Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
«Ας ανυψώσουμε, εμείς οι πιστοί, την διάνοιά μας και να παρακολουθήσουμε την άνωθεν προερχομένη θεία συγκατάβαση η οποία φανερά επιτελείται στην Βηθλεέμ· και αφού καθαρίσουμε τον νου μας από επιβλαβείς λογισμούς, να προσφέρουμε (στον γεννηθέντα Ιησού Χριστό) τον βίο μας, αντί για το μύρο (των Μάγων) να προσφέρουμε τις αρετές μας, και με την πίστη μας να ευτρεπίσουμε την είσοδο του Κυρίου (μέσω της εορτής των Γενεθλίων Του) στους ψυχικούς μας θησαυρούς, κραυγάζοντας· ας είναι δοξασμένος ο Τριαδικός Θεός, του Οποίου η ευδοκία, δηλαδή η λύτρωση του Αδάμ από την αρχαία κατάρα, φανερώθηκε στους ανθρώπους». Με αυτούς τους λόγους, ο υμνογράφος της εορτής των Χριστουγέννων προσκαλεί, για άλλη μία χρονιά, την φοβισμένη και ταπεινωμένη (;) ανθρωπότητα από την λοιμική ασθένεια των ημερών, να υποδεχθεί τον Λυτρωτή της. Στο παρόν σημείο, ωστόσο, τίθεται το εξής ερώτημα· ο αμετανόητα ατομοκεντρικός άνθρωπος, ο οποίος έχει απογοητευθεί από το αδιέξοδο του εγωισμού και της υπερηφάνειάς του ως προς την ανακούφιση των σωματικών ασθενειών, είναι σε θέση να αντιληφθεί το μεγαλείο του επιτελούμενου γεγονότος;
Η λοιμική ασθένεια των ημερών, ως μέρος του σχεδίου του Θεού για την πνευματική πρόοδό μας, ήλθε να δοκιμάσει την πνευματική υπόσταση του κάθε ανθρώπου και να μας υπενθυμίσει την ελαχιστότητά μας απέναντι στον Δημιουργό. Οι αλλεπάλληλες αλλαγές, οι οποίες προκλήθηκαν στην καθημερινότητά μας και, αναπόφευκτα, προκάλεσαν φόβο αλλά και πόνο, έθεσαν στον άνθρωπο ποικίλα ερωτήματα αναφορικά με την σωματική και την πνευματική του υγεία. Ο υλιστής και κατ’ επιλογήν μακριά από τον Θεό άνθρωπος, προσμένει την εορτή των Χριστουγέννων με σκοπό την ανακούφιση του πόνου από την λοιμική νόσο μέσω των συνεπαγόμενων υλικών απολαύσεων του «εορταστικού κλίματος» και όχι μέσω της πνευματικής βίωσης του γεγονότος. Βέβαια, η λοιμική ασθένεια ήλθε να «προσβάλλει» και όλους όσους ισχυρίζονται ότι η πίστη και η ελπίδα τους προς τον Θεό είναι ακλόνητα στοιχεία της υπάρξεώς τους· άραγε, κατορθώσαμε (κληρικοί και λαϊκοί) να βελτιώσουμε την πνευματική μας κατάσταση μέσω της δοκιμασίας αυτής ή επιδοθήκαμε σε αγώνες εκπλήρωσης σκοπιμοτήτων και αλληλοκατηγορίας για την στάση μας απέναντι στα γεγονότα; Η ταπείνωσή μας ήταν έμπρακτη ή θα επιστρέψουμε στον παλαιό εαυτό μας αφού παρέλθει η δοκιμασία;
Οι αμφιβολίες μας αναφορικά με τα όσα θα προκύψουν μετά την παρέλευση της δοκιμασίας, είναι απότοκα της ανθρώπινης αδυναμίας να μην δείχνει εμπιστοσύνη στο σχέδιο του Θεού. Η απουσία εμπιστοσύνης στον Σαρκωθέντα Υιό και Λόγο του Θεού ενισχύεται από την πενιχρή πνευματική μας κατάσταση και γιγαντώνεται από την απροθυμία της προσευχητικής βίωσης του «θαύματος» της Βηθλεέμ. Οι επιβλαβείς λογισμοί περί των όσων συμβαίνουν αλλά και περί των επερχομένων, οι οποίοι ενισχύονται από την εκκολαπτόμενη «προφητολαγνεία» και «χρησμολογία» των ημερών, ομοιάζουν με τους αντίστοιχους και εφάμιλλα βλαβερούς λογισμούς του Μνήστορος Ιωσήφ· ο τελευταίος, πλήρης «λογισμών αμφιβόλων», σκέπτεται σοβαρά να διώξει την Θεοτόκο από την προστασία του επειδή δεν γνωρίζει από που προήλθε η εγκυμοσύνη της Παρθένου Μαρίας.
