Χωρίς να έχω διαβάσει το σύγγραμμα, αλλά έχοντας διαβάσει ένα μεγάλο ποσοστό των ορθοδόξων κριτικών περί αυτού, γεννώνται πολλά ερωτήματα.

Σήμερα σε τί μας χρειάζεται η ενανθρώπιση;

Στην εκτόπιση 4 εκατομμυρίων Συρίων πού φαίνεται η ενανθρώπιση;

Στα χρόνια του εμφυλίου, γιατί ήταν απαραίτητη προηγουμένως η ενανθρώπιση;

Στα χρόνια του Nagasaki πού επέδρασε η ενανθρώπιση;

 

Στα χρόνια της .. στα χρόνια…στα χρόνια…

Βλέπει κανείς ότι τα ερωτήματα είναι πολλά και μπορούν να γεμίσουν τόμους χωρίς απαντήσεις. Απλούστατα, διότι είναι ερωτήματα ανθρώπινα και χωρίς τη φώτιση παραμένουν και θα παραμένουν χωρίς απάντηση. Από την άλλη, αν επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση εμπεριστατωμένη με σχέδιο και σκελετό ανάπτυξης επιχειρημάτων θα χαροποιήσουμε μόνο τον εαυτό μας και θα δυσαρεστήσουμε πολλούς.

Πράγματι, στο τέλος της προσπάθειας, και εφόσον θα έχουμε σταυρώσει όλους τους έχοντες διαφορετική άποψη, θα σταυρώσουμε και τον εαυτό μας.

Γιατί θα γίνει αυτό; Με δυο λόγια: διότι θα ανακαλύψουμε ότι αδυνατούμε να εκφράσουμε το γεγονός. Κάποια πτυχή θα μας έχει ξεφύγει. Ο λόγος μας είναι ανεπαρκής. Πολλά ιστορικά γεγονότα δεν θα τα έχουμε λάβει υπόψιν.

Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Με την πτώση της Σαμάρειας, πρωτεύουσας του Βορείου Βασιλείου, δηλαδή του Ισραήλ, από τους Ασσυρίους το 722 π.Χ., και μέχρι την πτώση της Νινευή, πρωτεύουσας πλέον των Ασσυρίων, το 712 π.Χ. από τους Βαβυλωνίους, που κατέλυσαν με τη σειρά τους την ασσυριακή κοσμοκρατορία, εκτοπίστηκαν περίπου 4 εκατομμύρια Ισραηλίτες. Όλα αυτά σε δέκα χρόνια. Αναλογιζόμαστε μόνο τον πόνο από τον τότε ξεριζωμό.

Σήμερα, εκτοπίστηκαν ήδη 4 εκατομμύρια Σύριοι με τον πόλεμο, που μαίνεται και κανένας δεν είδε έως τώρα το συσχετισμό. 4 τότε και 4 τώρα από την αντίστροφη πλευρά. Φυσικά, δεν χρειάζεται να σπουδάσει κανείς θεολογία για να δει πίσω από τα γεγονότα, αλλά να έχει μάτι ιστορικού, ή καλύτερα να κάνει συσχετισμούς. Μιλώντας για το δράμα των σημερινών προσφύγων θα δούμε ότι ο πόνος είναι ανείπωτος και η δυστυχία τους μεγάλη.

Δυστυχία: τί λέξη! Κακή τύχη. Περιέχει την κακία και την τύχη. Άρα οντολογικά ψηλαφώντας και όχι γράφοντας ή ομιλώντας, διότι αυτό θέλει καλή ιστορικοδογματική κατάρτιση και πνεύμα καλά φωτισμένο, πράγμα που δεν έχουμε, θα έλεγε κανείς ότι η λέξη από μόνη της είναι μία σύγχρονη ειδωλολατρία. Όταν φωτίσουμε τον κόσμο ορθόδοξα δεν υπάρχει κακό, ούτε τύχη. Η γραμμή της ζωής είναι συνάρτηση χιλιάδων και μάλλον εκατομμυρίων παραμέτρων, και ποιά θα ακολουθήσει κάποιος είναι δική του απόφαση. Είναι η ελευθερία βούλησης, ένα από τα βασικά συστατικά του κατ’ εικόνα, που μας προίκισε ο Θεός δημιουργός. Άρα τύχη δεν υπάρχει. Τί υπάρχει; Συμπτώσεις, που, χωρίς φώτιση, χρειάζονται έναν μάγο για να δώσει λύση.

