Η Θαυματουργός Εικόνα της Αγίας Παρασκευής και οι Νεομάρτυρες του Πεταλιδίου Μεσσηνίας
Σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων από την κωμόπολη του Πεταλιδίου Μεσσηνίας, σε ένα πανέμορφο λοφίσκο,κατάφυτο από ελαιώνες και με θέα τον καταγάλανο Μεσσηνιακό κόλπο,ευρίσκεται το εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, πλησίον του συνοικισμού «Μπαλή». Προ της υπάρξεως του σημερινού ναού στο ίδιο σημείο υπήρχε εικονοστάσιο από την εποχή της Τουρκοκρατίας, το οποίο στέγαζε το Εικόνισμα της Αγίας Παρασκευής,ενώ εν συνεχεία κτίστηκε ένα μικρό ναΰδριο και λίγο αργότερα κατασκευάστηκε με θαυμαστό τρόπο το σημερινό εξωκκλήσι, όπως μαρτυρούν πολλοί κάτοικοι της περιοχής.
Αυτό το πρώτο εικονοστάσιο όμως ήταν πολύ μικρό και χωρούσε μόνο έναν άνθρωπο, γι’ αυτό οι κάτοικοι αποφάσισαν να κατασκευάσουν ένα ναΰδριο προκειμένου να διαφυλάξουν την Εικόνα Της. Η Εικόνα ήταν σε μέγεθος μεγαλύτερη από το σχήμα ενός Ευαγγελίου, ενώ ήταν αναρίθμητα τα αναθήματα από τους πιστούς,που είχε επάνω της. Το μικρό εκκλησάκι περατώθηκε με πολύ μόχθο και κόπο για να μπορέσουν οι πιστοί να εναποθέσουν το εικόνισμα της Αγίας και να δύνανται πλέον να τελούν την Θεία Λειτουργία.
Επειδή το έδαφος υποχωρούσε και δημιουργούσε ρωγμές στα θεμέλια του ναού με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η τοιχοποιία του, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της ενορίας του Πεταλιδίου αποφάσισε,κατά το έτος 1997, να πραγματοποιήσειτηνανέγερσημεγαλυτέρου σε μέγεθος ναού,με βαθύτερα και στέρεα θεμέλια.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της ανέγερσης του νέου αυτού ναού ανερεύθησαν ανθρώπινα οστά, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και κρανία μικρών παιδιών. Όλα αυτά τα οστά περισυνελλέγησαν και τοποθετήθηκαν σε 12 σάκους. Στη συνέχεια παραχώθηκαν, σύμφωνα με μαρτυρίες,πίσω από το Ιερό Βήμα του νέου ανεγερθέντος ναού.Κι εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως τέτοιες μαρτυρίες και πράξεις σεβασμού των ιερών και των οσίων, στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, τόνωναν την πίστη των υποδούλων, όμως και μετά παρέμειναν στην συνείδηση των απογόνων τους ως πολύτιμο φυλακτό και μέχρι σήμερα μέσω των θαυμάτων της Αγίας Εικόνος της Αγίας Παρασκευής ενισχύουν την πίστη των Ορθοδόξων Χριστιανών.
Αυτές λοιπόν οι μαρτυρίες για την Εικόνα της Αγίας Παρασκευής, και για τους σφαγιασθέντες σκλαβωμένους Έλληνες και τα θαμμένα οστά τους στο εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής Πεταλιδίου, έχουν ως ακολούθως.
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση των γεροντοτέρων Πεταλιδιωτών, πλησίον του ναού υπήρχε ο πύργος-κατοικία του Τούρκου Αγά της περιοχής ονόματι Μπαλή-αγά, από τον οποίο πήρε και το όνομά του ο συνοικισμός Μπαλή. Αυτός ο Τούρκος Αγάς θυμωμένος με την συμπεριφορά των ραγιάδων και προφανώς κατόπιν κάποιας εξεγέρσεως των Ρωμηών, τους εκτέλεσε ομαδικά άνδρες,γυναίκες και παιδιά. Στη συνέχεια οι Έλληνες χριστιανοί στον τόπο του μαρτυρίου και της σφαγής, άνοιξαν έναν μεγάλο λάκκο για να θάψουν τα άψυχα πλέον σώματα τον μαρτύρων και όπως έσκαβαν σε αυτό το σημείο εκεί ευρέθη η εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Αυτή είναι η πρώτη εκδοχή της ευρέσεως.
Η δεύτερη εκδοχή, η οποία είναι και η περισσότερο διαδεδομένη, καταγράφει,ότι μόλις άνοιξαν το λάκκο στο σημείο της εκτελέσεως, οι ευλαβείς χριστιανοί εναπόθεσαν τα άψυχα σώματα των νεομαρτύρων συντοπιτών και έπειτα έχτισαν το μικρό εικονοστάσιο επ’ ονόματι της Αγίας Παρασκευής και έφτιαξαν μια εικόνα της Αγίας, διότι η σφαγή τους πραγματοποιήθηκε κατά την ημέρα της εορτής της Αγίας στις 26 Ιουλίου.
