Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Έξι ημέρες πριν από τη σταυρική Του θυσία, ο Ιησούς Χριστός παραδίδει το προμήνυμα της Ανάστασής Του, εγείροντας το Λάζαρο. Η απόφαση του Κυρίου να μεταβεί στη Βηθανία ήδη τέσσερις ημέρες μετά την κοίμηση του φίλου Του, αιτιολογείται από το θείο θέλημα ο λαός να πιστέψει ότι ο Μεσσίας πράγματι ήλθε στη γη ώστε να σωθεί ο κόσμος. Οι δύο εορτές, δηλαδή η έγερση του Λαζάρου και η είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, αν και φαινομενικά είναι διάφορες ως προς το περιεχόμενό τους, εντούτοις είναι αλληλοσυμπληρούμενες. Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, αφού η έγερση του Λαζάρου πραγματοποιήθηκε αρκετές ημέρες πριν από την έλευση του Θεανθρώπου στα Ιεροσόλυμα, τότε ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο η Εκκλησία όρισε οι δύο εορτές να απέχουν μόλις μία ημέρα μεταξύ τους; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό πηγάζει από την υμνολογία της Κυριακής των Βαΐων και εντοπίζεται στον Εσπερινό της ημέρας. Ο υμνογράφος σημειώνει ότι «Έξι ημέρες πριν το Εβραϊκό Πάσχα, ο Ιησούς ήλθε στη Βηθανία ώστε να ανακαλέσει τον κεκοιμημένο για τέσσερις ημέρες Λάζαρο και να προκηρύξει τη (δική Του και την κοινή) Ανάσταση· όταν έφθασε στη Βηθανία, εκεί τον προϋπάντησαν οι γυναίκες, η Μάρθα και η Μαρία, οι αδελφές του Λαζάρου, φωνάζοντας προς Αυτόν· Κύριε, εάν ευρισκόσουν εδώ, δεν θα πέθαινε ο αδελφός μας. Τότε Εκείνος είπε σε αυτές· δεν έχω υπενθυμίσει σε εσάς ότι όποιος πιστεύει σε Εμένα, δεν θα πεθάνει αλλά θα ζήσει; να μου υποδείξετε, που έχετε θάψει αυτόν· τότε, ο Δημιουργός των πάντων, φώναξε προς αυτόν· Λάζαρε βγες έξω».
Έξι ημέρες πριν το Πάσχα, ο Κύριος «πορεύεται στα μνημεία» μαζί με τη Μαρία, δακρύζει στη θέα του παραδομένου στη φθορά πλάσματός Του και «φοβερίζει τον Άδη», σύμφωνα με τον τρόπο όπου η λαϊκή συνείδηση εξύμνησε αυτό το θαυμαστό γεγονός. Τη συνείδηση του λαού έρχεται να συμπληρώσει η υμνογραφία, η οποία επισημαίνει ότι το πρόσταγμα του Δεσπότη Χριστού στο νεκρό Λάζαρο ακούσθηκε στα βάθη του Άδη, ήδη έξι ημέρες πριν τη θριαμβευτική κάθοδο του Ουράνιου Βασιλέως σε αυτόν. Η προσέγγιση αυτή φανερώνει την πεποίθηση του υμνογράφου ότι η έγερση του Λαζάρου συνιστά ένα προμήνυμα, προς τον Άδη και τον Διάβολο, ότι η κυριαρχία του θανάτου και της αμαρτίας στον άνθρωπο έχει φθάσει στο τέλος της. Είναι το προμήνυμα ότι ο Άδης, ο τόπος του φόβου και του τρόμου, των βασάνων και του πόνου, θα σταματήσει να αποτελεί φόβητρο για τον άνθρωπο και για όσους πραγματικά πιστεύουν ότι ο Λυτρωτής Κύριος είναι η αιώνια Ζωή.
Η είδηση της έγερσης του Λαζάρου, όπως ήταν αναμενόμενο, διαδόθηκε αστραπιαία στην Ιουδαία και εύλογα προκάλεσε θαυμασμό και περιέργεια, φόβο και φθόνο στους ανθρώπους. Ο Θεάνθρωπος εισέρχεται στην Αγία Πόλη επάνω σε ένα πουλάρι ώστε να εκπληρώσει τόσο τις προφητείες περί Αυτού, όσο και το επίγειο χρέος Του να προσκυνήσει στο Ναό του Ηρώδη για την εορτή του εβραϊκού Πάσχα. Κατά την είσοδό Του στην Αγία Σιών, οι παίδες των Εβραίων Τον προϋπάντησαν με κλάδους βαΐων και φοινίκων, αναφωνώντας το «Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις» στον Σωτήρα. Οι θριαμβευτικές ιαχές των παιδιών, ως προμήνυμα της νίκης της Αναστάσεως, προσλαμβάνουν διδακτικό χαρακτήρα για την Οικουμένη καθώς η απαλλαγή από τη δαιμονική πλάνη πλησιάζει και ήδη έχει σαφέστατα προαναγγελθεί με την έγερση του τετραημέρου Λαζάρου.
