Ο Ενθρονιστήριος Λόγος του Μητροπολίτη Κιλκισίου

ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΠΟΛΥΑΝΗΣ & ΚΙΛΚΙΣΙΟΥ

κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ

(ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 26η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021)

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέα, Εκπρόσωπε της Αυτού ΘειοτάτηςΠαναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου,

Σεβασμιώτατε ΜητροπολίταΕιρηνουπόλεως κ. Δημήτριε, Εκπρόσωπε της Αυτού ΘειοτάτηςΜακαριότητος του Πάπα και ΠατριάρχουΑλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου,

ΠανοσιολογιώτατεΑρχιμανδρίτα κ. Ραφαήλ, Εκπρόσωπε της Αυτού ΘειοτάτηςΜακαριότητος του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου και Έξαρχε Αυτού εις την Ελλάδα,

Σεβασμιώτατε ΜητροπολίταΓουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου κ. Δημήτριε, Εκπρόσωπε του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου και Τοποτηρητά της Ιεράς Μητροπόλεώς μας,

Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, Άγιοι εν Χριστώ πατέρες και αδελφοί,

Αξιότιμε κύριε Υφυπουργέ Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Γεώργιε Γεωργαντά, εκπρόσωπε της Κυβερνήσεως

Εκλεκτά μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,

κ. Περιφερειάρχα, κ. Αντιπεριφερειάρχα,

Αξιότιμε κ. Δήμαρχε Κιλκίς και λοιποί κ. Δήμαρχοι της Εκκλησιαστικής Μητροπολιτικής Επαρχίας μας,

Ενδοξότατοι Αξιωματούχοι των Ενόπλων Δυνάμεων της Πατρίδας μας και των Σωμάτων Ασφαλείας,

Ευλαβέστατοι αδελφοί μου κληρικοί,

Ευλογημένε λαέ της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου,

Τέκνα εν Κυρίω περιπόθητα.

«Οὗτοςὅρος πάσης πνευματικῆς προστασίας,πανταχοῦτό

καθ’ ἑαυτόνπαρορᾶνπρόςτότῶνἄλλων συμφέρον»

(Λόγος Β’ Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής, Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου)

Με αυτόν τον λόγο του Μεγάλου Ιεράρχου και ποιητού Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, σας αγκαλιάζω όλους πατρικά και εν Χριστώ αγαπητικά, καταθέτοντας τις σκέψεις μου αναφορικά με την πνευματική μου αποστολή.

«Αυτό είναι το βασικό καθήκον κάθε πνευματικού ηγέτου, το να παραβλέπει σε κάθε περίπτωση το δικό του συμφέρον για χάρη του συμφέροντος των άλλων». Με την εμπιστοσύνη της Εκκλησίας εκπεφρασμένη διά της τιμίας ψήφου της Σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ανέρχομαι στον Επισκοπικό θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου, για να διαποιμάνω τον λαό της τοπικής μας Εκκλησίας.

Έναν λαό ευγενικό, σεμνό και φιλοπρόοδο. Έναν λαό που με σοβαρότητα και τιμή ατενίζει τις ιστορικές του καταβολές και με υπευθυνότητα αγωνίζεται για την ανέλιξη και την προκοπή του, ενώ «φυλάττει Θερμοπύλες», κατά την ρήση του μεγάλου Αλεξανδρινούποιητού.

Έναν λαό με παραδοσιακές αρετές, γνήσιο, ευσεβή και ευλαβή, που κρατά τη λαμπάδα της πίστεως και της ελπίδος αναμμένη και, μάλιστα, συχνά εν μέσω πολλών και ποικίλων δυσκολιών!

Αυτόντον υπέροχο λαό, όλους εσάς, σας κοιτώ κατάματα και σας λέγω ολοκαρδίωςότι βρίσκομαι ανάμεσά σας, έτοιμος να αποκηρύξω οτιδήποτε προσωπικό και υστερόβουλο, χάριν της δικής σας πνευματικής ωφέλειας και της εν Χριστώ ζωής σας.

«Λύχνος της Εκκλησίας ο Επίσκοπος» (Επιστολή ΜΑ προς τους εν Καισαρεία, Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου). Και γι’ αυτήν τη διακονία με αποστέλλει η Εκκλησία: να κρατήσω τη λυχνία της πίστεως αναμμένη. Να διατηρήσω, εις διαδοχήν των Μακαριστών προκατόχων μου τη φλόγα της πίστεως, ώστε όλοι μας «διά της εαυτού χρηστότητος» (Λόγος Β’ Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής, Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου) να παίρνουμε θάρρος από τον Κύριο και ναεπιδεικνύουμε«απράγμονασυναίνεσιν», δηλαδή ανεπιφύλακτη συναίνεση για την εν Χριστώ αναγεννητική, σταθερή συμπόρευσή μας.

Με δέος και συγκίνηση ανέρχομαι στον Αρχιερατικό θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας κατά την ημέρα της εορτής του Αγίου Στυλιανού του Παφλαγόνος, του προστάτου των παιδιών. Ως πατέρας αντικρίζω τα παιδιά μου, εσάς, και δέομαι στον Άγιο Στυλιανό, ώστε να σας προστατεύει πάντοτε ευεργετικά από κάθε πειρασμό.

Υποκλίνομαι ενώπιον της Αγίας μορφής του λογιωτάτου Επισκόπου Λητής και Ρεντίνης και Προέδρου Πολυανής, του Θεσσαλονικέως, του Αγίου προκατόχου μου Δαμασκηνού του Στουδίτου, ο οποίος έλαμψε ως Ιεράρχης και διδάσκαλος του Γένους κατά τον ΙΣΤ’ αιώνα και τον οποίο εορτάζει αύριο η Ορθόδοξη Εκκλησία μας.

