Του Επαμεινώνδα Μανδρώνη
«Ιδού καιρός ευπρόσδεκτος• ιδού ημέρα σωτηρίας• ας απορρίψωμε τα έργα του σκότους και ας επιτελέσωμε τα έργα του φωτός• ας βαδίσωμε ευπρεπώς σαν στο φως της ημέρας», έλεγε ο μέγας Παύλος.
Η σωτηρία όμως αυτή, μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορεί να επιτελεστεί και κυρίως διαμέσου Αυτής. Η συμμετοχή στη λατρευτική ζωή της Ενορίας μας, αποτελεί ίσως το κυριότερο μέσο για την “ανακατασκευή” της πνευματικής μας υπόστασης και της αναπλάσεώς μας. Κύτταρο δηλαδή της εκκλησιαστικής μας υπάρξεως και αγκωνάρι της «εν τω κόσμω» σωτηρίας μας, με βάση την συναλληλία, αποτελεί η Ενορία.
Μία από τις Ενορίες αυτές, είναι και εκείνη της Παναγούδας, στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Εντός της Ενορίας, απαντώνται δύο Ιεροί Ναοί, με κυρίαρχο τον Ναό που είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου, στο εσωτερικό του οποίου από αιώνες θησαυρίζεται πάνσεπτη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου, η οποία χρονολογείται το 1550 περίπου.
Θα λέγαμε πως από θρησκευτική και εκκλησιολογική οπτική, η Παναγία δεσπόζει εορτολογικά, εικονογραφικά και ιστορικά στην συγκεκριμένη εκκλησία. Η Παναγούδα πανηγυρίζει σε κάθε Θεομητορική εορτή, αποτελώντας εκείνον το ναό της Θεσσαλονίκης, που είναι άρρηκτα συνυφασμένος με τη Δέσποινα του Κόσμου.
Κύριες πανηγύρεις είναι δύο, αυτή της Γεννήσεως της Θεοτόκου, στην οποία είναι αφιερωμένος ο Ναός και εκείνη της Παναγίας Γοργοϋπηκόου, καθώς φυλάσσει την ιστορικότερη εικόνα Της με την ονομασία αυτή, μετά από Εκείνη της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου του Αγίου Όρους. Τα αναρίθμητα τάματα στην Χάρη Της, τοποθετημένα στο προσκυνητάρι (το οποίο στέκει στο μέσο του Ναού και απέναντι από τον Δεσποτικό θρόνο, σε θέση περίοπτη και αρμόζουσα για Εκείνη), δηλώνουν τη θαυματουργή υπόσταση της εικόνας Της.
Πέραν αυτών των Πανηγύρεων, εντός του Ιερού Ναού φυλάσσονται αποτμήματα εκ των ιερών λειψάνων των Αγίων Ενδόξων γονέων Της, Ιωακείμ και Άννης, των οποίων όλες οι εορτές τιμώνται λαμπρά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επίσης, στο τέμπλο, δίπλα στην ωραία Πύλη, βρίσκεται μια θαυμάσια σε χρωματισμούς παλαιά εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας, ενώ το αριστερό κλίτος, όπου υπάρχει δεύτερη Αγία Τράπεζα, πανηγυρίζει τη Ζωοδόχο Πηγή, με αντίστοιχη εικόνα.
Ο Ιερός Ναός Παναγούδας – Παναγίας Γοργοϋπηκόου, αποτελεί την ιστορική συνέχεια (η κτηριακή μορφή έχει αλλάξει λόγω καταστροφών) Καθολικού (Ναού) μίας σπουδαίας και λαμπρής Ιεράς Μονής του 13ου αιώνα στην Συμβασιλεύουσα, η οποία ήταν αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και ονομαζόταν «το Βασιλικόν». Στο μοναστήρι δε αυτό και κατά την ημέρα της Πανηγύρεώς του, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ως Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, εκφώνησε ομιλία «Εις την Σωτήριον Γέννησιν της Πανυπεράγνου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας», η οποία και διασώζεται.
Η περίλαμπρη δε εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου (την οποία ονομασία προσέδωσε από αιώνες ο φιλάγιος λαός της Θεσσαλονίκης), λέγεται από ιστορικές μαρτυρίες, πως ανευρεθεί στο παραλιακό μέτωπο της πόλης και έπειτα κλήρος και ο λαός τη μετέφεραν στο Ναό και έκτοτε σύμπασα η Θεσσαλονίκη εορτάζει την Σύναξη της Παναγίας Γοργοϋπηκόου στο Ναό της Παναγούδας, την 1η Οκτωβρίου.
Σήμερα, η Ενορία διακρίνεται για την πλούσια λειτουργική της ζωή, καθώς και για δράσεις που αναδεικνύουν το κοινοτικό βίωμα, ενταγμένα αμφότερα στην παράδοση της Εκκλησίας μας και σε ένα σύγχρονο πνεύμα που οφείλει να τρέφεται και να διδάσκεται από τις πνευματικές παρακαταθήκες και σύναμμα να στρέφει το βλέμμα στην πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής.
Η Παναγία συνεπώς, είτε στην Σύλληψή Της, είτε στη Γέννησή της, είτε ως Γοργοϋπήκοος, είτε ως Ζωοδόχος Πηγή και Οδηγήτρια, συναντάται στον μεταβυζαντινό Ιερό Ναό της Παναγούδας, στηρίζοντας σε καιρούς δοκιμασιών όσους με Πίστη προστρέχουν σε Εκείνη. Καθημερινά, δεκάδες άνθρωποι διαβαίνοντας από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, εισέρχονται στον κρυμμένο από τις πολυκατοικίες Ιερό Ναό της Παναγούδας, όπου με πόνο ψυχής προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου, ψελλίζοντας με πόθο τα ιερά Της τροπάρια. Και τότε, όταν η καρδιά “ανοίξει”, αισθάνεσαι στο βλέμμα Της την έκφραση που σαν να σου λέει: «Εγώ είμαι εδώ, μη φοβάσαι, στάσου όρθιος».
Έτσι, η Παναγία καθημερινά μεσιτεύει μεταξύ ουρανού και γης, βοηθά, συμπαρίσταται, συμβουλεύει, μοιράζει αγάπη, στηρίζει και γοργά προστρέχει ως Μάνα-Γοργοϋπήκοος στα αιτήματα των παιδιών της.
