Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
«Νεκρὸν τετραήμερον ἐξαναστήσας, Σωτήρ μου τὸν Λάζαρον, τῆς φθορᾶς ἀπήλλαξας, βραχίονι ὑψηλῷ, καὶ ἔδειξας ὡς δυνατός, τὴν ἐξουσίαν σου – Σωτήρα μου ανέστησες τον Λάζαρο ο οποίος ήταν νεκρός για τέσσερις ημέρες. Με τη δύναμή Σου μας απήλλαξες από την φθορά και φανέρωσης την εξουσία Σου ως δυνατός». Με τα λόγια αυτά του αγίου Ανδρέα, αρχιεπισκόπου Κρήτης, η Εκκλησία άφησε πίσω της μία ακόμα φορά και χρονιά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και προετοιμάζει το ποίμνιο, μακριά από τους κηρυγματικής φύσεως θεατρινισμούς ή ακόμα και τις απομιμήσεις αυτών, για τη βίωση των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου. Η πορεία αυτή εκκινεί με την παρουσίαση της Ανάστασης του φίλου του Ιησού Χριστού Λαζάρου, ο οποίος κοιμήθηκε μετά από μία σύντομη περίοδο ασθένειας. Με ξεκάθαρο και σαφή ο τρόπο ο Κύριος διαλύει την πεποίθηση των Σαδδουκαίων ότι δεν υπάρχει Ανάσταση νεκρών και παράλληλα αποδεικνύει ότι δεν είναι ένας απλός Διδάσκαλος, αλλά Αυτός ο οποίος κατέχει την εξουσία επί της ζωής και του θανάτου.
Παρά το φόβο του Αποστόλου Θωμά ότι η μετάβαση στη Βηθανία και έπειτα στα Ιεροσόλυμα θα συνοδευθεί από τη θανάτωση του Κυρίου και των Αποστόλων καθώς οι ιερατικές τάξεις του Ισραήλ ζητούσαν πεισματικά τη θανάτωση του Δεσπότη Χριστού, ο Λυτρωτής όχι μόνο χαρίζει τη ζωή στον Λάζαρο αλλά εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα υπό τις επευφημίες των «ἀκάκων νηπίων».
Η θέληση του Βασιλέα της Δόξης να προσέλθει στο εκούσιο Πάθος έρχεται σε αντίθεση με την υποκριτική στάση και τάση των ιερατικών τάξεων να εξουσιάζουν το ποίμνιο της εποχής εκείνης με το φόβο της θείας τιμωρίας κατά την παράβαση των εντολών. Ο Κύριος, όπως σημειώνει ο υμνογράφος, μακριά από το υποκριτικό κριτήριο της ικανοποίησης του ιδίου συμφέροντος «ανυπομονεί να σώσει τον άνθρωπο από το θάνατο, επείγεται να εισάγει τον Αδάμ, την Εύα και τους Προφήτες στον Παράδεισο με το Πάθος Του».
Απέναντι στον αληθινό Θεό, ο Οποίος λαμβάνει τέλεια την ανθρώπινη φύση και δεν διστάζει να διέλθει από την άδικη κρίση των Αρχιερέων και των ιερέων, τα βασανιστήρια των Ρωμαίων και τον Σταυρό, προτάσσεται η υποκρισία των Αρχιερέων, των Φαρισαίων, των Γραμματέων και των λοιπών ιερατικών προσώπων οι οποίοι ετοιμάζουν τη θανατική καταδίκη του Μεσσία. Κατά αντίστοιχο τρόπο, η Εκκλησία προβάλλει κατά την Κυριακή των Βαΐων την αγνότητα των παιδιών τα οποία ύμνησαν τον Σωτήρα ώστε να θεραπεύσει τη δική μας υποκρισία, η οποία δεν μας επιτρέπει να βιώσουμε την παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Η αγνή και άδολη θέρμη των παιδιών, η οποία εκδηλώθηκε στο πλαίσιο της εντυπωσιακής υποδοχής του Υιού και Λόγου του Θεού, αντιτίθεται με την έμπρακτη και εχθρική ψυχρότητα των ιερατικών τάξεων, τα στελέχη των οποίων δεν εννοούσαν ότι ο Θεός ήταν παρών στη γη και ενώπιον τους λάμβανε χώρα η εκπλήρωση των Γραφών και των κηρυχθέντων από τους Προφήτες περί Αυτού.