Μάγος: κι άλλη προκλητική λέξη. Ορθόδοξα γράφοντας δεν υπάρχουν μάγοι. Μήπως κάνουμε λάθος;

Εκείνη την εποχή, 2000 έτη προ της γέννησης του Χριστού, μάγοι ήταν οι αξιωματούχοι στα ασσυριακά και μετέπειτα βαβυλωνιακά και περσικά βασίλεια, οι οποίοι πήγαιναν και στον πόλεμο. Μερικοί σκοποί τους ήταν η πρόβλεψη κακών γεγονότων ή κατάλληλων συνθηκών για επέλαση του στρατού αλλά και οι συμβουλές προς τον επίγειο βασιλέα για έκδοση αποφάσεων προς το λαό του ή προς τα έθνη, που κυβερνούσε.

Άρα, μάγος δεν ήταν εκείνη την εποχή μία υποχρεωτικά κακή λέξη. Έτσι οι 3 μάγοι με τα δώρα ήταν πραγματικά πρόσωπα, επιφανείς αξιωματούχοι, οι οποίοι ακολούθησαν το παράξενο μεγάλο αστέρι, που εξαφανίστηκε όταν έφτασαν στην Ιουδαία.

Σήμερα πιστεύεται ότι το αστέρι ήταν πλανητική σύνοδος, που 7 μεγάλοι πλανήτες βρίσκονταν για κάποιες μέρες ένας πίσω από τον άλλο, σε διαφορετικές τροχιές φυσικά, και φάνταζαν ως ένα φαινόμενο αστέρι. Αφού ξεχώριζαν λόγω της κίνησής τους οι πλανήτες, θα εξαφανίζονταν και το αστέρι.

Βέβαια, υπάρχουν και ασάφειες.

1. Πώς το αστέρι χάθηκε πάνω από την Ιουδαία; Ο Ηρώδης δεν είχε καμία πληροφόρηση πριν.
2. Επίσης, πώς στάθηκε πάνω από το σπήλαιο, όπου η Θεοτόκος είχε το Χριστό;

 

Εδώ έρχεται ο Ιερός Χρυσόστομος και λέει ότι αγγελική δύναμη ήταν ό,τι έστεκε και οδηγούσε τους μάγους.

Φυσικά, κρατάμε το επιστημονικό γεγονός της πλανητικής συνεδρίας, αλλά η απόκρυψη από τους Ιουδαίους είναι δυσερμήνευτη. Με θεία παρέμβαση είναι εφικτή. Επίσης, αστέρι πάνω από σπήλαιο είναι φαινόμενο υπερφυσικό και απαιτεί εξωγενή παρέμβαση.

Εξωγενής παρέμβαση: κι άλλος όρος. Γιατί εξωγενής;

Άρα στη συνέχεια έχουμε να καταπιαστούμε με δύο ερωτήματα: γιατί εξωγενής και γιατί υπερφυσικό;

Ποιό είναι το υπερφυσικό γεγονός, το οποίο θα παραμένει πάντα υπερφυσικό;

Μα φυσικά η ενανθρώπιση. Πρόκειται για την ασυγχύτως ατρέπτως αδιαιρέτως αχωρίστως καθ’ υπόστασιν ένωση της ανθρώπινης φύσης (ψυχής και σώματος) στο 2^ο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ήτοι του Υιού και Λόγου του Θεού. Η ένωση είναι υποστατική. Αρκετοί λένε ότι έτσι διασώζονται τα άλλα 2 πρόσωπα. Μα τί σημαίνει διασώζονται; Αυτά είναι ρητοί σχολαστικισμοί. Δεν έχουν ανάγκη τα άλλα 2 Πρόσωπα τη δική μας διάσωση, αλλά εμείς οι ίδιοι με τον έντονο σχολαστικισμό μας, που ψάχνουμε να δούμε τί γίνεται ενδοτριαδικά. Μα έτσι κι αλλιώς πάντα η Αγία Τριάδα είναι η τριαδική μονάς με την ορθόδοξη έννοια. Και προ της ενανθρώπισης στην παραδείσια κατάσταση ο άνθρωπος ομιλούσε με τον άσαρκο Λόγο. Ένσαρκος γίνεται άμα τη συλλήψει. Τα πρόσωπα συμπαρομαρτούντα ενεργούν και όχι καθένα χωριστά. Και αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η λεγόμενη οικονομική Τριάδα, όπου και τα τρία πρόσωπα ενεργούν και συνέχουν τα σύμπαντα. Ναι, σήμερα είναι η εποχή του Αγίου Πνεύματος. Για να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στο έργο της επανόδου του ανθρώπου στην παραδίσεια κατάσταση και προκοπή προηγήθηκε η ενανθρώπιση,  το Άγιο Πάθος και η υπεραγία ένδοξη Ανάσταση του Σωτήρος μας. Η Ανάσταση μας αποκατέστησε ως ανθρώπινο γένος στο Θεό Πατέρα.

