόν∙ «Σήκω εσύ ο οποίος κοιμάσαι, και ανάστα από τους νεκρούς. Εγώ είμαι ο Θεός σου, ο Οποίος για εσένα έγινα Υιός σου, και ο Οποίος διατάσω εσένα και τους υπολοίπους νεκρούς να αναστηθείτε. Διότι, δεν σε έπλασα για να σε κατέχει δέσμιο ο Άδης. Ανάστα από τους νεκρούς γιατί Εγώ είμαι η Ζωή των νεκρών. Ανάστα δικό μου πλάσμα, ανάστα δική Μου μορφή, η οποία δημιουργήθηκες κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση δική Μου. Σήκω, ας πορευθούμε∙ για εσένα έγινα άνθρωπος, για εσένα παραδόθηκα στους Ιουδαίους και σταυρώθηκα στον κήπο (ο Γολγοθάς ήταν τμήμα ενός ευρύτερου κήπου, εντός του οποίου ήταν και ο τάφος του Κυρίου), για εσένα δέχθηκα τα ραπίσματα και τις ύβρεις∙ δες την φραγγέλωση της πλάτης την οποία δέχθηκα για να σκορπίσω το φορτίο των αμαρτιών σου. Δες τα χέρια τα οποία άπλωσα στον Σταυρό, όπως εσύ άπλωσες τα δικά σου για να διαπράξεις την αμαρτία. Δες τα πόδια τα οποία καρφώθηκαν στο ξύλο ώστε να αναπληρώσουν τα δικά σου πόδια τα οποία κακώς προσήλθαν στο ξύλο της παρακοής την έκτη ημέρα».

Ήταν Παρασκευή όταν ο Αδάμ και η Εύα εκβλήθηκαν από τον Παράδεισο και ο Κύριος προσέρχεται να σταυρωθεί την ημέρα της Παρασκευής με σκοπό να ανοίξει και πάλι τον Παράδεισο για τον άνθρωπο, με τον Ληστή να κερδίζει την είσοδο στην διαρκή κοινωνία με τον Θεό. Την ημέρα του Σαββάτου, την ημέρα της απόλυτης σιγής, ο Δεσπότης συναντά τον Αδάμ και μεταφέρει στους νεκρούς το χαρμόσυνο μήνυμα του Ευαγγελίου. Όλοι εμείς, οι οποίοι παρακολουθούμε από τον πνευματικό μας Άδη τον Δεσπότη Χριστό να καταπαύει στον Πανάγιο Τάφο Του, ας Τον παρακαλέσουμε αληθινά, όχι υποκριτικά ή υστερόβουλα, να μας λυτρώσει από την δοκιμασία και συνάμα να μας ενισχύσει στην πίστη μας, απέναντι στις διαρκώς αναφυόμενες προκλήσεις, για να βιώσουμε αληθινά την επικείμενη Ανάσταση Του, Αμήν!