Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Είναι αληθές ότι το γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου Ιησού Χριστού απέδωσε νόημα και ταυτότητα στην πίστη μας, η οποία έχει ως πυρήνα της το γεγονός της Εγέρσεως του Δεσπότη Χριστού από τους νεκρούς. Αυτή η ταυτότητα και αυτό το νέο νόημα της ζωής μέσα από τη βίωση της Αναστάσεως του Θεανθρώπου διαπέρασε τις γενεές των χριστιανών και επιβεβαιώθηκε μέσα από την Ομολογία και τη Θυσία τόσο των πολλών Μαρτύρων των πρώτων αιώνων, όσο και από τη θυσία του «νέφους» των Νεομαρτύρων της Τουρκοκρατίας. Η θυσία αυτή και το αίμα το οποίο χύθηκε για την Ομολογία του ονόματος του Τριαδικού Θεού ήταν το θεμέλιο το οποίο δεν άφησε να χαθεί η πίστη των υπόδουλων Ελλήνων.
Ταυτόχρονα, αυτή η θυσία στέκεται ως αψευδής μάρτυρας έναντι στις προσπάθειες των σύγχρονων αναθεωρητών της ιστορίας να πεισθούν οι Έλληνες ότι η συμβίωση με τους Τούρκους ήταν αναίμακτη και αρμονική. Ίσως των πλουσίων Ελλήνων, οι οποίοι δεν δίσταζαν να παρακωλύουν την έναρξη της Επαναστάσεως ώστε να μην κινδυνεύσουν τα συμφέροντά τους η συμβίωση να ήταν όντως αρμονική· ωστόσο, η συμβίωση του απλού λαού και των ιερέων οπωσδήποτε και κατηγορηματικά όχι μόνο δεν ήταν αρμονική, αλλά αιματηρή και φρικτή.
Επομένως, δύο από τους εκπροσώπους του τρόπου με τον οποίο διατηρήθηκε αλώβητη η θρησκευτική και εθνική υπόσταση των Ελλήνων στις τελευταίες δεκαετίες της Οθωμανικής κυριαρχίας, είναι οι Νεομάρτυρες Δημήτριος και Παύλος, των οποίων τιμούμε σήμερα τη μνήμη. Μάλιστα, οι δύο Νεομάρτυρες Άγιοι ομολόγησαν το όνομα του Λυτρωτή εντός της πρωτεύουσας του Μωριά, εντός της «αθλίας Τριπολιτσάς», εντός της πόλεως όπου λάμβαναν χώρα φρικτά βασανιστήρια κατά των Ελλήνων (προς όνειδος των αναθεωρητών της ιστορίας), εντός της πόλεως στην οποία οι κάτοικοι ήταν υποχρεωμένοι να αντικρίζουν τις πυραμίδες με τα κομμένα κεφάλια των συγγενών τους, εντός της πόλης στην οποία η Ελλάδα έμελλε να πάρει την εκδίκησή της για τα δεινά των τεσσάρων αιώνων σκλαβιάς κατά την 23η Σεπτεμβρίου του 1821.
Δύο νεαρά παιδιά, τα οποία μαρτύρησαν με δεκαπέντε χρόνια διαφορά το ένα από το άλλο, ο Δημήτριος στις 14 Απριλίου του 1803 (Τρίτη της Διακαινησίμου εβδομάδος) και ο Παύλος στις 22 Μαΐου του 1818, ομολόγησαν όχι μόνο τη βιωματική πίστη τους, αλλά και τη συνειδησιακή ταυτότητά τους ώστε η θυσία τους να αποκτήσει διπλό νόημα· ομολογία Πίστεως και συνάμα ομολογία εθνικής συνείδησης και ταυτότητας. Ήταν δυνατό το γεγονός ότι πρόσκαιρα είχαν αρνηθεί τα δύο συστατικά της ψυχής τους, τον Ιησού Χριστό και την Ελλάδα, να γινόταν η αιτία της οριστικής απώλειάς τους; Απέδειξαν με τη μετάνοια και τη θυσία τους πως όχι μόνο δεν ήταν, αλλά η δίψα να ξεπλύνουν τη ντροπή της προδοσίας προς την πίστη και την πατρίδα, προς την ομολογιακή ταυτότητα και την εθνική συνείδησή τους, τους έδωσε θάρρος στην καρδιά και φτερά στα πόδια ώστε να εισέλθουν στην Τριπολιτσά και να θυσιαστούν για το όνομα του αληθινού Θεού.
