Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Κατά την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη η Εκκλησία κάνει ανάμνηση της ιδρύσεώς της από τον Κύριο Ιησού Χριστό· συγκεκριμένα, εκτός από τη διαδεδομένη άποψη ότι γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας είναι η Κυριακή της Πεντηκοστής, δηλαδή η ημέρα κατά την οποία το Άγιο Πνεύμα κατήλθε και φώτισε τους Αποστόλους ώστε να κηρύξουν το Ευαγγέλιο στα Έθνη, ισχυρή επιχειρηματολογία έχει να προβάλλει και η άποψη ότι η Θεία Ευχαριστία είναι το θεμέλιο της Εκκλησίας. Επομένως, ο Δεσπότης Χριστός, κατά το Μυστικό Δείπνο το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης, προέβη στην ίδρυση της Εκκλησίας με την παράδοση των Αχράντων Μυστηρίων, δηλαδή στην παράδοση της μετάληψης του Σώματος και του Αίματός Του ως εφοδίων ζωής, εξάλειψης των αμαρτιών και αιώνιας ζωής.
«Κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, Χριστέ, δίδαξες στους μαθητές Σου εκείνη τη σοφία η οποία υπήρχε ανεξάντλητη στους αιώνες. Αυτή τη σοφία οι θεοφόροι Απόστολοι παρέδωσαν στην Οικουμένη». Ο άγιος Ανδρέας, αρχιεπίσκοπος Κρήτης, κάνει λόγο αφενός για τους αποχαιρετιστήριους λόγους του Κυρίου προς τους Μαθητές, δηλαδή περί της αγάπης, της ταπείνωσης, της επίγνωσης της αδυναμίας, της ανυπόκριτης διακονίας του ποιμνίου, της αναγκαιότητας Εκείνος να θυσιαστεί για τη σωτηρία του κόσμου από την αμαρτία και το θάνατο, όπως επίσης και για την προσμονή έλευσης της Ουράνιας Βασιλείας.
Πράγματι, από τα Ευαγγελικά αναγνώσματα πληροφορούμαστε ότι ο «Πλούσιος ταπεινώθηκε για εμάς και, κατά τη διάρκεια του Δείπνου, σηκώθηκε και έλαβε το λέντιο (πετσέτα), έκλινε τον αυχένα και έπλυνε τα πήλινα πόδια όχι μόνο των Μαθητών αλλά και του προδότη». Με άλλα λόγια, ο Λυτρωτής συνέτριψε κάθε έννοια υποκρισίας και αντιλήψεως περί ταπείνωσης όταν αποφάσισε να πλύνει όχι μόνο τα πόδια των Αποστόλων, αλλά και του Ιούδα Ισκαριώτη· άραγε, θα ήμασταν εμείς σήμερα σε θέση να πλύνουμε τα πόδια των εχθρών ή των επικριτών μας; Μάλλον όχι, είναι η απάντηση.
Το μέγεθος της ταπείνωσης του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού αφήνει ασυγκίνητο τον Ιούδα, πόσο μάλλον το σώμα της Εκκλησίας εάν προσεγγίσει επιδερμικά και χωρίς συναίσθηση τα όσα εκτυλίχθηκαν στο Μυστικό Δείπνο και έπειτα τα γεγονότα από το υπερώο έως τη Σταύρωση. «Ο Μαθητής, ο οποίος έλαβε το ψωμί, κινήθηκε εναντίον του Άρτου της Ζωής, σκεπτόμενος την προδοσία. Τότε, έτρεξε στους Ιουδαίους και τους είπε· τι αμοιβή θα μου δώσετε ώστε να Τον παραδώσω σε εσάς;». Η Εκκλησία αντιπαραβάλλει την μικρότητα του Ιούδα με το μεγαλείο του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας· εάν προεκτείνουμε τα όσα προβάλλει η Εκκλησία, τότε διαπιστώνουμε ότι με αντίστοιχη μικρότητα περιφρονούμε τον χαρακτήρα και το μεγαλείο της Θείας Ευχαριστίας, η οποία παρέχεται διαρκώς από την Εκκλησία και όχι μόνο το πρωινό της Μεγάλης Πέμπτης ή του Μεγάλου Σαββάτου, ώστε να εξυπηρετηθεί το «έθιμο», κατά την αφελώς και ανησυχητικά επικρατούσα σκέψη.