Η πρόνοια του Θεού δια πρεσβειών της Αγίας Παρασκευής, η οποία έτυχε του ιδίου μαρτυρικού θανάτου, τα οικονόμησε τοιουτοτρόπως ώστε να δοξαστεί το όνομα της και να τονωθεί η πίστη στον Θεό.
Το σημείο αυτό είναι, όπου ακριβώς ευρίσκεται ο σημερινός ναός. Από πολύ παλιά οι κάτοικοι της περιοχής, κατά την παραμονή της εορτής της Αγίας μετά τον Εσπερινό,ξενυχτούσαν και παρέμεναν στον χώρο του ναού μέχρι την πρωία της εορτής και στη συνέχεια μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας αποχωρούσαν έχοντας την ευλογία της Αγίας.
Μάλιστα θρυλούνται και πολλά θαύματα της Αγίας. Ένα εκ των οποίων είναι το εξής: Κάποτε οι κάτοικοι του πλησιόχωρου συνοικισμού Μπαλή εζήτησαν τη μεταφορά της Εικόνος προς ευλογία στο χωριό τους και για να μπορούν να τη διαφυλάξουν. Τότε οι χωρικοί έστειλαν δύο παιδιά να μεταφέρουν την εικόνα, αλλά τα παιδιά σταμάτησαν σε μια πηγή για να ξεδιψάσουν και ακούμπησαν το εικόνισμα σε ένα πεζούλι. Όταν ξεκουράστηκαν πήγαν να πάρουν την εικόνα και δεν μπορούσαν να την σηκώσουν, αν και ήταν μικρή. Προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να την αποκολλήσουν από το πεζούλι που την είχαν αποθέσει, αλλά επέστρεψαν άπραγα στο χωριό τους.
Μόλις έφτασαν στο χωριό εξιστόρησαν τα γεγονότα στους μεγαλυτέρους και οι κάτοικοι θεώρησαν ότι πρόκειται για θαύμα, διότι η Αγία δεν επιθυμεί να μετακινηθεί η εικόνα της από το σημείο όπου την είχαν τοποθετήσει. Έπειτα πήγαν να δουν αν όντως είναι έτσι τα πράγματα, όπως τα εξιστόρησαν τα παιδιά και πράγματι διαπίστωσαν ότι η εικόνα ήταν κολλημένη στο πεζούλι και τότε πήραν την απόφαση ότι πρέπει να την επιστρέψουν πίσω με κάποιο τρόπο.Εδώ να σημειωθεί ότι δεν χρειάστηκε να βρεθεί ο τρόπος για να ξεκολλήσουν την εικόνα γιατί μόλις την ακούμπησαν μπόρεσαν και την σήκωσαν από το έδαφος. Από τότε δεν επιχείρησαν ποτέ τη μεταφορά της. Αργότερα, δεν γνωρίζει κανείς πως,χάθηκε το θαυματουργό Εικόνισμα, μετά τόν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τη δεκαετία του 1970 η Α… Α… του Π…,κάτοικος του Πεταλιδίου, σε ηλικία 12 ετών, είδε στον ύπνο της την Αγία Παρασκευή, η οποία της είπε να πάει στο εκκλησάκι της και να ψάξει να βρει την εικόνα της που είναι θαμμένη μέσα στα χώματα. Όντως την επομένη ημέρα η γυναίκα το είπε στους συγχωριανούς της. Πήγαν αρκετοί και έσκαψαν με τις τσάπες, αλλά μάταια δεν μπόρεσαν να βρουν την Εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Αναλυτικότερα η θαυμαστή διήγηση έχει ως εξής:Εμφανίστηκε στον ύπνο της μία γερόντισσα μαυροφορέμενη και της είπε: «Γεια σου, εγώ ξέρεις υπάρχω σε μία εκκλησία στην Αγία Παρασκευή, στου Μπαλή, στο βουνό. Υπάρχω εκεί από τουρκοκρατίας. Να πας να το πεις για να έρθουν να βρουν την εικόνα μου που είναι θαμμένη».
Η Α…, όπως η ίδια αφηγείται, δεν είχε ποτέ επισκεφθεί την περιοχή, ούτε ήξερε την ύπαρξη της εκκλησίας. Μετά το όνειρο, ξύπνησε ταραγμένη, αλλά δεν είπε σε κανέναν τίποτα, γιατί φοβόταν ότι δεν θα την πιστέψουν.
Το δεύτερο βράδυ, ονειρεύτηκε ξανά την ίδια γερόντισσα, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος της να της λέει: « Γιατί κορίτσι μου, δεν πήγες να το πεις; Να πας στον πρόεδρο του χωριού και να το πεις»
Πάλι η Α… δεν είπε τίποτα, από φόβο μήπως δεν την πιστέψουν.
Έτσι, το τρίτο βράδυ εμφανίστηκε πάλι η γερόντισσα αγριεμένη αυτή τη φορά, κρατώντας ένα μπαστούνι στo δεξί της χέρι και της λέει επιτακτικά: «Αν δεν το πεις, θα πάθεις μεγάλο κακό. Να πας να το πεις στον πρόεδρο και όσο θα υπάρχεις εγώ θα σε βοηθάω».
