Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Ευρισκόμενοι εντός της πορείας προς τη μεγάλη και εξόχως σημαντική εορτή των Χριστουγέννων, η Εκκλησία σπεύδει να εμπνεύσει και συνάμα να καθοδηγήσει τον άνθρωπο ώστε να προετοιμασθεί κατάλληλα για να δεχθεί τον γεννηθέντα Ιησού Χριστό. Όντας η Εκκλησία μία διαχρονική, ας μου επιτραπεί η έκφραση, «influencer» κατά το πνεύμα και την ορολογία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης,  επιλέγει να μην προβάλλει στον άνθρωπο υλιστικά και χωρίς πολύ κόπο «εύπεπτα» πρότυπα. Η Εκκλησία επιλέγει να εμπνεύσει τον άνθρωπο και να αποδώσει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του με την προβολή Αγίων, τόσο ανδρών όσο και γυναικών. Η θυσία μίας γυναίκας προκειμένου να ομολογήσει την πίστη της στον Τριαδικό Θεό ήταν μία πράξη γενναιότητας και οπωσδήποτε μίμησης καθώς εκείνη την εποχή, δηλαδή κατά τον τρίτο αιώνα, τα δικαιώματα της γυναίκας εντός της ρωμαϊκής μεσογειακής οικουμένης ήταν έννοια ανύπαρκτη.

Μία από αυτές τις μορφές έμπνευσης ήταν και είναι η Αγία Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα, η οποία εορτάζει σήμερα από κοινού με τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό και τον ιερομάρτυρα Σεραφείμ, επίσκοπο Φαναρίου και Νεοχωρίου της Στερεάς Ελλάδας. Η Αγία Βαρβάρα, καταγόμενη από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας και προερχόμενη από ένα φανατικά εθνικό (ειδωλολατρικό) περιβάλλον, επέλεξε να υπερβεί το πλαίσιο της εποχής της, να απαρνηθεί το κοσμικό κάλλος και να διεκδικήσει την επαφή και την κοινωνία με τον αληθινό Θεό, τον απαθή, τον μη γνωρίζοντα φυλετικές ή κοινωνικές διακρίσεις. Εντύπωση προκαλεί ότι ο σαρκικός πατέρας της Αγίας, ο Διόσκορος, κλείδωσε την κόρη του σε έναν πύργο ώστε να την διαφυλάξει από τους υποψήφιος μνηστήρες. Αυτό το οποίο δεν πέτυχε ο Διόσκορος ήταν να αποτρέψει ήταν ότι η κόρη του γνώρισε και ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, αν και ήταν φυλακισμένη στον πύργο.

«Ἐν τῇ ἀθλήσει σου, πάντας ἐξέπληξας, ὅτι ὑπέμεινας, τὰς τῶν τυράννων πληγάς, δεσμὰ, βασάνους, φυλακάς, Βαρβάρα παναοίδιμε». Πράγματι, η θυσία της Αγίας Βαρβάρας προκάλεσε έκπληξη, ακόμα και στον διορισμένο από τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική διοίκηση Έπαρχο της περιοχής. Ο τρόπος με τον οποίο θυσιάστηκε η Αγία Βαρβάρα για την ομολογία του Τριαδικού Θεού ενέπνευσε την Ιουλιανή, τη σύζυγο του Επάρχου, να μαρτυρήσει και η ίδια για την δόξα του Θεού. Ας αναλογιστούμε στο σημείο αυτό το εξής· οι διάφοροι και διάφορες, κατά κανόνα κενοί και κενές από ουσία και περιεχόμενο «influencer» των ημερών μας, είναι δυνατόν να εμπνεύσουν την ίδια αγάπη και τον ίδιο πόθο για κάτι ανώτερο από τα στενά ανθρώπινα όρια, όπως ακριβώς ενέπνευσε η Αγία Βαρβάρα την εξίσου Αγία Ιουλιανή; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική.

Πράγματι, ο Διόσκορος παρέδωσε την Αγία Βαρβάρα στις ρωμαϊκές αρχές και η Αγία υπέφερε σαρκικά από τη φυλάκιση, τα βασανιστήρια, τις πληγές του σώματος και τις ψυχολογικές πιέσεις τις οποίες δεχόταν. Ωστόσο, η θεία χάρις ενίσχυσε το πνεύμα της και δεν την άφησε να υποκύψει. Η δαιμονική μανία του Διοσκόρου τον έπεισε να ζητήσει από τον Έπαρχο να αποκεφαλίσει ο ίδιος την κόρη του, όπως και ο άφρων πατέρας έπραξε. Πράγματι, ο Διόσκορος αποκεφάλισε την Αγία Βαρβάρα αλλά αμέσως μετά την πράξη του κεραυνοβολήθηκε και πέθανε.