Πάλι όμως ερχόμαστε σε αδιέξοδο: Γιατί να γίνει όλο αυτό; Τί άλλαξε;

Πόλεμοι και τότε, πόλεμοι και τώρα. Και μάλιστα οι τωρινοί είναι χειρότεροι. Απλά, λόγω της τεχνολογικής προόδου βελτιώθηκαν οι συνθήκες διαβίωσης.

Πράγματι, εύγλωττα μπορεί κάποιος να φτάσει στην απογοήτευση. Τότε, όμως, οδηγούμενοι δίχα φωτίσεως, όπως συνήθιζε να λέει ένας αγαπημένος μας καθηγητής, δηλαδή χωρίς φώτιση, φαίνεται η ανεπάρκεια της λογική μας. Η ανεπάρκεια της σκέψης μας να αντιληφθούμε τα υπερφυσικά γεγονότα, που συνέβησαν στην ιστορία.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ανεπάρκεια της λογικής δεν σημαίνει ότι ο λόγος μας είναι ανεπαρκής. Άλλο λόγος και άλλο λογική. Η λογική είναι η βάση των επιστημών,αλλά ο λόγος είναι το δεύτερο συστατικό της λέξης έλλογον. Έλλογα όντα είναι οι άγγελοι και οι άνθρωποι. Ο λόγος, όταν δέχεται τη θεία Χάρη, οδηγεί στη λογοποιημένη ψυχή με τον ηγεμονικό νου. Αυτά είναι γνωστά από τη νηπτική Θεολογία.

Τί έχουμε να αντιπροτείνουμε στους σκεπτικιστές;

Τόσο η γλώσσα μας όσο και η σκέψη μας έχουν ανεπάρκεια στην περιγραφή της θείας Αληθείας, που είναι ο ίδιος ο Χριστός. Είναι αδύνατον με φθαρτούς όρους να περιγράψουμε το άκτιστον. Η τομή κτιστού – ακτίστου είναι ένα μεγάλο εμπόδιο. Και θα είναι. Από όλα τα δημιουργήματα του Τριαδικού Θεού ο άνθρωπος  πλάστηκε (και δε δημιουργήθηκε) ως το τέλειο δημιούργημα (να το το λάθος, δεν είμαστε δημιουρήματα, αλλά πλασμένοι). Ο άνθρωπος  κατά τον Άγιο Γρηγόριο Θεολόγο, έναν από τους 3 Ιεράρχες, είναι μεθόριος.

Μεθόριος: Μετά + όριο (η λέξη όριο δασύνεται, εξ ού και η μετατροπή του τ σε θ)

Τί είναι αυτό πάλι; Εδώ κρύβονται πολύ υψηλά νοήματα. Ο άνθρωπος, ως κτιστός, μπορεί να δέχεται τη θεία Χάρη, να χαριτώνεται ενεργειακά, να μετέχει της ακτίστου θείας ενεργείας όσο κανένα άλλο έλλογο κτίσμα ειδικότερα και κτίσμα γενικότερα. Συνεπώς ο άνθρωπος στον Παράδεισο είχε τα πάντα. Είχε τη δυνατότητα να παραμένει εν ζωή αλλά και τη δυνατότητα να την απωλέσει και να πεθάνει. Είναι ο συνδετικός κρίκος όλης της κτίσης με το Θεό Δημιουργό.

Με την αρχαία παράβαση (αυτή είναι η πατερική έκφραση αντί της λέξης πτώση) ο άνθρωπος έκανε αυτό, που τον έκανε θνητό. Έκανε την επιλογή, αν και γνώριζε, ότι θα τον οδηγούσε στο θάνατο. Τη στιγμή όμως που διέπραξε την παράβαση, είχε ήδη αναπτύξει το γνωμικό θέλημα. Είχε διαβληθεί από τον εωσφόρο και πίστευε ότι ο Θεός του είχε πει ψέμματα. Άρα το κακό στον άνθρωπο δεν το προκάλεσε ένας άνθρωπος αλλά ο ίδιος ο εωσφόρος από φθόνο. Ειδικότερα για την αιτία γένεσης του κακού στον εωσφόρο, τον αρχικά πιο φωτεινό άγγελο όλων, οι Πατέρες αναφέρουν ότι αιτία ήταν η έπαρση και ο εγωισμός.