Ο Υιός και Λόγος του Θεού, τον Οποίον τα Χερουβίμ δεν δύνανται να ατενίσουν από σεβασμό, διέρχεται τη Χρυσή Πύλη της Ιερουσαλήμ ώστε να υπομείνει την ύψιστη έκφραση της ανθρώπινης αδυναμίας για τη σωτηρία του κόσμου. Η ανάσταση του Λαζάρου έχει προετοιμάσει το πανηγυρικό κλίμα της υποδοχής και έχει καλλιεργήσει το φόβο στις καρδιές των Αποστόλων για τα όσα θα επέλθουν· χαρακτηριστικά αναφέρουμε την, αιτιολογημένα φοβισμένη, προσέγγιση του Θωμά «Ἄγωμεν καὶ ἡμεῖς ἵνα ἀποθάνωμεν μετ’ αὐτοῦ». Απέναντι στους φόβους των Μαθητών, αντιπαρατίθεται η εικόνα του λαού ο οποίος στρώνει τα ιμάτιά του ώστε να διέλθει ο Ουράνιος Βασιλέας. Ενώ, προς στιγμήν φαίνεται ότι ο φόβος του Διδύμου είναι αδικαιολόγητος, ορισμένες ημέρες αργότερα αυτή η φοβία εγκαθίσταται και καρποφορεί στις καρδιές των Αποστόλων· οι εννέα Μαθητές Τον εγκατέλειψαν πλήρως, ο Πέτρος Τον απαρνήθηκε τρείς φορές, ο Ιούδας Τον παρέδωσε στους Αρχιερείς και έπειτα αυτοκτόνησε, ενώ ο Ιωάννης στάθηκε στο πλάι Του και καρτερικά βίωσε το «μαρτύριο της συνειδήσεώς του», αντικρίζοντας τον «Υιό της Παρθένου» να «νυμφεύεται» τη σωτηρία της ανθρωπότητας επάνω στον Τίμιο Σταυρό και τον Γολγοθά.
Ο μητροπολίτης Ευχαΐτων Ιωάννης, σχολιάζοντας την είσοδο του Δεσπότη Χριστού στα Ιεροσόλυμα, σημειώνει: «Άνοιξε τις πύλες σου, ω πόλις του Θεού, τις οποίες αγάπησε ο Παντοκράτορας Κύριος. Επειδή έρχεται προς εσένα ο πράος, δίκαιος, μέτριος και ταπεινόφρων Δεσπότης, ο οποίος έχει ως όχημα ένα ευτελές πουλάρι και συνοδεύεται από τους οδοιπόρους Μαθητές Του. Οι παίδες Τον προϋπάντησαν με ιαχές, επειδή άρμοζε σε Αυτόν να λάβει την τιμή από τα αγνά παιδιά. Κλάδους της νίκης απέδωσαν σε Αυτόν, επειδή χθες ντρόπιασε την ισχύ του θανάτου. Παρά την ύπαρξη των αδίστακτων φονευτών και των αδυσώπητων ληστών, εσύ Σιών άνοιξε τις πύλες σου και υποδέξου τον Δεσπότη, επειδή με το Πάθος Του θα χαρίσει σε όλους τους θνητούς την αφθαρσία».
Εν κατακλείδι, εισερχόμαστε στη Μεγάλη Εβδομάδα και οι συνθήκες διεξαγωγής των ιερών Ακολουθιών προσδιορίζονται από την απειλή της λοιμικής νόσου. Ομολογουμένως, ποικίλες προσεγγίσεις αναφύονται και κυριαρχούν διάφορες (παρ)ερμηνείες στα γεγονότα. Εμείς οφείλουμε να τηρήσουμε σταθερή την προσήλωσή μας απέναντι στη θυσία του Κυρίου της Δόξης για τον άνθρωπο, να ζητήσουμε το έλεός Του για τις αστοχίες και τις αμαρτίες μας, ώστε να μετάσχουμε βιωματικά, όχι εθιμοτυπικά ή φολκλορικά, στο Ποτήριο της Ζωής. Τέλος, ας ετοιμάσουμε τις καρδιές μας για την υποδοχή του ερχόμενου Νυμφίου «ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός», παραμερίζοντας για ορισμένες ημέρες τους ζημιογόνους λογισμούς μας, Αμήν!