Με κατάνυξη και ευλάβεια κλίνω το γόνυ μπροστά στην Ιερά μνήμη των Πεντεκαίδεκα Μαρτύρων, των εν Τιβεριουπόλειμαρτυρησάντων, των Πολιούχων της πόλεώς μας. Κλίνοντας το γόνυ εδαφιαίως, ασπάζομαι το Ιερό Λείψανο του Αγίου Πέτρου, ενός εκ των Πεντεκαίδεκα μαρτύρων Πολιούχων μας, ανεκτίμητο πνευματικό φυλακτό που έφεραν οι Έλληνες πρόσφυγες πρόγονοί μας από τη Στρώμνιτσα.

Οι Άγιοί μας λαμπρώς πανηγυρίζονται μεθαύριο, την 28η Νοεμβρίου τόσο από την τοπική μας Εκκλησία, όσο και από όλη την Ορθοδοξία.

Στρέφω το βλέμμα μου στη Βασιλίδα των Πόλεων. Στην κοιτίδα του Ορθοδόξου λόγου, στον τόπο των οραμάτων και των οραματισμών μας, στο Πανίερο και Μαρτυρικό Φανάρι και υποκλίνομαι έμπροσθεν του ΟικουμενικούΠατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ασπαζόμενος ευλαβώς την Αγίαν Δεξιάν του, καταθέτοντας τον εγνωσμένο σεβασμό μου σε Αυτόν και τη Μητέρα Αγία Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, εκζητώντας τις θεοπειθείςπατριαρχικές ευχές του, για τη θεάρεστη διαποίμανση της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Ιδιαιτέρως σας ευχαριστώ Σεβασμιώτατε ΜητροπολίταΑρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέα για τις ευχές και τους λόγους της αγάπης σας- είναι αλήθεια, μας συνδέουν πολλά- καθώς και για την πατριαρχική ευλογίατην οποία και καταθέσατε ως εκπρόσωπος της Αυτού ΘειοτάτηςΠαναγιότητός του, κατ’ αυτήν την ευλογημένη ώρα της ενθρονίσεώς μου. Σας παρακαλώ να διαβιβάσετε προς το Πανίερο Πρωτόθρονο Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο τον ταπεινό σεβασμό μου και την υιική αγάπη μου.

Σεβασμιώτατε ΜητροπολίταΕιρηνουπόλεως κ. Δημήτριε, Εκπρόσωπε της Αυτού ΘειοτάτηςΜακαριότητος του Πάπα και ΠατριάρχουΑλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου. Σας ευχαριστώ διά τους καλούς λόγους σας και παρακαλώ θερμώς να διαβιβάσετε προς τον Μακαριώτατο Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρο τις εκ βαθέων ευχαριστίες μου, τον σεβασμό και την ειλικρινή αγάπη μου.

ΠανοσιολογιώτατεΑρχιμανδρίτα κ. Ραφαήλ, Εκπρόσωπε της Αυτού ΘειοτάτηςΜακαριότητος του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου. Με συγκίνηση άκουσα τον λόγο σας και ευχαριστώντας, σας παρακαλώ να διαβιβάσετε προς τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλο τις ολόθυμες ευχαριστίες μου, την τιμή και την ειλικρινή αγάπη μου.

Επιθυμώ να σας διαβεβαιώσω ότι η ακριτική και ταπεινή Ιερά Μητρόπολή μας συνεχίζοντας ένα έργο Ευαγγελισμού και επανευαγγελισμού των ψυχών των ανθρώπων, θα συμπαρίσταται με όλες τις δυνάμεις της στο ιεραποστολικό έργο των Εκκλησιών, οι οποίες εκπροσωπούνται στη σημερινή τελετή της ενθρονίσεώς μου, διότι αναγνωρίζουμε το ύψιστο Ευαγγελικό έργο το οποίο και επιτελείται ανά την οικουμένη, καθώς και την ανάγκη η οποία υπάρχει για τον διαυγή και φωτιστικό λόγο του Κυρίου μας, από πολλούς γνήσιους αναζητητές της αλήθειας και της παρουσίας του Θεού.

Αξιότιμε κ. Υπουργέ, εκπρόσωπε της Ελληνικής Κυβερνήσεως, στη σεμνή τούτη τελετή. Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας και στο πρόσωπό σας δηλώνω την τιμή προς όλους τους πολιτειακούς άρχοντες της πατρίδος μας. Επιθυμώ να γνωρίζετε ότι, μέσα στο πλαίσιο των διακριτών μας ρόλων, θα συνεργάζομαι πάντοτε με τους εκλεκτούς του λαού, για την πρόοδο και την προκοπή του.

Σεβασμιώτατε ΜητροπολίταΓουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου κ. Δημήτριε, Εκπρόσωπε του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου και Τοποτηρητά της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Σας ευχαριστώ εκ μυχίων καρδίας για την αγάπη Σας και τους στοργικούς Σας λόγους. Παρακαλώ πολύ να διαβιβάσετε στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπό μας τον υιικό μου σεβασμό και την αφοσίωσή μου, καθώς και ότι, οι πολύτιμες πατρικές του ευχές, τις οποίες εκφράζετε εκ προσώπου Αυτού,αποτελούν την πρώτη ευλογημένη βροχή στο γεώργιοτης τοπικής μας Εκκλησίας.

Μόλις προχθές, ασπάστηκα την ΤιμίαΔεξιά του και έλαβα τις νουθεσίες του προ της ενθρονίσεώς μου και εκφράζω στον λαό μας αυτό που μου ζήτησε να κομίσω: την πατρική του αγάπη και την ευλογία του για κάθε πρόσωπο της Εκκλησίας μας!

Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ ιδιαιτέρως για όσα εκοπιάσατε στο διάστημα της πολύμηνης Τοποτηρητείας σας και για όσα φιλοπόνως και μετά εξόχου ζήλου και Αρχιερατικής ευαισθησίαςεπράξατε, ως έμπειρος ποιμένας της Εκκλησίας μας, για τον Ιερό Κλήρο μας και τον λαό μας, ώστε η συνέχεια της αποστολικότητος να διατηρηθεί κατά τρόπο απαρασάλευτο μετά την πρόωρη κοίμηση του Μακαριστού Προκατόχου μου, κυρού Εμμανουήλ.

Οι γειτονικές μας Ιερές Μητροπόλεις θα συνεχίσουν να κοπιάζουν μαζί, να αγωνίζονται με συνεργασία αγαστή, επ’ αγαθώ της ζωής και των αναγκών του λαού του νομού μας.

Παραλλήλως ευχαριστώ όλους τους παρευρισκομένους Αγίους Αρχιερείς μετά της συνοδείας αυτών, τους εκπροσώπους αυτών, τους σεβαστούς πατέρες και επί δεκαετίες συνεργάτες της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, καθώς και όλους τους αγαπητούς παρευρισκομένους πατέρες, οι οποίοι παρά τις δυσκολίες των καιρών, μη σκεπτόμενοι τον κόπο, ευρίσκονται στη σημερινή χαρά της τοπικής μας Εκκλησίας.

Ομοίως, ευχαριστώ και όσους ταξίδεψαν από την Αθήνα και από άλλες περιοχές της γης, καθώς και όλους όσοι, από την Ιερά Μητρόπολή μας, κληρικοί και λαϊκοί, βρίσκονται σήμερα εδώ, στο Μητροπολιτικό μας Ναό, για την ενθρόνιση της ελαχιστότητός μου.

Αδελφοί μου και παιδιά μου,

Συγγράφοντας τον επιβατήριο λόγο μου σαν σε νύχτα αξημέρωτη, κατέβηκα από αυτόν τον θρόνο της διαποιμάνσεως, τοποθετήθηκα ξανά και ξανά ανάμεσά σας και ρώτησα και ξαναρώτησα τον εαυτό μου: τι προσδοκίες έχουν τα παιδιά μου από εμένα; Αλήθεια παιδιά μου, τι προσδοκίες έχετε; Τι περιμένετε να ακούσετε;Τι είναι αυτό που θα σας κάνει να τρέξετε στην ανοιχτή αγκαλιά του πατέρα σας;

Με βασάνισε αυτό το ερώτημα, πολύ!

Θα σας μιλήσω καρδιακά, λοιπόν, όπως θα μιλώ πάντοτε, μέχρι να με ενταφιάσετε σ’ αυτήν την ευλογημένη γη μας, που και τότε,όταν θα αναμετρηθεί η λήθη με την Ανάσταση, θα παρακαλώ τον Θεό να σας μιλά η σιωπή μου και να σας ευλογεί η αγάπη μου, εσάς, τα παιδιά σας και τα παιδιά των παιδιών σας.

Ήρθα ανάμεσά σας, Επίσκοπος, Μητροπολίτης και Πατέρας, για να σηκώσω τον Σταυρό του μαρτυρίου του Χριστού μας, να τον σηκώσω σταθερά, αείποτε και συνεχώς, όχι σαν «αναμάρτητος», αλλά ως άνθρωπος «εν μετανοία» κλητός, πιστός στον Χριστό, με προσευχή ταπεινή, συχνά ασκητική, άνθρωπος που ξέρει ότι τα χαρίσματα δίνονται σ’ αυτούς που παλεύουν τα πάθη τους, ότι τα φωτοστέφανα προϋποθέτουν Σταυρό και ότι καμία παντοδυναμία ενώπιον αυτού του Σταυρού δεν έχει προοπτική και πραγματική αξία.

  Αυτόν, αδελφοί, τον Σταυρό του Πάθους του Κυρίου μας, φωτοφόρο από τη λάμψη της λυχνίας της πίστεώς μας, σηκώνω και θα σηκώνω όσο ζω ανάμεσά σας, μιλώντας και ζώντας το πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου μας.

  Βρίσκομαι ανάμεσά σας ως Ποιμένας για να αναζητήσω και να θεραπεύσω, με τη χάρη του Τριαδικού Θεού, τα απολωλότα λογικά πρόβατα, με ακακία, με ζήλο και με προσευχή.   Γιανα συγκεντρώσω όλους μας στη φάτνη της ταπεινής θεϊκής αγάπης Του και ως σημείο ενότητας και αγάπης, να σας διασφαλίσω, ενωμένους και αγαπημένους με τον Χριστό. Η ενότητά μας, κάνει τους άνισους, ίσους! Έχουμε διαρκή ανάγκη από αυτήν την οργανική συναίρεση! Τον Χριστό!

  Αυτό είναι το έργο που μου εμπιστεύτηκε ο Θεός. Αυτό είναι το έργο που ζητά η Εκκλησία από εμένα. Αυτό είναι το έργο για το οποίο ποθώ να εργαστώ, δαπανώντας την ύπαρξή μου για τις ανάγκες και την αγάπη σας. Το αξίζετε! Όλοι αξίζουμε να έχουμε κριτήρια, που θα διαμορφώσουν την ανθρωπινότητά μας, κριτήρια συνοχής, ενότητας, δικαίου και προόδου, τα οποία και μας παρέχει η βιβλική διδασκαλία, σεβόμενη την προαίρεσή μας και αναγνωρίζοντας το περιθώριο της ευθύνης μας.

  Για να έχουμε αυτήν την προοπτική και τη δυναμική, της εν Χριστώ τελειώσεως, ο ίδιος ο Κύριος λέει: «μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν» (Ιωάν. ΙΕ, 6). Μας καλεί να μείνουμε μαζί Του! Κι εγώ ταπεινά, με αναμμένη τη λυχνία της πίστεως, σηκώνοντας τον Σταυρό του θριάμβου της Αναστάσεώς Του, σας λέω: «να μείνουμε με τον Χριστό και ο Χριστός θα είναι μαζί μας!».