Οι τρεις εμφανίσεις έγιναν διαδοχικά βράδια, ξεκινώντας από τη γιορτή των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, των Αγίων Αποστόλων και των Αγίων Αναργύρων. Μετά το τρίτο βράδυ, η Α… φοβήθηκε και αποκάλυψε στους γονείς της τα όνειρα που είχε δει, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν οι προσπάθειες εύρεσης της εικόνας.
Αλλά όπως η ίδια τονίζει: «Μετά από πολλές προσπάθειες η Αγία Εικόνα δεν βρέθηκε, γιατί μέσα τους δεν υπήρχε η κατάλληλη πίστη, δεν είχαν πιστέψει στο επανειλημμένο όνειρο μου και αυτό ήταν η αφορμή να μην αξιωθούμε να βρούμε το εικόνισμα της».
Είκοσιεπτά χρόνια αργότερα(1997) το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Ενορίας του Πεταλιδίου αποφάσισε την ανακατασκευή του ναού.Τότε, κατά μαρτυρίες πολλών πιστών χριστιανών, η Αγία Παρασκευή εμφανιζόταν στον ύπνο τους. Κατά την εμφάνιση αυτή ζητούσε από τους χριστιανούς λάδι και τους παρότρυνε πιεστικά να ζητήσουν με τη σειρά τους λάδι, προκειμένου να κατασκευαστεί η «κατοικία» της. Με τη συλλογή του λαδιού θα συγκεντρώνονταν χρήματα για την ανοικοδόμηση του παρεκκλησίου. Πολλοί κάτοικοι έπειτα από αυτά τα σημεία συγκέντρωσαν χρήματα και ανοικοδομήθηκε ο ναός της Αγίας.
Το έτος 2018, στην περιοχή που ανηγέρθη ο ναός της Αγίας, στο σημείο όπου κατά την παράδοση, είναι θαμμένα τα οστά, παρουσιάστηκε και πάλι καθίζηση του εδάφους.
Έτσι την Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2018, κατά τις απογευματινές ώρες, στο εξωκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής πραγματοποιήθηκαν, από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της ενορίας Αγίου Νικολάου Πεταλιδίου, εργασίες επιχωματώσεως και εσκαφών για την αντιμετώπιση της καθίζησης και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Οι εργασίες αυτές είχαν αποφασιστεί από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και είχαν εγκριθεί και από την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.
Κατά τη διάρκεια λοιπόν αυτών των εργασιών, σε απόσταση 1,5 μέτρων από την εξωτερική κόγχη του Ιερού Βήματος και σε βάθος 2,5 μέτρων ανευρέθη η Ιερά Εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Μια παλαιά εικόνα με διαστάσεις 45,5Χ34,5εκ., σε αρκετά ταλαιπωρημένη και ελαφρώς κατεστραμμένη, ενώ από το ιερό εικόνισμα διαχέονταν άρρητη ευωδία.
Κατόπιν ενεργειών του Σεβ. Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου Γ’ η Ιερά Εικόνα της Αγίας Παρασκευής συντηρήθηκε σε εργαστήριο συντήρησης εικόνων στη Γαλλία, και χρονολογήθηκε ως έτος κατασκευής τηςτο 1800, επαληθεύοντας έτσι την παράδοση, ενώ πλέον φυλάσσεται στον Ιστορικό Προσκυνηματικό Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Πεταλιδίου, διατρανώνοντας τα μεγαλεία του Θεού.
Κατά το έτος 2020 η «εκ γης ανατείλασα» Ιερά Εικόνα της Αγίας, περιενδύθηκε πολυτιμότατο αργυρό κάλυμμα, φιλοτεχνημένο με ιδιαίτερη τεχνική, το οποίο προσέφερε ευλαβέστατη κάτοικος του Πεταλιδίου.
Κάθε χρόνο,πλήθος ευλαβών προσκυνητών,κατά την ημέρα μνήμης της Αγίας Παρασκευής, στις 26 Ιουλίου, προσέρχεται στο Εξωκκλήσι της,για να τιμήσει την Αγία και να προσκυνήσει την Ιερά Εικόνα της.Τελείται δε, μεγάλη πανήγυρις με Εσπερινό κατά την παραμονή, Όρθρο και Θεία Λειτουργία ανήμερα της εορτής.
Επί δυο περίπου αιώνες, ο ναός της Αγίας Παρασκευής στέκει στο σημείο της σφαγής των Νεομαρτύρων, σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες, οι οποίες όσο και αν έχουν στοιχεία υπερβολής, είναι αληθινές και αποτελούν έκφραση πίστης αλλά και αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας. Αυτό που απομένει είναι η συνέχιση της έρευνας προκειμένου να εξαχθούν τα ιστορικά συμπεράσματα και να τιμηθούν οι θυσιασθέντες Ρωμηοί κατά τα τετρακόσια χρόνια της βάρβαρης τουρκικής σκλαβιάς. Να τιμηθούν οι ανώνυμοι αυτοί Νεομάρτυρες, οι οποίοι μέχρι σήμερα αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι αυτού του τόπου είναι απόγονοι μαρτύρων και ηρώων.