Προσοχή στη σημείο γένεση του κακού. Λέμε εκδήλωση κακίας, και γένεση κακίας, αλλά ποτέ γέννηση. Δεν γεννάται, διότι δεν έχει υπόσταση οντολογικά. Είναι θα λέγαμε παρϋπόσταση με την πιο ορθή έκφραση: το κακό ετεροϋποστασιάζεται. Χρειάζεται, όπως ένα παράσιτο, έναν οργανισμό να απασχολεί και να τον κάνει να σαπίζει, μέχρι να πάρει τον έλεγχο και να τον οδηγήσει από την διαβολή στην πλήρη διαστροφή. Τότε, πια, έχουμε τον κακό άγγελο αλλά και τον κακό άνθρωπο.

Θα πει κάποιος: Μα και σήμερα πεθαίνουμε και σήμερα υπάρχει η κακία. Είναι γνωστή η έκφραση «η κακία του κόσμου». Προς τί όλη η φασαρία για την ενανθρώπιση; Πάλι θάνατος.

Φυσικά, αλλά πριν το θείον Πάθος όλοι οι άνθρωποι πέθαιναν χωρίς ελπίδα, χωρίς νόημα. Προ της ενανθρώπισης θα είχαν δίκιο οι επικούρειοι φιλόσοφοι, εφόσον μόνο ο επίγειος βίος θα είχε αξία. Ακριβώς, επειδή είχε χαθεί η επαφή με το Θεό Δημιουργό. Μόνο να φανταστούμε μπορούμε κάτι από τον παράδεισο.

Ποιές είναι οι γνώσεις -βιώματα, που σήμερα έχουμε; Είναι οι στιγμές των δακρύων εκστατικής χαράς των αγίων μας. Στους αγίους δεν βάζουμε μόνο μοναχούς και αναχωρητές αλλά και δια Χριστόν σαλούς, λαϊκούς και άλλους με ανάλογα βιώματα. Τα θαύματα είναι το λιγότερο. Αναφέρουμε καταστάσεις διάρκειας μικρής ή μεγάλης, όπου το βίωμα, η έλλαμψη έρχεται να καταστήσει σαφές ότι η λογική, όταν λαμπρυνθεί, αλλάζουν όλα, μεταμορφώνονται, αισθάνεσαι ότι αγαπάς τους πάντες. Τότε αντλείς από τη θεία Χάρη και αλλάζει η κατάστασή σου. Αυτή λένε οι Άγιοι Πατέρες μας ότι είναι η πρόγευση παραδείσου.

Όπως πρόγευση παραδείσου είναι και η «μεταλαβιά», επί το λαϊκότερον. Η θεία μετάληψις.

Μετάληψις: Κι άλλη λέξη, που θέλει προσοχή. Δεν λαμβάνουμε απλώς τα Τίμια Δώρα, αλλά μετά (μαζί) των θείων δωρεών, όσων έχει και το Αγιασμένο Σώμα του Χριστού μας. Δεν γράφουμε ηγιασμένο, διότι δεν αγίασε κάποτε, αλλά είναι πάντα Άγιο εξ άκρας συλλήψεως.

Εξ άκρας συλλήψεως: Από έμβρυο η ανθρώπινη φύση του Ιησού Χριστού είναι (και όχι ήταν) αγία και με αυτή την ανθρώπινη φύση επέτρεψε να πεθάνει στο Σταυρό με τον πιο ατιμωτικό θάνατο, που θα μπορούσε ποτέ να βιώσει άνθρωπος (αυτό είναι έναυσμα για άλλο δοκίμιο – μελέτη).

Γιατί είναι αγία εξ άκρας συλλήψεως; Φυσικά, λόγω της αντίδοσης ιδιωμάτων, σύμφωνα με τον Όρο της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου.

Γιατί γράψαμε όλα αυτά για τους αγίους και την πρόγευση παραδείσου;

Διότι η ελπίδα, που έφερε ο Χριστός στον κόσμο δεν είναι μία ελπίδα για καλύτερη ζωή, αλλά για ελπίδα ανάστασης. Ανάσταση δική μας όπως και η δική Του με μία διαφορά. Η δική μας ανάσταση γίνεται στα έσχατα.