  Ο ίδιος ο Κύριός μας, επίσης, μας λέει «εντολήνκαινήν δίδωμι υμίν ίνα και υμείς αγαπάτε αλλήλους. Εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθηταίεστε, εάν αγάπηνέχητε εν αλλήλοις» (Ιωάν. ΙΓ, 34-35).

  -Ποιο είναι το γνώρισμά μας ως Χριστιανών, αδελφοί μου;

Το λέει ο Κύριός μας!Η αγάπη!

Στη μεταξύ μας αγάπη, Εκείνος γίνεται το πρότυπο της αγάπης μας.Όπως Εκείνος μας αγάπησε, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, έτσι ζητά να μαθητεύσουμε μέσα στην Εκκλησία Του, να αγαπάμε!Μας ζητά, εν Αγίω Πνεύματι, να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα, πνευματικής εξελίξεως με τον Σταυρό της Αγάπης.

-Εάν με ρωτάτε σήμερα, εάν είναι εύκολο, θα σας λέω, ότι, κάθε τι όμορφο είναι και δύσκολο ταυτόχρονα. Απεναντίας, η ολοκληρωμένη ζωή επιβάλλει την ενεργοποίησή μας με την πράξη της αγάπης, με την αρετή της αγάπης!

Ο άνθρωπος είναι καμωμένος για το ύψος! Και στους πλέον αδύναμους ή δύσπιστους θα επαναλαμβάνω τον λόγο του Κυρίου μας: «εγώ ειμί η άμπελος, υμείς τα κλήματα. Ο μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ, ούτος φέρει καρπόν πολύν, ότι χωρίς εμού ου δύνασθεποιείν ουδέν» (Ιωάν. 15, 5). Η άμπελος η αληθινή είναι ο Κύριός μας!

Αδελφοί μου,

Ελάτε να μείνουμε σε αυτήν την αγάπη! Ελάτε στα ζωογόνα μυστήρια της Εκκλησίας μας!Ζήσετε τις ενέργειες και τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος! Ορθώστε το ανάστημά σας μέσα στη χάρη του Κυρίου μας, και τότε, τίποτε δεν θα είναι αδύνατο!Αυτό είναι το κριτήριο.Η εσταυρωμένη αγάπη, ο Χριστός! «Αύτη εστίν η εντολή η εμή, ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς»(Ιωάν. 15, 12).

Όσοι δεν μελετούμε το Ευαγγέλιο, αδικούμε πρώτα τον εαυτό μας και έπειτα τον Χριστό! Ας γίνει καθημερινότητά μας!Το Ευαγγέλιο να υπάρχει σε κάθε σπίτι.

Το Ευαγγέλιο να το μελετούμε στο σπίτι μας, ο καθένας και η καθεμία ξεχωριστά, όλοι μαζί έπειτα ως οικογένεια, με προσευχή, ακολούθως, όλοι μαζί ως Εκκλησία στις συνάξεις μας!

Η Καινή Διαθήκη του Χριστού είναι οδοδείκτης στη ζωή μας. Εάν δεν έχουμε αυτήν τη βοήθεια, τότε «ο περιπατών εν τη σκοτία ουκ οίδεν πού υπάγει» (Ιωάν. 12, 35).

Στα προβλήματά μας, λύσεις υπάρχουν! Διαβάστε και ζήστε το Ευαγγέλιο του Χριστού.

Ελάτε να το ζήσουμε μαζί! Αυτός ο αναγεννητικός ευαγγελικός λόγος, που συντελεί στον καθαρισμό και στον αγιασμό της καρδιάς, με τη βιωματική μετοχή στο τέλειο και Θείο Πνεύμα, καλλιεργεί ωφέλιμους καρπούς, που σαρκώνονται στον λόγο του ενσαρκωμένου Λόγου, τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό: «Επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα και εποτίσατέμε, ξένος ήμην και συνηγάγετέ με, γυμνός και περιεβάλετέ με, ησθένησα και επισκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην και ήλθετεπρός με» (Ματθ. ΚΕ 35-36).

Μπορεί οι αλήθειες να είναι άπειρες, η Αλήθεια όμως είναι μία! Για εμάς, αλήθεια είναι ο Χριστός.

Και ο λόγος Του, μας εισάγει στη Χάρη της αλήθειάς Του.

Την εποχή της μετανεωτερικότητας, όπου οι επιλογές λιγοστεύουν, το αξιακό σύστημα πλήττεται, η αγάπη πληγώνεται και η παρακμή είναι επί θύραις, σ’ αυτήν την εποχή των αποστάσεων, ας ζήσουμε την Χάρη του Χριστού.

Αδελφοί μου, σ’ αυτήν την εποχή των αβεβαιοτήτων, πρέπει να είμαστε ενωμένοι κάτω από τη σκέπη του Χριστού και την αξία της αγάπης Του. Κάθε αξία αποτελεί ένα ελεύθερο καθεστώς, και απαιτεί περισσότερα από τον εαυτό μας.

Μπορούμε να το ζήσουμε!Ας εμπιστευθούμε τον Χριστό!

Από αυτούς τους λόγους θα κριθούμε αδελφοί μου.

Εάν κάνουμε πράξη την αγάπη στον πεινασμένο, στον διψασμένο, στον ξένο, στον ενδεή, στον ασθενή, στον φυλακισμένο, στον πληγωμένο και τον αναξιοπαθούντα άνθρωπο. Από αυτούς τους λόγους, ορθώνεται μία πρόταση τρόπου ζωής: αγάπη!

Από αυτούς τους λόγους, προβάλλεται ως επιλογή του Χριστού η αγάπη.