Το υπερώο μεταβάλλεται σε «αθάνατη τράπεζα, στην οποία οι Απόστολοι γίνονται αποδέκτες της Δεσποτικής φιλοξενίας». Επομένως, η χάρη του Αγίου Πνεύματος αγιάζει τους μετέχοντες στη Θεία Ευχαριστία και μεταβάλλει τις συνάξεις του σώματος της Εκκλησίας από συνάξεις θνητών σε «συνάξεις αθανάτων», κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης. Ο κανόνας του αγίου Ανδρέα Κρήτης συμπληρώνεται από τον κανόνα του Κοσμά Μελωδού, ο οποίος αναγιγνώσκεται στον Όρθρο της Μεγάλης Πέμπτης. Ο Μυστικός Δείπνος είναι εκείνη η «τράπεζα η οποία τρέφει τις ψυχές, είναι τράπεζα στην οποία η σοφία του Θεού προσφέρεται ως αμβροσία, είναι η τράπεζα στην οποία ο Δεσπότης σώζει το ανθρώπινο γένος με τη χορήγηση του Σώματος και του Αίματος».
Ωστόσο, παρά τα τελούμενα και τη χορήγηση του μυστηρίου της αθανασίας, ο Ιούδας επιλέγει να παραμείνει θρασύς και να αναζητεί την ευκαιρία να παραδώσει τον Κύριο. «Ο ασεβής Ιούδας Ισκαριώτης περιφρονεί το νόμο της φιλίας, περιφρονεί Εκείνον ο οποίος έπλυνε τα πόδια τα οποία θα έσπευδαν να Τον προδώσουν, και παρά το ότι έφαγε μαζί Του άρτο, κινήθηκε εχθρικά κατά του Χριστού». Ο ασυνείδητος Ιούδας δεν κατάλαβε ότι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου χύνεται για να χαρισθεί η ζωή στον κόσμο, αλλά έσπευσε να πωλήσει τον Κύριο ώστε εξυπηρετήσει το προσωπικό του συμφέρον,
Ας προσέλθουμε στο Άγιο Ποτήριο τη Μεγάλη Πέμπτη με φόβο και σεβασμό στο μυστήριο και στα τελούμενα. Ας προσέλθουμε στη Δεσποτική Τράπεζα με επίγνωση της αμαρτωλής φύσης μας, μακριά από υποκριτικές εκδηλώσεις ταπείνωσης και το κυριότερο μακριά από την αντίληψη ότι σήμερα ή το πρωινό του Μεγάλου Σαββάτου είναι «έθιμο» η Θεία Κοινωνία.
Ο λόγος του Αποστόλου Παύλου ότι «όσες φορές άξια μεταλαμβάνουμε το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, τότε ομολογούμε το θάνατο και την Ανάσταση του Κυρίου. Εάν προσερχόμαστε ανάξια (μόνο για το «έθιμο» δηλαδή, τότε λαμβάνουμε μεγάλο κρίμα» ας είναι ένα από τα εφόδια της προετοιμασίας μας για τη Μεγάλη Παρασκευή, όταν ο Υιός και Λόγου του Θεού ανέλθει στον Τίμιο Σταυρό, αφού προηγουμένως έχει παραδώσει τους λόγους της ενότητας στην Αρχιερατική Προσευχή, έχει υποστεί άδικη δίκη από τις ιερατικές τάξεις των Ιουδαίων, έχει φανερωθεί ως η ίδια η Αλήθεια στον Πιλάτο, έχει εμπαιχθεί και μαστιγωθεί από τους Ρωμαίους στρατιώτες. Άλλωστε, είναι γεγονός ότι κανένας Θεός ή άλλη ανθρώπινη φιλοσοφική θεωρία δεν επέτρεψε στον άνθρωπο να Τον θανατώσει, όπως ο Βασιλέας της Δόξης Ιησούς Χριστός, Αμήν!