Και γιατί γράφουμε γίνεται και όχι θα γίνει; Διότι στον μεταπτωτικό χρόνο τα αποτελέσματα της πτώσης των πρωτοπλάστων είναι εμφανή σε όλα, σε ολάκερη την κτίση, σε όλη τη δημιουργία, ακόμη και στο χρόνο. Ο χρόνος συμμεταβάλλεται. Ίσως θέλει ερμηνεία αυτό σε επόμενη μελέτη. Απλά αφήνουμε να εννοηθεί ότι, αν εμείς ζούμε άλλο χρόνο και οι άγγελοι άλλο χρόνο, τότε θα έχουν δίκιο οι πλατωνιστές αναφορικά με την προΰπαρξη των ψυχών και την πτώση τους, αλλά και τα κινήματα των γνωστικών με τον εγκλωβισμό της ψυχής σε ένα κακό σώμα.

Αντίθετα, η ορθόδοξη πίστη πρεσβεύει ότι η αρχαία παράβαση οδήγησε τα πρώην αγγελικά μας σώματα να ζωστούν με δερμάτινους χιτώνες. (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου). Αν δεν ήταν έτσι, τότε και ο Χριστός θα αναλάμβανε μία κακή ανθρώπινη φύση.

Τουναντίον η ανθρώπινη φύση δεν είναι από μόνη της κακή, διότι πλαστήκαμε καλώς λίαν, όπως και όλη η κτίση, που είναι το ορθότερο από το λαϊκότερο πλάση. Μόνο ο άνθρωπος είναι πλασμένος. Με την αρχαία παράβαση το κακό αλλοίωσε ότιδήποτε κτιστό, την άλογη φύση, τον ίδιο το χρόνο.

Γεν. 1,31           καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς τὰ πάντα, ὅσα ἐποίησε, καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν. καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωΐ, ἡμέρα ἕκτη.

Η γέννηση του Χριστού είναι η υπερφυσική γέννηση του Θεού Λόγου εκ μόνης μητρός άνευ πατρός. Ανεξήγητη με βάση την κτιστότητά μας. Πώς να εννοήσουμε ότι ο αχώρητος γεννήθηκε από τη Θεοτόκο; Ανείπωτο μυστήριο. Πώς χώρεσε ο αχώρητος, όπως λέει και ο υμνωδός. Ο Θεός Λόγος, ο Υιός του Θεού Πατρός έχει και άλλη γέννηση (και όχι γένεση, διότι δεν γίνεται αλλά γεννάται), τη θεία γέννηση, η οποία είναι εκ μόνου Πατρός άνευ μητρός και δεν έχει σχέση φυσικά ούτε αντιστοιχία με την γέννηση των ανθρώπων.

Εννοείτααι ότι στη σύλληψη ο Χριστός γεννάται εκ των αγνών αιμάτων της Θεοτόκου με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος. Πάλι βλέπουμε τα τρία πρόσωπα συμπαρομαρτούντα. Παντού και πάντα η Αγία Τριάδα. Τίποτα δεν γίνεται ερήμην της.

Αν το μήνυμα της καινής κτίσης, δηλαδή της ανακαινισμένης κτίσης, της κτίσης, που έχει ελπίδα ανάστασης δεν είναι πραγματικό, τότε όλες οι μαρτυρίες αγίων, είναι παραμύθια. Όμως δεν είναι πλάνη τα θαύματα, αλλά σημεία μιάς άλλης ζωής, απαλλαγμένης από το κακό, που δεν ειναι ισχυρό από μόνο του, αλλά ο κακός άνθρωπος το υποστασιάζει. Ο άνθρωπος γίνεται κακός, αν αξιοποίησει αρνητικά την ελευθερία βούλησής του.

Τί θα συνέβαινε, αν δεν είχε γεννηθεί ο Χριστός;

Κατά γενική ομολογία, το μήνυμα του Χριστού, το μήνυμα της Ανάστασης, δεν ήταν ένα απλό μήνυμα αλλά μια επανάσταση. Για αυτόν το λόγο εορτάζονταν από τους πρώτους χριστιανούς η Γέννηση, η Βάπτιση και η Ανάσταση σε διπλανές μέρες. Διότι δεν μπορούσαν να διακρίνουν τη θεία Οικονομία σε τμήματα, όπως κάνουμε σήμερα. Δεν υπάρχει γέννηση Χριστού χωρίς Ανάσταση Χριστού.