Επιλογή δική Του.Επιλογή για τον τρόπο Του.Επιλογή για το υπόδειγμά Του.

Πρόταση και επιλογή για όλους μας η αγάπη.Η εσταυρωμένη Αγάπη!

Αξία και αρετή και δωρεά του Αγίου Πνεύματος η αγάπη!

Αυτή η εσταυρωμένη Αγάπη δεν είναι προσκολλημένη σε τίποτε στατικό και υποχρεωτικό, και κυοφορεί έναν υπεύθυνο χαρακτήρα.

Η αγάπη του Χριστού μας ωθεί να επιλέξουμε την ενεργοποίηση! Σε μία εποχή, κατά την οποία φθίνουν οι αξίες που διέπουν τη ζωή μας και αυξάνει η παθητικότητα και η νωθρότητα, η αγάπη του Χριστού ανθίζει ως σημείο ενότητας και πίστεως στην Αλήθεια.

Επιθυμώ να μιλήσω, επισήμως, σήμερα στους ευλογημένους πατέρες της τοπικής μας Εκκλησίας.Στους κληρικούς της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Αγαπητοί μου πατέρες,

Μαζί θα εργασθούμε, με ενότητα και αγάπη, τόσο για την πρακτική άσκηση, που σύμφωνα με τον λόγο του Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου «ο Θεός τη λογαριάζει σαν τα φύλλα», όσο και για τους καρπούς του δένδρου, στο οποίο δένδρο, τον Χριστό, ο ίδιος μας καλεί να μείνουμε ενωμένοι.

Αυτήν την ώρα, απευθύνοντας λόγους πατρικούς σε όλους σας, σαςμιλώ μέσα από τους λόγους του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: «γλώσσα γαρ ιερέως φιλοσοφούσα τον Κύριον, ανεγείρει τους κάμνοντας».

Έτσι θα πορευθούμε μαζί, πατέρες μου.

Στις μεταξύ μας συναναστροφές,καθώς και σε αυτές με το ευλογημένο ποίμνιο της τοπικής Εκκλησίας μας, η φωνή και η ζωή μας θα έχουν εφαλτήριότους τον Κύριο, ώστε και τους αρρώστους να τους σηκώσουν από το κρεβάτι· δηλαδή, η μαρτυρία μας θα είναι μαρτυρία αφυπνίσεως Χριστού και για τον πλέον ράθυμο ή και απρόθυμο.

Επί τρεις δεκαετίες υπήρξα, αλλά και θα συνεχίσω να υπάρχω, εξομολόγος εκατοντάδων ψυχών, αρκετών κληρικών, αγάμων και εγγάμων, αρκετών πρεσβυτέρων και παιδιών λευιτικών οικογενειών. Γνωρίζω τα ποικίλα προβλήματα και τις δυσχέρειες που αναφύονται στην πνευματική μας ζωή. Γι’ αυτόν τον λόγο έχετε την απεριόριστη αγάπη μου και τη στήριξή μου.

Αυτό το οποίο ζητώ από εσάς είναι η πιστή και υποδειγματική τέλεση των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας μας.

Όλα τα άλλα θα έχουμε την ευκαιρία να τα πούμε, κατά την πρώτη μας ιερατική σύναξη, η οποία θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Πέμπτη 2 Δεκεμβρίου στις 12 η ώρα, εδώ στον Μητροπολιτικό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην πόλη μας.

Η υποδειγματική όμως τέλεση όλων των Ιερών Μυστηρίων και των Ακολουθιών πρέπει να γίνει σαφές ότι είναι, όρος και προϋπόθεση, τόσο των σχέσεών μας, όσο και της παιδαγωγικής ανάγκης των μελών της Εκκλησίας μας. Και η ευθύνη μας είναι μεγάλη και σπουδαία, γι’ αυτό και σας το ζητώ!

Επιθυμώ να αναφέρω την επίσημη ώρα αυτή, την ευλάβειά μου σε ένα Αγιασμένο πρόσωπο, προστάτη της ελαχιστότητός μου από τα παιδικά μου χρόνια, τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα. Ο βίος Του μαγνήτισε από την παιδική μου ηλικία τη σκέψη και την καρδιά μου. Η Αγιασμένη και άδολη προσφορά Του ήταν και παραμένει παράδειγμα και οδοδείκτης στην πορεία μου. Για τον λόγο αυτό, έχοντας τη μεγίστη ευλογία της κατοχής αποτμήματος του Ιερού Λειψάνου του Αγίου, με ευλάβεια το προσφέρω στην Εκκλησία που μου εμπιστεύτηκε ο Κύριος, ως ευλογία όλου του πληρώματός της, ως ανάμνηση της ημέρας αυτής, καθώς και ως υπόδειγμα του τρόπου με τον οποίο επιθυμώ να διαποιμάνω την Ιερά μας Μητρόπολη.

Παρακαλώ πολύ τον Αρχιερατικό Επίτροπο της πόλεώς μας και Εφημέριο του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού μας, τον π. Κωνσταντίνο Κουτρήνα έρθει εδώ, ώστε να παραλάβει την ιερή λειψανοθήκη, η οποία και θα παραμείνει στο Μητροπολιτικό μας Ναό μέχρι ο Κύριος και ο Άγιός μας επιτρέψουν την ανέγερση ενός Ναού στο όνομά Του.

Συνεχίζοντας το λόγο μου, ευλογώ και στέλνω τις πατρικές μου ευχές σε όλες τις πρεσβυτέρες της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, καθώς και στις κατά σάρκαν οικογένειές τους, στους πατέρες και στις μητέρες τόσο των αγάμων, όσο και των εγγάμων κληρικών μας.

Στις πρεσβυτέρες μας λέω: θα βρείτε οι ιερείς μας και εσείς, οι καλές μας πρεσβυτέρες, τον στοργικό πατέρα που θα ακούει πάντοτε τα ζητήματά σας και θα εργάζεται για την χαρά και τη στήριξή σας στα προβλήματά σας.

