Της Μαρίας Αντωνιάδου
Η απόφαση της κυβέρνησης να μετατρέψει το μάθημα των Θρησκευτικών σε μάθημα Θρησκειολογίας διατάραξε τις καλές ως πρόσφατα σχέσεις του Πρωθυπουργού και του Αρχιεπισκόπου
«Δεν έχω παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο, δεν έχω βαφτίσει τα παιδιά μου και δεν θα μπορούσα να ορκιστώ κόντρα στις απόψεις που τόσα χρόνια διατυπώνω» δήλωνε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο τον Ιανουάριο του 2015. Και τόσο ο Αρχιεπίσκοπος όσο και άλλοι αρχιερείς στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους έλεγαν ότι τουλάχιστον ο νέος Πρωθυπουργός «δεν υποκρίνεται». Πολλοί όμως ήταν και εκείνοι που δεν έκρυβαν τον προβληματισμό τους. «Ηταν ένα σοκ. Περιμέναμε θεωρητικά ότι θα ερχόταν μια τέτοια στιγμή, αλλά δεν πιστεύαμε ότι θα γινόταν άμεσα» σχολιάζει σήμερα στο «Βήμα» γνωστός ιεράρχης.
Στον ενάμιση χρόνο που μεσολάβησε, η κυβέρνηση πέρασε μια σειρά αποφάσεων σε ζητήματα «ταμπού», όπως η πολιτική ορκωμοσία, το σύμφωνο συμβίωσης των ομοφυλοφίλων και η καύση των νεκρών, τα οποία προκαλούσαν την μήνιν των αρχιερέων αλλά με την καθοδήγηση του κ. Ιερωνύμου η «σύγκρουση» Εκκλησίας – Πολιτείας περιορίστηκε σε ασκήσεις «επί χάρτου».
Τον τελευταίο όμως μήνα με αφορμή το μάθημα των Θρησκευτικών άρχισαν να ξεσπούν ομηρικοί καβγάδες, αψιμαχίες και συγκρούσεις στις σχέσεις της κυβέρνησης με την ιεραρχία.
Πολλοί εκτιμούν ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και για πρώτη φορά να τεθούν επί τάπητος θέματα όπως ο χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους και ο περιορισμός ή η κατάργηση της μισθοδοσίας του κλήρου και των υπαλλήλων της Εκκλησίας από το Ελληνικό Δημόσιο.
Οι τακτικές και οι επιδιώξεις
Με τον τίτλο «Εκκλησιαστικοί προβληματισμοί» ο Αρχιεπίσκοπος το πρωί της Τρίτης στη διάρκεια της ετήσιας Συνόδου της Ιεραρχίας θα θέσει επί τάπητος όλα τα προβλήματα που ταλανίζουν τις σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους – μια διήμερη συζήτηση όπου αναμένεται να υψωθούν οι τόνοι. «Μπαρουτοκαπνισμένος» κληρικός ο κ. Ιερώνυμος, μαζί με τον μακαριστό Χριστόδουλο, τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης – τότε Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως- κ. Ανθιμο και τον σημερινό Μητροπολίτη πρώην Τρίκκης και Σταγών κ. Αλέξιο, ήταν τα μέλη της επιτροπής που συγκρούστηκαν με τον Αντώνη Τρίτση. Γνωρίζει καλά τα θέματα που προκαλούν σεισμό και πώς πρέπει να τα αντιμετωπίσει.
«Αντιγράφοντας» πολλές φορές στην πορεία του τις τακτικές του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ ο κ. Ιερώνυμος δεν ήθελε από την πρώτη στιγμή να συγκρουστεί με την κυβέρνηση. Αντίθετα, με αφορμή το μάθημα των Θρησκευτικών θεώρησε ότι αν τώρα δεν σταματήσει το «ξήλωμα του πουλόβερ», τα προβλήματα θα ήταν πολλά στη συνέχεια. Ετσι «στόχευσε» από την πρώτη στιγμή τις αλλαγές στα Θρησκευτικά και τον κ. Φίλη, ο οποίος έδωσε περαιτέρω αφορμές με όσα είπε για τη στάση της Εκκλησίας στη διάρκεια της Κατοχής και της δικτατορίας, κατά τα πρότυπα της σύγκρουσης με τον Α. Τρίτση.
Απέφυγε σε κάθε περίπτωση να ρίξει το γάντι στον Πρωθυπουργό, ακριβώς όπως η ιεραρχία απέφυγε τη δεκαετία του 1980 να στοχεύσει τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αφηνε, από τον περασμένο Νοέμβριο, ιεράρχες όπως οι Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Μεσογαίας κ. Νικόλαος, Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ, Καισαριανής κ. Δανιήλ και Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος να «σφάζονται» με τον κ. Φίλη για το εάν μπορούν να επισκέπτονται τα σχολεία ή τη μετατροπή του μαθήματος των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογία· ο ίδιος τηρούσε στάση αναμονής ώστε να γίνει μια συνάντηση με τον Πρωθυπουργό.