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας η Εκκλησία στηλιτεύει την υποκρισία, μία από τις πολλές και επώδυνες ανθρώπινες αδυναμίες τόσο των κληρικών όσο και των λαϊκών. Η διαχρονική υποκρισία των ιερέων, ανεξαρτήτου τάξεως, ιδιότητος και βαθμίδος, εβραϊκής ή μη προελεύσεως, καυτηριάζεται από τον ίδιο τον Υιό και Λόγο του Θεού. Με την απόφασή Του να ξηράνει την άκαρπη συκιά, ο Δεσπότης Χριστός στηλιτεύει την πνευματική ανεπάρκεια των ιερατικών τάξεων, η πνευματική ακαρπία των οποίων διαχρονικά και όχι αφοριστικά παραμένει δεδομένη και πολλαπλώς εκφραζόμενη στο πλαίσιο της ανθρώπινης αδυναμίας.
Παράλληλα, η Εκκλησία μεριμνά για την πνευματική θεραπεία και των λαϊκών μελών της· η προβολή της μνήμης και της βιβλικής διήγησης περί του Ιωσήφ του «Παγκάλου», δηλαδή η ιστορία του ενδέκατου παιδιού του Ιακώβ ο οποίος ρίφθηκε στο πηγάδι εξαιτίας του μίσους των αδελφών του, διδάσκει τα λαϊκά μέλη της Εκκλησίας ότι ο Θεός παρέχει το έλεος και την ευεργεσία Του στους ταπεινούς ανθρώπους, στους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι παρά τις αντιξοότητες θέτουν ισχυρές βάση στην πίστη τους και όχι σε όσους θεωρούν ότι η ισχυρή (;) κοινωνική και οικονομική κατάσταση είναι το μέτρο σύγκρισης προς τους άλλους ανθρώπους.
Οι ευκαιρίες της πνευματικής ωφέλειας κληρικών και λαϊκών εντός της Μεγάλης Εβδομάδας, εάν υπάρξουν πρόθυμες καρδιές να τις αδράξουν, είναι πολλές και ανεξάντλητες. Η υποκρισία θα αποδοκιμασθεί από τον πορευόμενο στο Πάθος και την Ανάσταση Ιησού Χριστό πολλές φορές και σε πολλά πρόσωπα· η αδυναμία των ανθρώπων να επιζητούν την εξουσία (πολιτική, κοινωνική, ιερατική) με κάθε τρόπο ήδη αποδοκιμάσθηκε στο πλαίσιο της απαίτησης της μητέρας των υιών του Ζεβεδαίου, το αίτημα της οποίας να καθίσουν οι υιοί της δεξιά και αριστερά του Κυρίου στη Βασιλεία Του φανερώνει διαχρονικά ότι ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τι ακριβώς πρέπει να ζητάει από το Θεό.
Η ξήρανση της άκαρπης συκιάς και η ιστορία του Ιωσήφ από την Παλαιά Διαθήκη είναι αφορμές προβληματισμού και ευκαιρίες ωφέλιμης αυτοκριτικής· επιδιώκουμε, άραγε, να αυτοπροβαλλόμαστε και να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως ισχυροί και παντοδύναμοι ενώπιον των ανθρώπων και τιποτένιοι ενώπιον του Θεού; Τα ερωτήματα αυτοκριτικής είναι πολλά, η απάντηση είναι η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο. Η αγάπη εκείνη απέδωσε το διδακτικό παράδειγμα του Ιωσήφ και η αγάπη εκείνη ξήρανε τη συκιά ώστε να μας διδάξει ότι δεν πρέπει να είμαστε εξωτερικά «παντοδύναμοι» και εσωτερικά να έχουμε συσσωρεύσει πλήθος πνευματικών ασθενειών. Καλή Μεγάλη Εβδομάδα, με σύνεση, με ταπείνωση, με επίγνωση ότι είμαστε αδύναμοι ενώπιον του Θεού και, τέλος, με την προσμονή ότι θα διδαχθούμε να αποβάλλουμε την υποκρισία, αρχικά προς τον ίδιο τον εαυτό μας και έπειτα προς τους αδελφούς μας, Αμήν!