Τιμώ τις ιερατικές οικογένειες.Ζω επί δεκαετίες μέσα σε αυτές και γνωρίζω τη χαρά του Ήλιου τους και τη θλίψη του συννεφιασμένου ορίζοντά τους.

Ας μείνετε εδραιωμένες στην πίστη μας, στη συζυγική και την οικογενειακή σας αγάπη, καθώς και στη διακριτική αρωγή σας στον αμπελώνα του Κυρίου μας.

Εάν ο ιερέας φέρει έναν σταυρό, τότε η πρεσβυτέρα και τα τέκνα κάθε ιερατικής οικογένειας φέρουν δύο σταυρούς.

Η παρουσία μου και η αποστολή μου είναι να γίνουν από εμέ, πρωτίστως για τις ιερατικές μας οικογένειες, πράξη τα λόγια του Κυρίου μας: «ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόνεστιν» (Ματθ. ΙΑ, 30).

Ομιλούμε, λοιπόν, για σταυρούς χάριτος και φωτός, χαράς και ελπίδος!

Από αυτής της θέσεως, απευθύνομαι, σε κάθε πιστό μέλος της Εκκλησίας που έχει ιερό πόθο να ιερωθεί και τον προσκαλώ σε γνωριμία.

Πιστοί Χριστιανοί, που έχετε εργασία και ποθείτε να λάβετε την ιερωσύνη, συνταξιούχοι, με πορεία «εν Χριστώ», αγωνιστές της ζωής που ποθείτε να γίνετε λειτουργοί του Υψίστου, νέοι που ζείτε μέσα στην αγκαλιά της μάνας Εκκλησίας και έχετε ιερό ζήλο, ελάτε να γνωριστούμε, ελάτε να συναντηθούμε γύρω από την Αγία Τράπεζα και να λάβετε με την υπόδειξη του πνευματικού σας πατέρα το καλό άγγελμα της ιεροσύνης.

Εκκλησιολογικά, ως σχέση γάμου θεωρείται η σχέση του Επισκόπου με την τοπική του Εκκλησία. Ως σχέση γάμου νυμφίου και νύμφης. Και ορθώς!

Παράλληλα, όμως, είναι και μία γέννα. Δεν επιλέγει ο Επίσκοπος νυμφίος το παιδί του, το ποίμνιο της νύμφης του. Κάθε πατέρας εύχεται να είναι υγιές το παιδί του, να διαπρέψει μεγαλώνοντας, να είναι ευτυχισμένο, εύχεται… εύχεται… εύχεται… χωρίς να γνωρίζει.

Έτσι κι εγώ ο ελάχιστος.Νυμφίος στην τοπική μας Εκκλησία.Ο Επίσκοπος πατέρας σας.

Δεν επιλέγω το παιδί μου, σχεδόν αγέννητο είναι!

Εύχομαι… εύχομαι… εύχομαι… αλλά σας παραλαμβάνω, κληρικούς και λαϊκούς, γνωρίζοντας πως η παρουσία σας, νοηματοδοτεί τη χοϊκή μου ύπαρξη και πλατύνει την καρδιά μου, ώστε η αγάπη σας και μόνο να μου φτάνει!!

Να είναι το σημείο εκκίνησης και το σημείο του τέλους!

Να είναι ο τρόπος της πορείας μας.

Αγάπη σας προσφέρω, αγάπη σας ζητώ.

Στην αγάπη του Χριστού θα βρίσκουμε το νόημά μας!

Κοιτάζοντας αυτό το παιδί στα μάτια της ψυχής του, κοιτάζοντας όλους εσάς, το ποίμνιό μου, επιτρέψτε μου να απευθυνθώ στους συνομήλικούς μου με απώτερο σκοπό, να αγκαλιάσω τους γεροντότερους και να απλώσω ένα χέρι συμπόρευσης προς τους νεώτερους.

Τις τελευταίες δεκαετίεςείδαμε να συμβαίνουν πολλές μεταβολές στον κοινωνικό και ηθικό μας βίο.

– Τα θυμάστε;

Είδαμενα καλλιεργείται και να εδραιώνεται ως φυσιολογική η θεώρηση των πάντων μέσω μιάς ελλιπούς αγωγής.

Πολλές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς θεωρήθηκαν ψεύτικοι και υποκριτικοί και εξοστρακίστηκαν. Σταμάτησε, ακόμη, να διδάσκεται και η πνευματική πατρότητα του ιερέως, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να μαθαίνουν να αποκαλούν τους ιερείς «κύριε».

Χριστιανοί μου, ο ιερέας είναι πατέρας! Και προσφωνείται «πατέρας»! Μάθετε στα παιδιά σας να αποκαλούν τους ιερείς «πατέρες», ώστε ούτε εμείς να χάσουμε το ηθικό μας χρέος, ούτε εσείς να απορφανισθείτε από τη χάρη της ιερωσύνης.

Είδαμε, επίσης, να αλλοιώνεται συστηματικά η πολιτισμική μας ταυτότητα∙και όταν κάποιος θέλει να χτυπήσει την ταυτότητα, τηχτυπά μέσα από τη γλώσσα.Ο περιορισμός και η στείρα διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και η προοδευτική απουσία δασκάλων για την εκμάθησή τους, στερεί τη δυνατότητα κατανοήσεως της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της πατερικής διδασκαλίας, καθιστώντας δύσκολο το ποιμαντικό έργο εξ επόψεως γλώσσας, αλλά και στερώντας τη δυνατότητα στον Έλληνα και δη τον Ορθόδοξο Χριστιανό Έλληνα να γνωρίζει τις ρίζες του.