Προφανώς, δεν είχε απορία ο Θεός Λόγος να δει πώς είναι η ανθρώπινη φύση. Είναι ο Θεός Δημιουργός. Ο δημιουργικός Λόγος του Θεού Πατρός. Άρα η ενανθρώπιση γίνεται  για τον επαναπατρισμό του ανθρώπου στην αγκαλιά του Θεού, στον παράδεισο. Και όπως ο υμνωδός γράφει, μία από τις θεολογικές «αντινομίες», ο όρος είναι σε χρήση, αν και δεν ειναι δόκιμος, είναι ότι ο Αβραάμ (και ο Δαυϊδ) έγινε προπάτορας του νέου Αδάμ, δηλαδή του Χριστού, πράγμα ακατανόητο για το μέσο άνθρωπο.

Εκείνο, που έχει σημασία είναι το κριτήριο της ανάγνωσης και όχι το κείμενο καθεαυτό.

 

Ας κλείσουμε με ένα ακόμη ερώτημα, αφήνοντας χιλιάδες για επόμενη μελέτη:

Πώς επηρέασε η Χριστιανοσύνη τον κόσμο; Θα ήμασταν καλύτερα χωρίς Χριστό;

Όπως γράφει ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής κ. Θωμάς Ιωαννίδης στο βιβλίο του Ο ΚΑΙΝΟΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, σελ 67 «η Εκκλησία υπήρξε και στην Ανατολή και στη Δύση έξοχος διδάσκαλος όλων των ηθικών αξιών».

Εδώ θα αντιστρατευθούν αρκετοί και θα πουν: Μα τις μεγάλες αλήθειες δίδαξαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.

Από τη μία υπάρχουν οι λεγόμενοι προ Χριστού χριστιανοί και αγιογραφήσεις τους υπάρχουν στην Ιερά μονή Διονυσίου στο Άγιον Όρος. Κανένας δεν αντιλέγει ότι πολλά είχαν ειπωθεί και πριν την αποκάλυψη του Θεού στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Είναι όμως αυτό αρκετό; Σε προηγούμενες παραγράφους επισημάναμε ότι η ελπίδα του καινού εν Χριστώ ανθρώπου, δεν είναι μόνο για καλύτερη ζωή αλλά για βίωμα προσμονής, για πρόγευση Παραδείσου στον παρόντα χρόνο, αλλά και στο χρόνο στα έσχατα. Ας θυμηθούμε ότι η μόνη αλήθεια, ο ΩΝ, ο ΑΡΧΩΝ, είναι ο σωτήρας Χριστός.

«Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται στον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού». (Ιω, 14.6)

Συζητώντας με τον εκλιπόντα ομότιμο καθηγητή Θεολογικής κ. Κοντογιάννη, δύο μήνες πριν κοιμηθεί, ετόνισε το εξής:

«Δεν είχε αμαρτίες ο Χριστός, ούτε μπορούσε να κάνει, αυτά είναι γνωστά. Για να στο πω να το καταλάβεις: Πώς μπορώ εγώ να σώσω εσένα; Αφού είμαστε κι οι δυό αμαρτωλοί. Όσο καθαρός και να είμαι. Ένας αμαρτωλός δεν μπορεί να σώσει ούτε τον εαυτό του. Μόνο ο Χριστός μπορούσε να το κάνει»

Και πράγματι, χωρίς γέννηση πώς θα μπορούσε να υπάρξει η επίγειος πορεία του Χριστού, το κήρυγμα, οι απίστευτου κάλλους παραβολές του, που είναι αξεπέραστες και κατανοούνται από τον πιο αγράμματο έως τον πιο ικανό επιστήμονα, το θείον Πάθος και η ένδοξη Ανάσταση;

Ο Θεός προγνώριζε την αρχαία παρακοή αλλά δεν προόρισε κανέναν και δεν προορίζει κανέναν να σωθεί ή να πεθάνει. Ελεύθερα και στο χέρι μας είναι να ακούσουμε με μάτια ψυχής ορθάνοιχτα και ταπείνωση ή με εγκλωβισμένο νου και λογικοφανή επιχειρήματα να απορρίψουμε τη θεία ενανθρώπιση.

Ταπείνωση: Τί τεραστίου νοήματος λέξη; Το αντίθετο του εγωισμού, που επέδειξε ο εωσφρόρος, το αντίθετο του εγωισμού, που επέδειξαν οι πρωτόπλαστοι. Θα πει κάποιος ότι ήταν αφελείς. Δεν ήταν εγωιστές. Εγωιστές δεν ήταν μόνο κατά τη διάρκεια της παράβασης, αλλά και στη συνέχεια, όπου ο Θεός Λόγος (ο άσαρκος Λόγος) ρωτά «Ἀδάμ, ποῦ εἶ;». Η Εύα ρίχνει την ευθύνη στο φίδι. Ο Αδάμ ρίχνει την ευθύνη στην Εύα και κατ’ επέκτασιν στον ίδιο το Θεό, ο οποίος έδωσε την Εύα στον Αδάμ.

