Του Ιωάννου Π. Μπουγά, Θεολόγου
100 έτη συμπληρώνονται το 2023 απο την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους τού Επιστημονικού περιοδικού τής Εκκλησίας της Ελλάδος ΘΕΟΛΟΓΙΑ, το οποίο ίδρυσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ο και Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το περιοδικό αυτό υπήρξε «ο πολυχρόνιος υποκάρδιος πόθος του Μακαριωτάτου Μητροπολίτου…ίνα διατρανώση την εγνωσμένην αυτού προς την Θεολογικήν Επιστήμην αγάπην, παράσχη δε και τοις παρ’ ημίν θεολόγοις τας αφορμάς και τα μέσα προς δημοσίευσιν των επιστημονικών αυτών πονημάτων και μελετών» (ΘΕΟΛΟΓΙΑ τόμος πρώτος 1923, σελ. 6).
Επειδή τα διάφορα γεγονότα και οι φωτισμένες προσωπικότητες στην ιστορική διαδρομή του ανθρώπου, της κοινωνίας και της Εκκλησίας αποτελούν υποδείγματα και διδάγματα για το παρόν και το μέλλον καλόν είναι για τους επιγενομένους να ενθυμούνται αυτά, ιδιαιτέρως σε δύσκολες εποχές για την Εκκλησία, να διδάσκονται από τα θετικά και να αποφεύγουν τα όποια λάθη του παρελθόντος.
Μετά την κένωση του Αρχιεπισκοπικού θρόνου των Αθηνών η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με ομόφωνο ψήφισμά της στις 13 Φεβρουαρίου 1923 ζητεί την εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου, ο οποίος θα ειρηνεύσει το ταραγμένο πλήρωμα της Εκκλησίας και θα θεραπεύσει τα υπάρξαντα λάθη, ώστε το μέλλον της εν Ελλάδι Εκκλησίας να είναι ευοίωνο προς σωτηρία των πιστών. Κατά την Θεολογική Σχολή η εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου πρέπει να είναι ανεξάρτητη από κάθε κυβερνητική επιρροή ή συνδιαλλαγή και σύμφωνη με τους ιερούς κανόνες.
Το πρόσωπο το οποίο έχει «τα απαιτούμενα δια τοιούτον υψηλόν αξίωμα πνευματικά, ηθικά και διοικητικά προσόντα και άρα ως ανταποκρινόμενος αναμφισβητήτως προς τας συγχρόνους ανάγκας της τε Εκκλησίας και της Κοινωνίας» είναι ο Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ο και καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κάτοχος πολλών ξένων γλωσσών, όπως της Γερμανικής, Αγγλικής, Αραβικής, Λατινικής, Ρωσικής και άλλων Σλαβικών.
Στο ψήφισμα υπέρ του Χρυσόστομου Παπαδοπούλου τονίζεται ότι: «μετά τον και την Εκκλησίαν δεινώς συνταράξαντα σάλον… καθ’ ά το γόητρον αυτής εκλονίσθη… ανάγκη πάσα όπως τεθή δια παντός τέρμα εις τους εκκλησιαστικούς κλύδωνας, γαλήνη δε πρυτανεύση εν ταις ψυχαίς και αγάπη Χριστού, πνεύμα ομονοίας ανασυνδέση την τε ποιμαίνουσαν και ποιμαινομένην Εκκλησία».
Για να υπάρξει αποκατάσταση τους τρωθέντος κύρους της Εκκλησίας στο ίδιο ψήφισμα αναφέρεται ότι: «ταύτα επιτευχθήσονται μόνον δια κλήσεως επί την προεδρείαν της Εκκλησίας Ιεράρχου υπό πάντων ευπροσδέκτου δια το πράον και συμβιβαστικόν του χαρακτήρος… Ιεράρχην ου μόνον επί συνέσει διακρινόμενον, αλλά και γνησίου εκκλησιαστικού πνεύματος εμπεφορημένον και σοφία τη έσω κεκοσμημένον». Στους κρίσιμους καιρούς καταλληλότερος για πηδαλιούχος της Εκκλησίας της Ελλάδος θεωρήθηκε ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ο οποίος: «συγκεντρών εν εαυτώ ου μόνον του ήθους το προσηνές, το φιλάδελφον και το ειρηνικόν, αλλά και βαθείαν και σπανίαν θεολογικήν και εκκλησιαστικήν μόρφωσιν, ως αι πολυάριθμοι αυτού συγγραφαί μαρτυρούσι και πείραν διοικητικήν ου την τυχούσαν… και παντοίαν συλληβδην αρετήν δια το αδιάβλητον της καθ’ όλου βιοτής και το σεμνόν και επιβάλλον της πολιτείας, ου μην δ΄ αλλά, και όνομα περιφανές κεκτημένος εν τοις ξένοις θεολογικοίς και εκκλησιαστικοίς κύκλοις…».