Κακοποίηση γλώσσας, έλλειμμα αγωγής, αλλά και αποϊεροποίηση των θέσεών μας.

– Τα θυμάστε;

Παράλληλα, αποϊεροποιήθηκε η οικογένεια, το κύτταρο της κοινωνίας και της εθνικής συνέχειας. Τα μέλη της οικογένειας, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, χάνονται ανάμεσα σε χιλιομετρικές και ψυχικές αποστάσεις, οι οποίες μεγεθύνθηκαν με την πολύωρη εργασία, τη χρήση της τηλεοράσεως και μεγιστοποιήθηκαν με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των μέσων κοινωνικής δικτυώσεως.

Η ιερότητα της ιδιοπροσωπείας διασαλεύθηκε, μιας και κυριάρχησε η ρητορική ότι «όλοι είναι ίσοι», εννοώντας ότι όλοι είναι όμοιοι, κάτι το οποίο δεν ισχύει. Όλοι είμαστε ίσοι, όχι όμως όμοιοι! Αυτό είναι, εξ άλλου, σύμφυτο χαρακτηριστικό και προτέρημα κάθε υγιούς κοινωνίας.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, αναπτύχθηκε μια εικονική ευμάρεια. Κυριάρχησε η προσωπικότητα του «φαίνεσθαι» αντί του «είναι», η επιδερμική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Κυριάρχησε, και κυριαρχεί εν πολλοίς, η γνώμη αντί της γνώσης, όπως επίσης και ότι όλα επιτρέπονται, ότι υπάρχουν προνόμια, αλλά όχι υποχρεώσεις.

Αυτή η αντίληψη της εικονικής αυτάρκειας και ευμάρειας, έδωσε τη θέση της στην ανέχεια, στην εσωτερική μετανάστευση, αλλά και τη μετανάστευση στο εξωτερικό. Εμείς, εδώ στον τόπο μας, γνωρίζουμε καλά από ξεριζωμούς, όπως αυτόν των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μας, στο Κιλκίς, από τη Στρώμνιτσα, την Ανατολική Θράκη, τα παράλια της ευλογημένης Μικρασίας και από τον ηρωικό Πόντο· ξεριζωμός που έφερε τον Έλληνα πάλι σε ελληνική γη, όπως είναι η γη της Μακεδονίας.

Αλλά γνωρίζουμε και από άλλους ξεριζωμούς, όπως των οικονομικών μεταναστών μετά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και των οικονομικών μεταναστών της εποχής μας.

Η αγωνία του παρόντος υπαγορεύει την ανάγκη του παρελθόντος! Όποια διδάγματα έχουμε από το παρελθόν, ας τα ζούμε, ώστε να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, να μην περνούμε τις ίδιες θλίψεις.

Στέλνω την πατρική μου αγάπη και τις ευλογίες μου στα ξενιτεμένα παιδιά μας, όπου γης! Και τα παρακαλώ να μην ξεχνούν τον τόπο μας, τον τόπο που τα γέννησε, τον τόπο όπου ζουν οι γονείς τους και είναι ενταφιασμένοι οι πρόγονοί τους.

-Παιδιά μου ξενιτεμένα! Σας διαβεβαιώνω ότι είσαστε καθημερινά στις προσευχές μου. Να έχετε προκοπή εκεί που είστε. Να έχετε επίσης πίστη στον Χριστό και ελπίδα στη ζωή σας! Ο Επίσκοπος της γενέθλιάς σας γης, καθημερινά δέεται για εσάς, ώστε να έχουν οι κόποι σας αντίκρισμα στην ψυχή σας, στις ζωές σας και στον κοινωνικό σας περίγυρο.

Σας καρτερώ, όταν θα έρχεστε, να επικοινωνούμε με αγάπη και εύχομαι, υπογραμμίζοντας στις δεήσεις μου προς τον Κύριό μας, τον γλυκό νόστο, σύντομα να βρεθείτε πάλι στην αγκαλιά της μάνας γης σας, στις πατρογονικές σας εστίες.

Μέσα σε αυτές τις εξελίξεις, η συνεχιζόμενη αποϊεροποίηση της ζωής, μεγιστοποίησε το πρόβλημα της υπογεννητικότητας.

Εμείς, εδώ, στα σύνορα το γνωρίζουμε καλύτερα από κάθε άλλον.Όλοι οι ακρίτες το γνωρίζουμε καλά!

Τα χωριά μας αδειάζουν. Οι λιγοστοί γέροντες και οι ακόμη λιγότεροι νέοι, παλεύουν να μη σβήσουν τα φώτα στα χωριά μας. Κατά την ανθρώπινη θεώρηση, πρόκειται για έναν αργό μαρασμό! Όχι, όμως, και αναπόδραστο.

Αυτή η γη κατοικείται πάνω από 4.000 χρόνια από ελληνικά φύλα και όλες οι επιγραφές των ανασκαφών, στην ευρύτερη περιοχή μας, αναδεικνύουν την ελληνική γλώσσα των γηγενών κατοίκων, τις ίδιες παραδόσεις και την ίδια ταυτότητα της ζωής μέσα στην ιστορία.

Αυτή η γη κατοικείται δύο χιλιάδες χρόνια από Έλληνες ορθοδόξους Χριστιανούς, που έμαθαν να αγωνίζονται τίμια και να διαπρέπουν σε έργα φιλήσυχηςκαι φιλοπρόοδης ζωής. Συγκινούμαι με την αρχαία και τη βυζαντινή ιστορία, με τα βυζαντινά κάστρα της περιοχής μας και ποθώ να εργαστώ για να αναπτύξουμε τις βυζαντινές σπουδές και τη μελέτη της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας μας, σε συνεργασία με τις πανεπιστημιακές μας Σχολές, τους τοπικούς μας φορείς και τους συλλόγους.

