Του Πανοσιολ. Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη, Πρωτοσυγκέλλου της Ι. Μ. Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως

«Ο άγιος καταλαβαίνει τον άγιο», αυτή είναι η έκφραση που ακούμε από ανθρώπους που έχουν εμπειρία στην πνευματική ζωή. Και αυτή η «επικοινωνία» που υπάρχει μεταξύ των αγίων αφορά τόσο στην επίγεια ζωή τους, όσο και στην μετά την θανή τους. Πρόκειται για μια «εν Χριστώ» φιλία, η οποία είναι μοναδική και περιγράφεται και με ανθρώπινα, αλλά και με θεϊκά χαρακτηριστικά.

Ο Χριστός τόνισε και ύψωσε την έννοια της φιλίας, όταν απευθυνόμενος προς τους μαθητές του είπε: «εσείς, είστε οι φίλοι μου» (Ιω.15,14). Αλλά και αργότερα οι Απόστολοι και οι άγιοι είχαν πρόσωπα που συνοδοιπορούσαν, αλλά και οι ίδιοι υπήρξαν φίλοι γνήσιοι και αληθινοί προς τους άλλους. Η φιλία έχει μέσα της την έννοια της κατανόησης, της θυσιαστικότητας, της ειλικρίνειας, της αγάπης. Είναι γεγονός ότι τον φίλο τον διαλέγει ο άνθρωπος, ενώ τον συγγενή του όχι, γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο να υπάρχουν φίλοι πού είναι πραγματικοί αδελφοί και κατά σάρκα αδέλφια που δεν υπάρχει με αυτά καμμιά εσωτερική και ουσιαστική επικοινωνία.

          Κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η φιλία μεταξύ των αγίων γιατί ανάμεσά τους  βρίσκεται σαφώς ο Χριστός ως βάση και αναφορά τους. Όταν ο Χριστός «δένει» τους ανθρώπους  δημιουργείται ένας ισχυρότατος δεσμός. Δεν ενώνει τόσο το κοινό αίμα των γονέων και των προγόνων, αλλά το αίμα του Χριστού, το οποίο ρέει στις υπάρξεις των πνευματικών ανθρώπων. Ενώνει ο Θεός τις καρδιές των ανθρώπων και η αγάπη γίνεται θεϊκή χωρίς να χάνει και τα όμορφα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Η αγάπη είναι το υψηλότερο πού έχει η χριστιανική φιλία.

          Η αγάπη έχει με την σειρά της μερικά ειδικά χαρακτηριστικά. Θεμέλιό της είναι ο Θεός και το γνωρίζουμε ότι  ο «Θεός είναι  αγάπη» (Α’Ιω.4,16). Η μεταξύ των πιστών αγάπη δεν έχει κέντρο τον άνθρωπο, αλλά κέντρο είναι ο Ίδιος ο Χριστός. Επίσης, την χαρακτηρίζει δοτικότητα, στα όρια της θυσίας για τον άλλον. Ο ένας βάζει την θέση του στην θέση του άλλου και τότε όλα είναι αλλιώς. Όταν αυτό γίνεται με τους ανθρώπους που συναναστρέφεσαι, τότε μιλάμε για κάτι ιδανικό, για μια γεύση παραδείσου στον παρόντα κόσμο. Αυτή η αγάπη, όταν κυριαρχεί στις σχέσεις των ανθρώπων, προσφέρει χαρά και ευτυχία και επίσης δίνει την δυνατότητα της δημιουργίας και της αληθινής ελπίδας.

          Έχουμε διάφορα παραδείγματα από τους βίους των αγίων που εσχάτως αγιοκατατάχθηκαν, τους οποίους ζήσαμε ανάμεσά μας και οι οποίοι έζησαν αυτήν την θεϊκή φιλία. Όταν κάποιος επισκεπτόταν τον άγιο Παΐσιο στο Άγιον Όρος και του έλεγε ότι έμενε κοντά στην Αθήνα, του απαντούσε ο γέροντας με κάποια απορία: «γιατί ήρθες εδώ και δεν πήγες στον γέροντα Πορφύριο πού είναι στον Ωρωπό;». Το ίδιο γινόταν και αντίστροφα, όπως παρομοίως γινόταν και με τους άλλους αγιασμένους γέροντες που ζούσαν παράλληλα, όπως τους Αγίους Ιάκωβο Τσαλίκη, Ευμένιο Σαριδάκη κ.α. Είχαν μια μυστική επικοινωνία, έναν σεβασμό και μια καλή έγνοια ο ένας για τον άλλον. Συναντιόντουσαν στις προσευχές τους με πνευματικό τρόπο. Μελετώντας τους βίους τους, όλο και περισσότερο αυτό γίνεται σαφές. Δηλαδή είναι πασιφανής  η γνήσια και ειλικρινής φιλία τους. Μεταξύ πληθώρας τέτοιων παραδειγμάτων, τέτοιου είδους επικοινωνίας, αναφέρουμε την φιλία και πνευματική επικοινωνία μεταξύ δύο μεγάλων και αγιασμένων μορφών της Ορθόδοξης Πίστης μας. Πρόκειται για τον εκ Δημητσάνας καταγόμενο άγιο Γρηγόριο τον Ε΄ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και τον σπουδαίο Πατέρα της Εκκλησίας Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.

Όταν ο Πατριάρχης είχε διωχθεί από τον θρόνο του και είχε εξοριστεί στο Άγιον Όρος, ασκήτευε πλησίον της Καψάλας. Εκεί πλήθος ανθρώπων πού είχαν προδώσει την χριστιανική τους πίστη πήγαιναν και ζητούσαν την συμβουλή του, την στήριξη και δυνάμωσή τους ώστε να επιστρέψουν στην πρότερη τους Πίστη. Άλλοι πήγαιναν ήδη μετανοημένοι, ενώ άλλοι βοηθούνταν προκειμένου να έρθουν σε μετάνοια. Όταν ο μάρτυρας Πατριάρχης  τους προσέφερε την ευλογία και την νουθεσία του, τους παρέπεμπε, για μεγαλύτερη στήριξη, αλλά και για μια συστηματικότερη κατήχηση, στον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Είναι σημαντικό να βάζουμε το εγώ μας λίγο πιο κάτω και να αναγνωρίζουμε την χάρη, τα χαρίσματα, την πρόοδο και την πνευματικότητα, την ανωτερότητα του άλλου. Αυτό βέβαια θέλει μια πνευματική λεβεντιά, μακριά από τα δίχτυα της ζηλοφθονίας και της μικροπρέπειας.

Χρειαζόμαστε τέτοια παραδείγματα γνήσιας φιλίας κληρικοί και λαϊκοί σε κάθε εποχή, αλλά και στην εποχή μας ιδιαίτερα που λατρεύεται το «εγώ», υψώνεται ο εγωισμός και απόλυτο μέγεθος και πυλώνας της ζωής είναι η φιλαυτία.