Του π. Ιωάννου Αν. Γκιάφη, Θεολόγου – Πολιτικού Επιστήμονος
“Ἀρχὴ σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις“, διατείνεται αιώνες πριν ο αρχαίος κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης. Θεμελιώδης προϋπόθεση για τη σωστή γραφή μιας λέξης, είναι η ετυμολογική της ανάλυση. Κάθε λέξη έχει τη δική της σημασία, “κουβαλά” τη δική της ιστορία. Το ίδιο αντίστοιχα συμβαίνει και με τα διάφορα ονόματα. Είναι οι λέξεις που δηλώνουν κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα. Εξάλλου πολλά ονόματα σχετίζονται με τον ιστορικό βίο των λαών και τις ιστορικές περιπέτειες των εθνών. Κάποια ονόματα μας φέρνουν στη θύμησή μας καλές αναμνήσεις διότι συνδυάζονται με πρόσωπα που πέτυχαν κατορθώματα και επιτεύγματα στη ζωή τους. Ενώ υπάρχουν κι εκείνα που είναι φορτισμένα με αρνητικές εμπειρίες, καθότι ανασύρουν απ’ το χρονοντούλαπο της ιστορίας προδοτικές πράξεις, ανθρώπινα μίση, ακόμη και εγκληματικές ενέργειες. Δικαιολογημένα ο ποιητής Κωστής Παλαμάς θα γράψει για τις λέξεις: “Ακόμη κι αν οι άνθρωποι ξεχνούν, αυτές θυμούνται.”
Γιατί όμως να κάνουμε αναφορά σήμερα στα ονόματα και στη σημασία τους; Διότι ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος μας παρουσιάζει ένα “ξεχωριστό” όνομα, με έντονο συμβολισμό και μοναδική ιστορία. Γράφοντας χαρακτηριστικά ο απόστολος Παύλος προς τους Φιλιππησίους, θα τους μιλήσει γι’ αυτό το “ὑπὲρ πᾶν ὄνομα“(Φιλιπ. β’,9), το οποίο γράφτηκε με χρυσά γράμματα στις καρδιές των ανθρώπων και δεν πρόκειται να σβηστεί στους αιώνες των αιώνων. Και αυτό είναι το όνομα “Ιησούς“!
Παρουσιάζοντάς μας ο ευαγγελιστής Ματθαίος τον γενεαλογικό κατάλογο του Κυρίου μας, τους προγόνους Του, φθάνει έως τα “σωτήρια γενέθλιά” Του. Αφού αποδεικνύει με απλό και κατηγορηματικό τρόπο την ανθρώπινη φύση του Χριστού, κάνει λόγο και για την γέννησή Του από την Παρθένο Μαριάμ. Αναφέρεται δε και στο όνειρο που είδε ο μνήστωρ Ιωσήφ, όταν σκέφτηκε να διώξει την Μαρία μήπως εξαιτίας της εγκυμοσύνης της την εκθέσει. Τότε Άγγελος Κυρίου του εμφανίσθηκε “κατ’ όναρ” και του ξετύλιξε όλο το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Μεταξύ των άλλων του παρήγγειλε να του δώσει το όνομα “Ιησούς”. “Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου. Τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα Ἰησοῦν“(Ματθ. α’, 20-21). Συμπλήρωσε επίσης ο Άγγελος του Υψίστου ότι το θείο βρέφος θα λυτρώσει το λαό Του από τις αμαρτίες τους.
Μπορεί ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος να κάνει μνεία σε μια σειρά από ονόματα της Παλαιάς Διαθήκης, από τον πατριάρχη Αβραάμ μέχρι τον Ιωσήφ, τον μνηστήρα της Μαρίας, όμως ένα όνομα υπερέχει έναντι όλων. Σπουδαίος ο πατριάρχης Αβραάμ, αλλά απείρως σπουδαιότερος ο Ιησούς Χριστός. Σημαντικός ο πατριάρχης Ισαάκ, αλλά σημαντικότερος ο Θεάνθρωπος Κύριος. Μεγάλος κατά τα έργα του ο πατριάρχης Ιακώβ, αλλά μεγαλύτερος με τα θαύματά Του ο Λυτρωτής Χριστός. Όλα αυτά τα ονόματα ως άλλοι δορυφόροι περιστρέφονται γύρω από τον “Ήλιο της Δικαιοσύνης”. Περιφέρονται γύρω απ’ τον Ιησού γιατί συγγενεύονται κατά σάρκα με Αυτόν. Μπορεί να μην έζησαν τον Χριστό, όμως με την προφητική τους διόπτρα διείδαν το επίγειο πέρασμά Του. Θα πει ο ίδιος ο Κύριος για τον πατριάρχη Αβραάμ: “Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ ἡμῶν ἠγαλλιάσατο, ἵνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τὴν ἐμήν, καὶ εἶδε καὶ ἐχάρη “(Ιωαν. η’,56).
