Του Κωνσταντίνου Νούση – Θεολόγου
… άρα και εμπειρίας. Οι πειρασμοί της αλματώδους ανάπτυξης των επιστημών δεν μπορούν παρά να αγγίζουν και τη χριστιανική θεολογία. Και φυσικά αναφέρομαι κυρίως στην Ορθόδοξη, η οποία έχει το προνόμιο μέσα από την Πατερική γραμματεία και την δι’ αυτής ορθή Βιβλική ερμηνεία να διαφυλάσσει τον θησαυρό της Χριστιανικής αλήθειας αμαγάριστο και τοιουτοτρόπως να τον κληροδοτεί από γενιά σε γενιά μέσα στην Εκκλησία μάλλον ως εμπειρικό και «μεταφυσικό» γεγονός, παρά σαν κάποιο ιστορικό ή ακαδημαϊκό αγαθό.
Παρατηρείται, ωστόσο, το εξής αναδυόμενο φαινόμενο, σημείο και αυτό των εσχάτων πειρασμικών ημερών που βαδίζουμε: να μπαίνει η θεολογία μας, μάλλον οι θεολόγοι μας, στον πειρασμό να ακολουθούν καταπόδας και σχεδόν δουλικά τις εξελισσόμενες επιστήμες πάσης φύσεως. Και όταν αυτές θέτουν εν αμφιβόλω τα όρια που έθεσαν οι Πατέρες μας, όρους αμετακίνητους εν Πνεύματι Αγίω αποκαλυπτομένους, προκρίνουν μάλλον τη συμπόρευση και αποδοχή των επιστημονικών πορισμάτων παρά τη μακραίωνη θεολογική παράδοση της Εκκλησίας.
Ας το δούμε αυτό πιο συγκεκριμένα. Σήμερα οι νευροεπιστήμες έχουν προχωρήσει σε απίστευτο βαθμό συγκριτικά με την προνεωτερική εποχή. Έφτασαν λοιπόν στο σημείο να αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη της ψυχής και να ερμηνεύουν – μετατρέπουν σχεδόν τα πάντα σε σωματικές λειτουργίες! Πρόκειται σαφώς για μια νέα (εξ αθέων ψυχιάτρων κυρίως προερχόμενη) ανθρωπολογία, η οποία έρχεται σε οφθαλμοφανή ρήξη με την βιβλική και αγιοπατερική μας παράδοση, ακόμη και για τον ελάσσονα γνώστη των σχετικών ζητημάτων. Τι κάνουν εν προκειμένω ένιοι σύγχρονοι θεολόγοι, στην ίσως καλοπροαίρετη ακόμη προσπάθειά τους να διαλεχθούν με τις σύγχρονες επιστήμες και τις ανάγκες του μετανεωτερικού ανθρώπου; Προκρίνουν τις σχετικές – ας υπογραμμιστεί έντονα αυτό – επιστημονικές θέσεις και ερμηνείες και προσπαθούν να προσαρμόσουν τα υποκειμενικότατα εν πολλοίς ερμηνεύματα τούτα στην πίστη και τη θεολογία μας. Με όλες φυσικά τις αρνητικές έως τραγικές συνέπειες.
Ας πω ένα ακόμα πιο εξειδικευμένο παράδειγμα, χωρίς να αναφερθώ σε ονόματα. Γνωρίζουμε άπαντες μέσα από τα αγιογραφικά κείμενα, τις μαρτυρίες των Πατέρων της Εκκλησίας και τη λειτουργική μας παράδοση πως η ανθρώπινη ψυχή ως ετερούσια από το σώμα καθιστά τον άνθρωπο διφυή και έχει μια ανεξαρτησία από τη σωματική μας υπόσταση, κάτι που βοηθά στη μεταθανάτια αθανασία μας, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα όντα του συμπαντικού βιοσυστήματος. Και αναρωτιέσαι: πώς είναι δυνατό σε θέματα όπως το προκείμενο, για τα οποία βοά η Παράδοση, να έρχεσαι σε αντίθεση μαζί της και να ανατρέπεις ριζικά τις ορθόδοξες θεολογικές σωτηριολογικές προϋποθέσεις; Είναι τραγελαφικό, μάλιστα, το γεγονός ότι προς επέρεισμα των εν λόγω θέσεων οι φορείς τους χρησιμοποιούν και Πατέρες, και εδώ ειδικότερα τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, ο οποίος εν προκειμένω λέγει τα ακριβώς αντίθετα!
Δεν θα υπήρχε λόγος αναφοράς των παραπάνω, εφόσον τέτοιου είδους «ορθόδοξες» τοποθετήσεις δεν άπτονταν άμεσα και με διαβρωτικό τρόπο της θεολογίας και της ίδιας της ζωής του σώματος της Εκκλησίας, οι οποίες δεν έχουν υλιστικό χαρακτήρα, αλλά αγιοπνευματικό κατεξοχήν, δηλαδή οντολογικά μεταμορφωτικό για τη σύνολη κτίση και θεοποιητικό για τους ανθρώπους. Η μετάλλαξη της χριστιανικής θεολογικής εμπειρίας και διδασκαλίας σε υλιστικό φιλοσόφημα, έστω και άκρως εξωραϊσμένο ή επιστημολογικώς ενδεδυμένο, όχι μόνο δεν έχει σχέση με την αλήθεια των πραγμάτων, αλλά αλλοιώνει επικίνδυνα το χριστιανικό φρόνημα και βίωμα, το οποίο έφερε λυτρωτικά μονάχα ο σαρκωθείς Θεός στην Εκκλησία του, ώστε δι’ αυτής και εν αυτή να σώσει τους πάντες και τα πάντα. Το «όραμα» της Εκκλησίας για την ανθρωπότητα και το προαιώνιο σχέδιο του Θεού για μας είναι ασυγκρίτως μεγαλειωδέστερο από οιανδήποτε προσπάθεια μεταποίησης του χριστιανισμού σε κάποιο είδος ιερού υλισμού ή μαρξίζοντος χριστιανισμού.
Ο πειρασμός της γνώσης, μέσα από τον οποίο ο αρχαίος όφις εξέβαλε από τον αρχέγονο Παράδεισο τον πρωτόπλαστο Αδάμ, συνεχίζεται. Η αλήθεια του Χριστού όμως ήρθε και καθαίρεσε το δαιμονικό φρόνημα και μας επανένταξε στον καινό Παράδεισο της ερχόμενης Βασιλείας του Τριαδικού Θεού, την οποία ήδη προγευόμαστε στην επίγεια άκτιστη Εκκλησία του Χριστού. Η καινοτομία δεν χωράει στη θεολογία και στη ζωή μας με τον τρόπο που εννοείται και προσδιορίζεται από τον κόσμο. Ο Χριστός ήρθε για να νικήσει τον κόσμο και σε αυτό μας κάλεσε.