Το συγκεκριμένο ψήφισμα παραδόθηκε καθηκόντως από τον Κοσμήτορα Ιωάννη Μεσολωρά στον Προεδρεύοντα της Ιεράς Συνόδου, στον Υπουργό Δημόσιας Εκπαιδεύσεως και Εκκλησιαστικών και στον Πρόεδρο της Κυβερνήσεως.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1923 ο Χρυσόστομος εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος Αθηνών σε μία εποχή ταραγμένη, κατά την οποία η Εκκλησία της Ελλάδος αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα, με κυριότερο την σχέση της με την Ελληνική πολιτεία εξαιτίας των συνηθισμένων παρεμβάσεων και επεμβάσεων της πολιτείας στην λειτουργία της Συνόδου.
Μετά την χειροτονία του Χρυσόστομου ο Κοσμήτορας της Σχολής στο μητροπολιτικό μέγαρο είπε: « τοιούτος τη Εκκλησία Αρχηγός έπρεπεν, όστις να φέρη πάντα τα εφόδια του καλού ποιμένος και του δεξιού οιακοστρόφου της θείας ολκάδος, και δη εν ταις εσχάταις ταύταις ημέραις πολλών και διαφόρων λόγων ένεκεν κλυδωνιζομένης…». Η μετέπειτα πορεία του νέου Αρχιεπισκόπου απέδειξε την «των πραγμάτων αλήθεια» των λόγων των Καθηγητών της Θεολογικής Σχολής.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος (1868-1938) ήταν κάτοχος σπουδαίας και πολυπλεύρου θεολογικής μορφώσεως και διετέλεσε Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού στα Ιεροσόλυμα σε ηλικία 25 ετών. Υπηρέτησε ως ιερατικώς προϊστάμενος των Ναών της Αλεξάνδρειας, αργότερα κατεστάθη Διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής και στις 5 Φεβρουαρίου 1914 εκλέχθηκε τακτικός Καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επί Αρχιεπισκοπείας του ψηφίστηκε το έτος 1931 Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, διορθώθηκε το Ημερολόγιο, εξεδόθη η Πατριαρχική Πράξη για τις Μητροπόλεις των Νέων χωρών το έτος 1928, με την οποία υπάγονται μεν στην πνευματική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου, αλλά έχουν παραχωρηθεί επιτροπικώς στην Εκκλησία της Ελλάδος.
Ο Χρυσόστομος, ίδρυσε τα περιοδικά ΘΕΟΛΟΓΙΑ και ΕΚΚΛΗΣΙΑ, τον Οργανισμό Διαχειρίσεως Εκκλησιαστικής Περιουσίας (ΟΔΕΠ). Καλλιέργησε την συνεννόηση και τον διάλογο με σκοπό την ενότητα μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών, ανέπτυξε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο με την ίδρυση δυο Ορφανοτροφείων Θηλέων, Οίκο Τυφλών, και ενίσχυσε σημαντικά απόρους φοιτητές.
Ενδιαφέρθηκε ιδιαιτέρως για την μόρφωση και την οικονομική αποκατάσταση των κληρικών, ίδρυσε το Ταμείο Ασφαλίσεως Κληρικών Ελλάδος (ΤΑΚΕ) τονίζοντας συνεχώς την σπουδαιότητα επιλύσεως του εφημεριακού ζητήματος, προτείνοντας ως βασικούς άξονες για λύση των προβλημάτων του κλήρου την μόρφωση των κληρικών, προκειμένου να φανούν αντάξιοι της αποστολής τους, και την εξασφάλιση της οικονομικής αυτάρκειας των κληρικών πιέζοντας συνεχώς τους κρατικούς παράγοντες για την εξασφάλιση της μισθοδοσίας τους, ενώ δεν αμέλησε να δημιουργήσει πόρους προς σταθεροποίηση της μισθοδοσίας.
Η ιστορία δικαίωσε τους Καθηγητές της Θεολογική Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίοι τον Φεβρουάριο του 1923 ζητούσαν την εκλογή του συναδέλφου τους Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο των Αθηνών.
Όταν η Εκκλησία κλυδωνίζεται κατά το ανθρώπινον, όταν η καταπιεστική κρατική εξουσία προσπαθεί να την περιθωριοποιήσει, όπως την σημερινή εποχή, η Εκκλησιαστική Ιστορία μαρτυρεί ότι ο Δομήτωρ της Εκκλησίας Χριστός, αναδεικνύει Αρχιεπισκόπους του αναστήματος του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου.