Γεν. 3,12           καὶ εἶπεν ὁ Ἀδάμ· ἡ γυνή, ἣν ἔδωκας μετ᾿ ἐμοῦ, αὕτη μοι ἔδωκεν ἀπὸ τοῦ ξύλου, καὶ ἔφαγον.

Και επειδή αισθανόμαστε ένα, ένα ως ανθρώπινη φύση, θα πούμε ότι ως ανθρώπινη φύση αμαρτήσαμε όλοι. Είμαστε κι εμείς απόγονοι. Τυχεροί (να τη πάλι η ειδωλολατρία μας) απόγονοι όμως, διότι της δικής μας γέννησης προηγήθηκε η γέννηση του Σωτήρος Χριστού. Και με την Ανάσταση παρεγράφη η αρχαία παράβαση όλων, το λεγόμενο προπατορικό αμάρτημα. Με το Βάπτισμά μας αποδεχθήκαμε την κλήση Χριστού. Απομένει με το βίο μας να κάνομε ορθή χρήση της ελευθερίας βούλησής μας.

Πράγματι, ο πόλεμος δεν σταμάτησε, η κακία δεν έπαψε, ο εωσφόρος δεν έγινε ανενεργός, διότι ο Θεός σέβεται την ελευθερία βούλησης, ακόμη και σήμερα, και θα το κάνει πάντα, διότι πάντα κρατά το λόγο του. Αυτό διαδαχθήκαμε στο μάθημα «Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη». Πάντα ο Θεός είναι ο μόνος, που δεν αθετεί ποτέ το λόγο του.

Και ο Ιωνάς αθέτησε την εντολή του Θεού και κατέληξε στο κοιλιά του κήτους. Είναι η τριήμερος παραμονή στην κοιλιά του κήτους, που προεικονίζει την τριήμερο ταφή του Κυρίου. Κάθε άνθρωπος κάποτε θα κάνει λάθος και θα αθετήσει το λόγο του και ίσως να το παραδεχθεί. Θα έρθει η ώρα της μετάνοιας ή θα παραμείνει στην αμετανοησία. Ο υποστασιάζων το κακό εωσφόρος, οι συν αυτώ, και οι άνθρωποι, που θα έχουν επιλέξει να έχουν μέσα τους το κακό, θα έχουν αλλοιωθεί αρνητικά και θα γίνουν ανενεργοί για τους σωσμένους στα έσχατα. Είναι το γνωστό παράδειγμα του φωτεινού σπιτιού, που περιγράφει ο Άγιος Παϊσιος.

Ο παράδεισος θα ομοιάζει με φωτεινό σπίτι μέσα στη νύχτα. Οι απέξω θα βλέπουν αποκλεισμένοι τους μέσα, αλλά οι μέσα θα γνωρίζουν μόνο τους υπάρχοντες μέσα στο φως.

Μέχρι τότε ο αγώνας θα συνεχίζεται, διότι, αν τελείωνε το έργο της σωτηρίας με την Ανάσταση του Κυρίου, θα συνιστούσε παραβίαση του θείου λόγου, παραχώρηση σε μας χωρίς κόπο και παραβίαση της ελευθερίας βούλησης του εωσφόρου και των κακών ανθρώπων. Η οδός της σωτηρίας είναι και θα είναι πάντα τεθλιμένη. Η ταπείνωση είναι η ύψιστη παιδαγωγία και τη δίδαξε πρώτος ο ίδιος ο Θεός. Η λεγόμενη κένωσις ειπώθηκε από τους Πατέρες, για να εκφράσει το αδιανόητο, το ασύλληπτο γεγονός της ενανθρώπισης του Θεού Λόγου. Η ανθρώπινη γλώσσα είναι φτωχή για να εκφράσει αυτό το γεγονός. Με την άκρα ταπείνωση έφερε ο Χριστός το μήνυμα της σωτηρίας, την Ανάσταση. Και το αναστημένο Σώμα (θυμόμαστε το «µή µου ἅπτου οὔπω γάρ ἀναβέβηκα πρὸς τὸν πατέρα µου») παραμένει ασυγχύτως ατρέπτως αδιαιρέτως αχωρίστως καθ’ υπόστασιν ενωμένο ατην υπόσταση του Θεού Λόγου. Ο Θεός πάντα κρατά τη Διαθήκη Του.