«Ὅθεν καὶ τὸν στέφανον, ὁ Θεός σοι δεδώρηται, ὅνπερ ἐπεπόθησας, ψυχικῶς καὶ προσέδραμες». Η Αγία Βαρβάρα αμείφθηκε από τον Θεό για τη σαρκική θυσία της, όπως επίσης και για τη δοκιμασία στην οποία υπεβλήθη. Η Αγία Βαρβάρα συνάντησε τον νυμφίο Ιησού Χριστό, τον Οποίο είχε ποθήσει κατά τον καιρό του εγκλεισμού της στην επίγεια φυλακή του πύργου. «Αὐτὸς καὶ τὰς ἰάσεις παρέχει, πᾶσι τοῖς πίστει προσιοῦσί σοι». Όπως σημειώνει ο υμνογράφος, ο Κύριος παρέχει την ίαση ψυχών και σωμάτων σε όσους Τον αναζητήσουν και Τον εμπιστευθούν, όπως ακριβώς έπραξε η Αγία Βαρβάρα. Με ποιον τρόπο πραγματώνεται και λαμβάνει σάρκα και οστά η «αναζήτηση» αυτή; Η απάντηση δίδεται από τον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος προτρέπει να τιμούμε τους μάρτυρες με την μίμηση όχι του σαρκικού, αλλά του πνευματικού μαρτυρίου αυτών.

«Ὤφθη σοι Χριστός, φωτὶ ἐν ἀπροσίτῳ, ἐγκαθειργμένη ὦ Βαρβάρα, φρουρᾷ, θαρρεῖν προτρεπόμενος, καὶ τοὺς μώλωπας ἰώμενος, καὶ χαρμονὴν δωρούμενος· ὅθεν ἀνεπτερώθης, τοῦ σοῦ Νυμφίου τῷ ἔρωτι». Η Αγία Βαρβάρα εμπνεύσθηκε από τη σταυρική θυσία του Ιησού Χριστού και αποφάσισε να Τον μιμηθεί. Αντίστοιχα, όπως σημειώνει ο υμνογράφος Στέφανος Σαββαΐτης, η απόφαση της Αγίας να απαρνηθεί τα εγκόσμια και πρόσκαιρα προκάλεσε την εμφάνιση του Κυρίου στη φυλακή της Αγίας και την παροχή σθένους σε αυτή ώστε με επιτυχία να ξεπεράσει τους πόνους της σάρκας και να ενωθεί μαζί Του.

Εν κατακλείδι, η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας ας γίνει η αφορμή να επανεξετάσουμε τα πρότυπα τα οποία θέλουμε στη ζωή μας και τον τρόπο αναζήτησης της απαραίτητης έμπνευσης ώστε να αντλούμε δύναμη και θάρρος για την αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών. Η Εκκλησία προβάλλει την Αγία Βαρβάρα ώστε να μας εμπνεύσει και να κατανοήσουμε ότι η δύναμη και το σθένος για την αντιμετώπιση της καθημερινότητας παρέχονται από τον ίδιο τον Θεό, όταν Τον επικαλούμαστε και όταν εμπιστευόμαστε τόσο το σχέδιό Του όσο και το θέλημά Του. Ας αναζητήσουμε την έμπνευση την οποία χρειαζόμαστε όχι στους τύπους ή τις επιφανειακές συμβουλές, αλλά στο νόημα και το πνεύμα της θυσιαστικής αγάπης τόσο του Ιησού Χριστού, όσο και των παλαιών και νέων Αγίων. Ας αναζητήσουμε το σθένος για να αντέξουμε στις αμφιλεγόμενες περιστάσεις που βιώνουμε τόσο στην εμπνευστική αγάπη της Αγίας Βαρβάρας για τον Ουράνιο Νυμφώνα, όσο και στην άνευ όρων αγάπη του Δεσπότη Χριστού, ο Οποίος γεννάται για να μας εμπνεύσει την ταπείνωση και να μας επηρεάσει να Τον μιμηθούμε στην άδολη και χωρίς συμφέρον αγάπη για τον συνάνθρωπό μας. Χρόνια καλά και ευλογημένα, υπό τη σκέπη και την προστασία της Αγίας Βαρβάρας!