Αισθάνομαι δέος και συγκίνηση αναλογιζόμενος την ιστορία της περιοχής, μία ιστορία άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία και τις περιπέτειες του Ελληνισμού. Μία ιστορία ποτισμένη με το αίμα των μαρτύρων της Εκκλησίας μας και των ηρώων της πατρίδος.

Δεν είναι τυχαίο ότι στο συνοριακό φυλάκιο της Δοϊράνης υπάρχει ο Ναός των Θεσσαλονικέων αδελφών, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των Φωτιστών των Σλάβων. Θα τους τιμούμε δεόντως, εκφράζοντας τη διάθεσή μας για καλή γειτονία και ειρηνική συνύπαρξη με όλους τους λαούς της περιοχής, αλλά θα τονίζουμε πάντοτε την ελληνική καταγωγή αυτών των δύο ιεραποστόλων του 9ου μ.Χ. αιώνος.

Αναπέμπω δέηση για την ανάπαυση της ψυχής των πολυάριθμων Μακεδονομάχων που αγωνίσθηκαν στην περιοχή του Κιλκίς στον διμέτωπο αγώνα των Ελλήνων Μακεδόνων εναντίον του Οθωμανικού ζυγού και της Βουλγαρικής Σχισματικής Εξαρχίας.

Δακρύζω ενώπιον των τάφων των πεσόντων στις φονικές μάχες του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου και συγκεκριμένα στις μάχες του Κιλκίς, στις 21 Ιουνίου 1913, και της Δοϊράνης, στις 23 Ιουνίου 1913.

Αποτίω φόρο τιμής στη μνήμη του ηρωικώς πεσόντος ανωτάτου αξιωματικού Αντωνίου Καμπάνη, από την Άνδρο, του οποίου το όνομα φέρει τιμητικώς ένα από τα χωριά της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Παράλληλα δε, ερχόμενος στη σημερινή τραγική εποχή, κατά την οποίαόλοι δοκιμαζόμαστε από τον υγειονομικό όλεθρο, αισθάνομαι πηγαία την ανάγκη να σας ζητήσω να προσευχόμαστε όλοι μαζί προς τον Ιατρό των σωμάτων και των ψυχών μας, στον Κύριό μας, έχοντας παράλληλα εμπιστοσύνη στους ήρωες ιατρούς και νοσηλευτές μας.

Αδελφοί μου,

Περπατούμε όλοι μαζί στον ίδιο δρόμο. Ο προορισμός μας είναι ο ίδιος. Έχουμε όμως την ευκαιρία να επιλέξουμε, να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας ή να βαδίσουμε ανεξάρτητα από τη θέα του, σε μονοπάτι δύσβατο και αδιέξοδο.

Έχοντας πάντοτε στην πατρική μου σκέψη και φροντίδα τους μεγαλυτέρους, πλησιάζω φιλικά, ως Ποιμένας τους νέους μας για να πορευθούμε μαζί στη διδασκαλία του Χριστού. Ξέρω πολύ καλά, παιδιά μου, την, αυτονόητη μάλλον θα έλεγε κανείς, επιταγή της εποχής μας:

Φτάνει πια με τα στερεότυπα!

Φτάνει πια με την τυπολαγνία!

Ο στόμφος και η έπαρση του ανθρώπου είναι που αποξενώνουν από την Εκκλησία. Ο λόγος του Χριστού, όμως, είναι προσιτός σε όλους. Ο Χριστός,μας περιμένει όλους. Η ουσία της διδασκαλίας Του παραμένει ίδια. Εμείς, όμως, ως ιερείς και Αρχιερείς, οφείλουμε να σας την προσφέρουμε σύμφωνα με την εποχή μας, να σας την χαρίσουμε, όπως και ο ίδιος ο Θεάνθρωπος έκανε· δηλαδή, σύμφωνα με την εποχή.

Γιατί, όπως ο Θεός είναι ζωντανός, έτσι και η Εκκλησία Του είναι ζωντανή!Δεν είναι μουσειακό έκθεμα. Και ζωντανή ούσα, πρέπει να εξελίσσει τον τρόπο της, χωρίς να μεταβάλλει στο ελάχιστο την ουσία της.

Παιδιά μου, θα είμαι παρών!

Και στα μαθήματά σας και στις βόλτες σας και στη διασκέδασή σας και στους προβληματισμούς σας.Γι’ αυτό είναι καιρός, τα στερεότυπα των παλαιότερων εποχών να εκλείψουν. Είμαι δίπλα σας!

Παιδιά μου αγαπημένα,

Κλείνοντας τις σκέψεις μου αυτές, σας κοιτώ όλους πάλι στα μάτια. Δύο λέξεις θέλω να κρατήσετε από όσα σας εξομολογήθηκα σήμερα: Αγάπη και Ενότητα! Τώρα τι από όλα όσα είπαμε και σκεφθήκαμε θα γίνει πράξη, με τη Χάρη του Θεού,είναι στο χέρι μας! Στο χέρι μας είναι να δουλέψουμε άοκνα, νυχθημερόν και αγαπητικά. Οι λόγοι οι δικοί μου, το άνοιγμα της δικής μου καρδιάς και ο οραματισμός μου, δεν έχουν αντίκρισμα και προοπτική χωρίς εσάς συνοδοιπόρους, συντρόφους και συνεργάτες. Η ενότητά μας και ο συντονισμός μας θα κάνουν χειροπιαστά τα οράματα!

Άλλωστε, η ιστορία το έχει δείξει, πως αυτός ο κόσμος, ο μικρός ο μέγας, τα πάντα μπορεί, φτάνει, όπως μας λέγει ο ποιητής, να έχει στην καρδιά του μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι. Να έχει, δηλαδή, τον Χριστό και την Ελλάδα στην καρδιά του. Και Ελλάδα σημαίνει Χριστός. Αμήν!

Διαβάστε ακόμα