Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Το διδακτικό περιστατικό της ξήρανσης της συκιάς και η εξίσου ωφέλιμη διήγηση περί του Ιωσήφ του «Παγκάλου» δέσποζαν κατά τη Μεγάλη Δευτέρα με σκοπό να προσφέρουν την ευκαιρία στο σώμα της Εκκλησίας συνολικά, όχι μόνο στο επίπεδο των λαϊκών, να ασκήσει ωφέλιμη αυτοκριτική και να αναλογιστεί τον τρόπο με τον οποίο θα οικοδομήσει τη σχέση του με το Θεό. Η αναφορά προς τον Δημιουργό μας, όπως διδάσκει η άκαρπη συκιά, δεν πρέπει να είναι κενή αλλά γεμάτη με την ελπίδα μας προς Αυτόν. Ταυτόχρονα, ο δίκαιος Ιωσήφ μας υπενθυμίζει ότι η ταπεινότητα, η προσήλωση και ο σεβασμός προς το Θεό, από κοινού με την αληθινή και όχι υποκριτική επίγνωση της αδυναμίας μας, συνιστά το «διαβατήριο» για τη χορήγηση της θείας χάριτος στη ζωή μας.
Το μήνυμα της Μεγάλης Τρίτης αποτελεί προέκταση της προηγούμενης ημέρας· η δικαίωση των πνευματικών αγώνων και η αποφυγή της πνευματικής ακαρπίας έρχεται μέσα από την άσκηση υγιούς αυτοκριτικής και παράλληλα την καλλιέργεια των ταλάντων τα οποία έδωσε ο Θεός στον κάθε άνθρωπο. Στην εμπέδωση του μηνύματος αυτού συμβάλλουν αφενός οι σκληροί, αλλά αληθινοί λόγοι, του Κυρίου και αφετέρου η διδακτική παραβολή των ταλάντων.
Ο Ιησούς Χριστός, μη γνωρίζοντας από την «πολιτική ορθότητα» ή από τη δήθεν «ευαισθησία» που, κατά γενική ομολογία, μαστίζει σήμερα τα κληρικά και τα λαϊκά μέλη του σώματος της Εκκλησίας, ασκεί σκληρή κριτική στις ιερατικές τάξεις των Γραμματέων και των Φαρισαίων, στο πρόσωπο των οποίων διαχρονικά απεικονίζεται το σύνολο της ανθρωπότητας χωρίς διακρίσεις. Η κριτική του Κυρίου δεν ασκείται διαχρονικά και γενικά (χωρίς προσωποποιήσεις καθώς ο καθένας θεωρητικά είναι γνώστης των αδυναμιών του) ώστε να «πληγωθούν» οι λάτρεις της «πολιτικής ορθότητας» ιερείς και οι «ευαίσθητοι» πιστοί, αλλά ασκείται ώστε να μας δωθεί πάλιν και πολλάκις η ευκαιρία να αλλάξουμε.
Η παραβολή των ταλάντων είναι το αμέσως επόμενο βήμα στην προσπάθεια άσκησης αυτοκριτικής και διόρθωσης της προσέγγισής μας στην ουσία των πραγμάτων. Ο υμνογράφος σημειώνει ότι «Ο Δεσπότης μοιράζει στους δούλους τον πλούτο και αποτίθεται ανάλογα στον κάθε άνθρωπο να πολλαπλασιάσει το τάλαντο το οποίο χορηγήθηκε σε αυτόν. Άλλος άνθρωπος λαμβάνει τη σοφία, την οποία ξεδιπλώνει στα αγαθά έργα. Άλλος άνθρωπος λαμβάνει το χάρισμα να κάνει τους ανθρώπους κοινωνούς της θείας χάριτος. Άλλος άνθρωπος έχει το χάρισμα να ασκεί τη φιλανθρωπία». Σκοπός του Λυτρωτή είναι να μας διδάξει ότι τα χαρίσματά μας πρέπει να χρησιμοποιούνται προς την ωφέλεια των αδελφών μας, όχι αποκλειστικά για την ικανοποίηση του ιδίου συμφέροντος.
Ο τρόπος με τον οποίο είμαστε σε θέση να το πράξουμε αυτό είναι η άσκηση αυτοκριτικής ή η αποδοχή της καλόπιστης κριτικής ώστε να ωφεληθούμε και να προοδεύσουμε πνευματικά. Ο υμνογράφος των Αποστίχων του Όρθρου της ημέρας, αδιαφορώντας και αυτός για τη σημερινή ισχύουσα πολιτική ορθότητα, δηλώνει ορθά κοφτά ότι μέσα από την αληθινή επίγνωση των αδυναμιών μας και την ειλικρινή αποδοχή της καλόπιστης κριτικής «θα πολλαπλασιάσουμε τα χαρίσματά μας και επειδή με πίστη στο Θεό και πνευματικό αγώνα διαχειρισθήκαμε τη χάρη του Θεού, τότε θα αξιωθούμε να γίνουμε κοινωνοί της χαράς του Δεσπότη Χριστού».
Η προσδοκία να γίνουμε κοινωνοί της Ουράνιας Βασιλείας και του Δεσποτικού ελέους θα γίνει πραγματικά με την καρδιακή, όχι υποκριτική, μετοχή στο μυστήριο της ταπείνωσης. Η προσμονή της ελεύσεως του Νυμφίου Χριστού και η πνευματική ετοιμότητά μας εδράζεται στην καλλιέργεια των ταλάντων μας με ταπείνωση και συναίσθηση ότι αυτά μας δόθηκαν από τον Θεό. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τον άγιο Ανδρέα, αρχιεπίσκοπο Κρήτης, ο οποίος διδάσκει σχετικά λέγοντας «Γνώριζε άγονη ψυχή ότι δεν πρέπει να ακολουθήσεις το παράδειγμα του πονηρού δούλου, έχε σεβασμό και μην αμελήσεις την καλλιέργεια του χαρίσματος το οποίο δέχθηκες από το Θεό, μην το κρύψεις στη γη αλλά να το καλλιεργήσεις και να το αξιοποιήσεις κατάλληλα».
Εν κατακλείδι, η Μεγάλη Τρίτη διδάσκει την αποδοχή της υγιούς κριτικής προκειμένου να θεραπευθούν οι πνευματικές ασθένειές μας και την πνευματική ετοιμότητα ως προς την ειλικρινή καλλιέργεια των ταλάντων μας. Έχοντας τους λόγους του Κυρίου στο νου και την καρδιά μας, ας ετοιμασθούμε να παρακολουθήσουμε τη Μεγάλη Τετάρτη τη συντριβή της υποκρισίας μέσα από το παράδειγμα της πόρνης γυναίκας η οποία άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο. Αυτής της γυναίκας η οποία με την ειλικρίνεια και την επίγνωση της αμαρτίας της τσάκισε και εξακολουθεί να τσακίζει την «πολιτική ορθότητα» και την «ευαισθησία» μας, Αμήν!