Η απόγνωση του Ιωσήφ διαλύεται από την ουσιαστική παρέμβαση του Αγγέλου, ο οποίος τον ενθαρρύνει να αποδεχθεί τα γεγονότα και να εμπιστευθεί το θέλημα του Λυτρωτή. Αποδεχόμενος την θεία βούληση, ο Ιωσήφ πορεύεται στο σπήλαιο της Βηθλεέμ ώστε να καταστεί αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας της Ενσάρκωσης του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο υμνογράφος, συνεχίζοντας την προτροπή του στην ανθρωπότητα, μας παρακινεί να «προσκυνήσουμε και να ανυμνήσουμε με ευσέβεια ένα θαύμα το οποίο ξεπερνά κάθε λογική εξήγηση». Αυτό το «θαύμα» επιτελείται σήμερα στην Βηθλεέμ όπου η Θεοτόκος, ως «εγκυμονούσα Κόρη πορεύεται με σκοπό να γεννήσει τον Κύριο». Την ίδια στιγμή, «οι χοροί των Αγγέλων, κατακλύζουν με την παρουσία τους την πραγμάτωση του επικείμενου θαύματος». Ο Ιωσήφ, εντυπωσιασμένος από το γεγονός, αναφωνεί· «ποιο είναι αυτό το παράδοξο μυστήριο, το οποίο συμβαίνει σε εσένα Παρθένε; Πώς είναι δυνατόν να γεννήσεις τον Κύριο της Δόξης, εσύ η οποία κατόρθωσες να κυοφορήσεις Αυτόν ο Οποίος δεν εγκιβωτίζεται στα στενά πλαίσια της ανθρώπινης διάνοιας; ».
Τον φόβο στην ψυχή του Ιωσήφ διαδέχεται η χαρά λόγω της αδιατάρακτης εμπιστοσύνης του στο σχέδιο του «Παλαιού των Ημερών». Τον φόβο στις δικές μας ψυχές περί της ασθένειας, επιβάλλεται να διαδεχθεί η χαρά για τον ερχομό του Σωτήρα Ιησού Χριστού. Σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, «σε αυτήν την Εορτή, το ανθρώπινο σώμα μεταβάλλεται σε σκηνή στην οποία θα κατοικήσει Αυτός ο Οποίος ενδύθηκε την ανθρώπινη φύση. Εντός αυτής της Εορτής, τα ανθρώπινα σώματα τα οποία υπέστησαν την φθορά και τον θάνατο, ανοικοδομούνται από Αυτόν ο Οποίος τα δημιούργησε. Η παρούσα εορτή αποτελεί μεγάλο μυστήριο καθώς η ανθρώπινη φύση μεταβάλλεται σε ανάκτορο του Δεσπότη, με συνέπεια ο άνθρωπος να αξιώνεται της μετοχής στην Ουράνια Πανήγυρη. Η πονηρή νύκτα της αμαρτίας παρέρχεται και οδηγείται σε πλήρη αφανισμό καθώς το αληθινό Φως καλύπτει την Οικουμένη με την παρουσία Του. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός καταδέχεται να ενδυθεί την ανθρώπινη φύση ώστε να ξεριζώσει την αμαρτία και, ως θεράπων ιατρός, να καταπραΰνει τον πυρετό των ψυχικών ασθενειών του κάθε ανθρώπου».
Εν κατακλείδι, έχοντας προ οφθαλμών μας την έλευση του Δημιουργού στην ανθρωπότητα με σκοπό την ολοκληρωτική ανακαίνιση της αμαρτωλής φύσεώς μας, ας βιώσουμε με κατάνυξη, σιωπή και προσευχή τα φετινά Χριστούγεννα. Ας αναλογισθούμε τον βαθμό στον οποίο αποδίδουμε στον Δεσπότη Ιησού Χριστό κάθε βιωτική μας μέριμνα και ας επωφεληθούμε πνευματικά από την δοκιμασία της λοιμικής νόσου, μακριά από τον φόβο για τα μέλλοντα. Τέλος, ας παρακαλέσουμε τον «πρὸ αἰώνων Θεό», να μας ενισχύσει στην προσπάθειά μας να βιώσουμε όσο το δυνατόν πιο πνευματικά, και όχι υλιστικά, τα φετινά Χριστούγεννα, Αμήν!