Σήμερα, οι ίδιοι άνθρωποι, που δεχτήκαμε το βάπτισμα στο όνομά Του, γινόμαστε οι χειρότεροι αρνητές Του, οι μεγαλύτεροι φαρισαίοι, και ζούμε τις γιορτές των Χριστουγέννων λες και πρόκειται για κινηματογράφο, έξοδο πιο συχνά στις διακοπές, μεγαλύτερη κατανάλωση προϊόντων, που δεν χρειαζόμαστε, ένα πάρτυ, έχοντας μία χλιαρή πίστη, εκκοσμικευμένη.

Ας μην ξεχνούμε ότι οι ίδιοι άνθρωποι, που έστρωναν τα βάγια στο Χριστό, ήταν αυτοί, που τον σταύρωσαν.

Το σπήλαιο της γεννήσεως

Πού είναι το αληθινό βίωμα των πρώτων χριστιανών, οι οποίοι ζούσαν Γέννηση και Ανάσταση μαζί; Ακριβώς, διότι δεν έβλεπαν τα γεγονότα ένα ένα αλλά τη διασύνδεσή τους και τη συνέχειά τους. Όλη η θεία Οικονομία αναδεικνύει το εκρηκτικό και εκκωφαντικό μήνυμα της σωτηρίας!

Μας δόθηκε ως ανθρώπινο γένος μία νέα ευκαιρία. Αλλά επειδή ο Θεός κρατά το λόγο του, όσο ζούμε στο μεταπτωτικό χρόνο, πάλι με κόπο θα βγάζουμε το ψωμί μας και θα πεθαίνουμε. Αλλά οριστικό θάνατο θα βιώνουν μόνον οι αρνητές του Θεού. Για τους άλλους δεν υπάρχει θάνατος. Θα περνάνε στην ουράνια βασιλεία. Αυτό πριν την ενανθρώπιση δεν ήταν δεδομένο, αλλά ίσχυε η αρχαία κατάρα, την οποία ο Θεός Λόγος σήκωσε στους ώμους του στο Σταυρό για λογαριασμό όλων μας: όλων όσων προηγήθηκαν και όλων όσων θα ακολουθήσουν.

Οι πραγματικοί χριστιστιανοί είναι το άλας της γης, για αυτό είναι λίγοι. Όπως αναλογικά λιγοστό είναι το αλάτι στο φαγητό, αλλά είναι ο κρίσιμος παράγοντας, που νοστιμεύει και συντηρεί.

Πάντα, σύμφωνα με το Υμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς (Ματθ. 5,13), οι χριστιανοί θα διαμορφώνουν το ρουν της ιστορίας, διότι η κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο ίδιος ο Χριστός. Δεν μπορεί να περνά απαρατήρητο το γεγονός αυτό. Παρά την τεχνολογική έκρηξη, οι κοινωνικές δομές δεν θα βελτιώνονταν προς το καλύτερο χωρίς την εγκαταβίωση του Αγίου Πνεύματος μετά την ανάληψη του Κυρίου. Η γενέθλιος ημέρα της Πεντηκοστής σήμανε την αρχή της σωτηριολογικής επανόδου μας στην αγκαλιά του Θεού Πατρός μέσω του Υιού εν Αγίω Πνεύματι.

Καθώς ομολογεί ο Μ. Αθανάσιος «αὐτός γάρ ἐνηνθρώπησε, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν».

Στον λειτουργικό χρόνο της εκκλησίας μας, στο χρόνο, όπου ζούμε την ανάμνηση (Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν) με όλους τους τρόπους της μυστηριακής ένωσής μας πρώτα με το Θεό και έπειτα με τους αδελφούς μας καλά Χριστούγεννα.

Προπτυχιακός φοιτητής Θεολογίας

Μανδράκης Χρήστος

Σημείωση:

Προφανώς δεν απαντήσαμε σε κανένα εκ των αρχικώς τεθέντων ερωτημάτων. Και ούτε πρόκειται όσο φιλότιμες προσπάθειες και να κάνουμε. Απλά παιδαγωγικά δώσαμε σημεία προβληματισμού, επικείμενης έρευνας, ενδεχομένως, αφύπνισης. Είναι τόσο περιορισμένη η λογική μας και η σκέψη μας, που χωρίς φώτιση μόνο να μακρυγορούμε μπορούμε. Συγχώρεση, λοιπόν, διότι με λίγη φώτιση θα ήταν οι διατυπώσεις σαφώς πιο εύστοχες.