Σύμφωνα με τους ιερούς ερμηνευτές το όνομα “Ιησούς” είναι ο ελληνικός τύπος του εβραϊκού Γιοσούα, το οποίο σημαίνει: “Ο Θεός (Ιεχωβά) είναι η σωτηρία”. Και πράγματι η όλη επί γης διαδρομή του Κυρίου δεικνύει στην πράξη το κοσμοσωτήριο έργο Του. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός θα γράψει για το σκοπό της ενσάρκωσης του Θεού Λόγου: “Ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος για να χαρίσει ξανά στον άνθρωπο εκείνο για το οποίο δημιουργώντας τον, τόν προόρισε. Τον δημιούργησε σύμφωνα με την δική του εικόνα, λογικό και ελεύθερο, προορισμένο να είναι όπως ο Δημιουργός Του, τέλεια ενάρετος, πράγμα κατορθωτό για την ανθρώπινη φύση.” Ο Χριστός λοιπόν σώζει το ανθρώπινο γένος επαναφέροντάς το στην τροχιά του Παραδείσου, γυρίζοντάς τον στη γη της επαγγελίας.
Ήδη από την Κυριακή αυτή ο ιερός υμνογράφος ετοιμάζει τους πιστούς για το μυστήριο της Θείας Ενανθρωπίσεως, βλέποντάς το να έρχεται.” Ἰδοὺ καιρὸς ἤγγικε τῆς σωτηρίας ἡμῶν. Εὐτρεπίζου σπήλαιον, ἡ Παρθένος ἐγγίζει τοῦ τεκεῖν.” “Η γενέθλιος ημέρα της ανθρωπότητας και η κοινή εορτή πάσης της κτίσεως“(Μ. Βασίλειος) πλησιάζει. Ο Χριστός από αγάπη για τον άνθρωπο εισβάλει στον κόσμο για να προσφέρει τη σωτηρία στο αδαμιαίο γένος. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να σώσει τον πεσμένο απ’ την αμαρτία άνθρωπο. Ο Θεός δεν διστάζει να αφήσει τα ενενήντα εννιά πιστά του πρόβατα, τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους του ουρανού, τη θεϊκή του μάνδρα, προκειμένου να έλθει να θυσιασθεί για το παραστρατημένο και πλανεμένο δημιούργημά Του. Λίαν εύστοχα ο Μέγας Βασίλειος θα τονίσει: “ἐκένωσεν ἑαυτόν, ἵνα τῷ κενώματι αὐτοῦ πληρωθῇ ὁ κόσμος “.
Μπροστά σ’ αυτές τις κοσμοσωτήριες αλήθειες εμείς πως άραγε προετοιμαζόμαστε να υποδεχθούμε το θείο βρέφος; Μήπως δίνουμε προτεραιότητα στην εξωτερική ένδυση αυτής της γιορτινής ημέρας και αμελούμε την εσωτερική μας “φορεσιά”, αυτή της ψυχής μας; Παρατηρούμε τους δρόμους να φωταγωγούνται, τις πλατείες να στολίζονται και τα σπίτια να φεγγοβολούν απ’ τα λαμπιόνια. Παντού να κυριαρχεί μια ιαχή: “Καλά Χριστούγεννα“. Όμως ποιος μαζί με την εθιμοτυπική παράδοση επιμελείται και την πνευματική του υπόσταση; Ο Μέγας Αθανάσιος μας παροτρύνει, εάν θέλουμε να ζήσουμε ευλογημένα Χριστούγεννα, “τὸν Χριστὸν θεοπρεπὼς ἐναγκαλισώμεθα“. Θα προϋπαντήσουμε τον Χριστό, μόνο όταν με ακακία, αγνεία και πίστη ζήσουμε το θείο γεγονός.
Μη μείνουμε λοιπόν στην εξωτερική προετοιμασία. Ας ευπρεπίσουμε την καρδιά μας με την αγάπη για τον συνάνθρωπο και την μετάνοια για τα αμαρτήματά μας. Μακριά απ’ την Εκκλησία τα Χριστούγεννα είναι χωρίς Χριστό. Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι ο Ιησούς είναι το πιο γλυκό όνομα, η σαρκωμένη αγάπη, η πηγή της ζωής και το αληθινό φως. Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα!