Είναι δυνατόν να ονοματίζεται και να θεωρείται η Ορθοδοξία ως αποκλειστικό «προνόμιο» της Ελλάδος; Ασφαλώς και όχι· το μήνυμα του Ευαγγελίου ήταν και παραμένει διαχρονικό, δίχως εθνικές ταυτότητες και διακρίσεις. Ωστόσο, αυτή η (Ορθόδοξη) πίστη στερέωσε τους Έλληνες κατά τη διάρκεια της σκλαβιάς, αυτή η (Ορθόδοξη) πίστη συνδυάσθηκε με τον πόθο της Ελευθερίας και όρθωσε το Γένος το ανάστημά του ώστε να συσταθεί το πρώτο Ελληνικό Κράτος και ο Έλληνας να αποκτήσει Πατρίδα, αυτή η (Ορθόδοξη) πίστη οδήγησε τους Νεομάρτυρες Δημήτριο και Παύλο να μαρτυρήσουν στην Τρίπολη, αυτή η (Ορθόδοξη) πίστη σφυρηλάτησε την ταυτότητα του Έλληνα, αυτή η (Ορθόδοξη) πίστη ευλογήθηκε από τα αίματα των Νεομαρτύρων και των Αγωνιστών της Ελευθερίας μας ώστε σήμερα αυτοί οι αναθεωρητές να ευρίσκουν έδαφος και να εκστομίζουν τα θεωρήματά τους.
Οι Νεομάρτυρες Δημήτριος και Παύλος συνεισφέρουν στη δόμηση της εθνικής μας ταυτότητας με τη συνειδητοποίηση ότι κανένας ανθρώπινα κατασκευασμένος «Θεός» δεν δύναται να υπερκεράσει τον αληθινό και σαρκωθέντα Θεό, ο Οποίος τους ενίσχυσε και τους οδήγησε να σπεύσουν στην Τρίπολη και να ομολογήσουν το Όνομά Του, Ο άγιος υμνογράφος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης προσκαλεί τους Αγίους Νεομάρτυρες Δημήτριο και Παύλο να σκεπάζουν και φρουρούν ιδιαιτέρως την Τρίπολη και συνολικά το χριστιανικό κόσμο ως αδιάψευστη απόδειξη ότι μία υγιώς δομημένη θρησκευτική ταυτότητα δομείται επάνω στην ομολογία του ονόματος του Τριαδικού Θεού ως ευλογία και βίωμα, και σαφώς όχι με τη μορφή των ουτοπικών υποσχέσεων για την ενδεχόμενη απολαβή υλικών αγαθών σε κάποια εσχατολογική πραγματικότητα.
«Χαίρε δυάδα των Νεομαρτύρων, Δημήτριε και Παύλε, εσείς που είστε προστάτες και έφοροι της Τριπόλεως. Σε αυτή (την πόλη) διαλύσατε την έπαρση της δαιμονικής απάτης με τη θεία ευλογία και με προθυμία δώσατε το αίμα σας για την αγάπη του Δημιουργού σας. Για το λόγο αυτό, οι πιστοί Χριστιανοί προστρέχουν σε εσάς και αναζητούν τις πρεσβείες σας ώστε να λάβουν τη χορηγία της θείας χάριτος». Η υγιής και ισορροπημένη ανάγνωση και τιμή της θυσίας των Νεομαρτύρων Δημητρίου και Παύλου φανερώνει έναν πλούσιο «θησαυρό», ο οποίος δεν είναι άλλος από μία εξίσου πλούσια και διδακτική ταυτότητα, θρησκευτική και με υγιώς εθνική προέκταση, η οποία δομήθηκε στα αίματα των Νεομαρτύρων και των Ηρώων του Έθνους. Ας αναλογιστούμε το νόημα της θυσίας των Αγίων Δημητρίου και Παύλου και ως εννοήσουμε ότι είμαστε και εμείς, άσχετα εάν τείνουμε να το λησμονήσουμε, η ιστορική συνέχεια αυτής της μεγάλης, πλούσιας και ιστορικά αδιάψευστης ταυτότητας του υγιώς νοουμένου εθνικού και θρησκευτικού παρελθόντος μας, Αμήν!