Η συνάντηση έγινε με το περιβόητο δείπνο του περασμένου Αυγούστου αλλά οι ελπίδες αποδείχθηκαν φρούδες. Στη συνέχεια ο υπουργός Παιδείας προχώρησε στις αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών, στο οποίο περιλαμβάνονται κείμενα μελέτης γνωστών θεολόγων και φιλοσόφων, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο Επίσκοπος Διοκλείας κ. Κάλλιστος Γουέρ και ο Χρήστος Γιανναράς αλλά και ακούσματα του τύπου Νικόλα Ασιμου και Ριάνα που μπορούν να επιλέγουν οι μαθητές για να εμπεδώσουν την αγάπη.
Ο Αρχιεπίσκοπος σχεδιάζει τη Σύνοδο της Ιεραρχίας, η οποία θα προχωρήσει σε δυναμικές ενέργειες και ο ίδιος θα αναμένει μια νέα συνάντηση με τον Πρωθυπουργό. Εχοντας στο πλάι του τους επί πολλές δεκαετίες φίλους του Μητροπολίτες Μαντινείας και Κυνουρίας κ. Αλέξανδρο και Ηλείας κ. Γερμανό λαμβάνει τις αποφάσεις του. Ο κ. Αλέξανδρος τελευταία αντιμετωπίζει δικαστική έρευνα σε βάρος του για όσα είχε πει κατά το παρελθόν για το σύμφωνο συμβίωσης. «Είμαι υπόδικος ενώπιον της Δικαιοσύνης για τα όσα είπα. […] Είναι ένας εκφοβισμός των πολιτών της Ελλάδος ώστε να μην αντιλέγουν σε αυτά τα οποία η πολιτεία θέλει να επιβάλει» δήλωσε μόλις προχθές ο κ. Αλέξανδρος. Αυστηρός και συντηρητικός, ο Μητροπολίτης Ηλείας δεν κρύβει τις παραδοσιακές του θέσεις και οι απόψεις του προκάλεσαν αίσθηση και διαξιφισμούς στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας τον περασμένο Ιούνιο.
Στήνεται σκηνικό όπως το 1988;
Με τον κ. Ιερώνυμο να έχει στον πλευρό του την ιεραρχία, πολλοί πλέον αναρωτιούνται ποιοι θα είναι οι ιεράρχες που θα ξεχωρίσουν σε αυτή τη σύγκρουση, αφού τη δεκαετία του 1980 από εκείνη την τετραμελή επιτροπή δύο εκλέχθηκαν Αρχιεπίσκοποι (Χριστόδουλος και Ιερώνυμος), ο κ. Ανθιμος υπήρξε ισχυρός «δελφίνος» του θρόνου και μετατέθηκε από την Αλεξανδρούπολη στη Θεσσαλονίκη και ο κ. Αλέξιος όρισε τη διαδοχή του στη Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών αφού ήταν καλός φίλος του Αρχιεπισκόπου. Από τις εκλογές που θα διεξαχθούν ορισμένοι ισχυροί μητροπολίτες θα προσπαθούν να εκλέξουν εκείνους που θα τους υποστηρίξουν στις κρίσιμες στιγμές τους…
Οσο για τις θυσίες που θα απαιτηθούν για να μην υπάρξει σύγκρουση με την πολιτεία μπορεί κάποιοι μητροπολίτες να πιστεύουν στο πρότυπο παραίτησης του Αντώνη Τρίτση, πολλοί όμως εκτιμούν ότι ο κ. Φίλης δεν είναι εύκολος παίκτης…
Υψηλοί τόνοι
Συσπείρωση της Ιεραρχίας
Με τον Αρχιεπίσκοπο να ελέγχει απόλυτα τη Σύνοδο της Ιεραρχίας, την εβδομάδα που θα διανύσουμε θα φανεί πλήρως η στάση της Εκκλησίας έναντι της Πολιτείας το επόμενο διάστημα. Ο Αρχιεπίσκοπος έχει στη «φαρέτρα» του 22 αρχιερείς που εκλέχθηκαν στη διάρκεια της οκταετούς αρχιεπισκοπίας του: Νέας Ιωνίας, Λευκάδος, Μεγάρων, Ιλίου, Ζακύνθου, Παροναξίας, Θηβών, Κιλκισίου, Φωκίδος, Λαγκαδά, Χίου, Νικοπόλεως, Κίτρους, Ελασσώνος, Ιερισσού, Μαρωνείας, Θεσσαλιώτιδος, Γρεβενών, Τρίκκης, Νέας Κρήνης, Ιωαννίνων και Κεφαλληνίας.
Εχει δίπλα του και τους λεγόμενους «συντηρητικούς» ή «παραδοσιακούς» ή «σκληρούς» της Ιεραρχίας, δηλαδή τους Μητροπολίτες Πειραιώς, Καλαβρύτων, Μεσογαίας, Κυθήρων, Αιτωλίας, Δρυϊνουπόλεως, Γόρτυνος, Γλυφάδας, Καισαριανής, Σερρών, Νέας Κρήνης και Κερκύρας, αν και δεν συμφωνούν σε όλα τα ζητήματα μεταξύ τους.
Ο κ. Ιερώνυμος όμως φαίνεται ότι στην προσπάθεια να έχει κοντά του τον σκληρό πυρήνα ασπάστηκε τμήματα των θέσεών τους, όπως η απόφαση της Ιεραρχίας ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι προτεσταντικές ομολογίες είναι χριστιανικές κοινότητες και μόνο, η απομάκρυνση από τις συνοδικές υπηρεσίες του θεολόγου Στ. Γιαγκάζογλου, φίλου επί δεκαετίες του Αρχιεπισκόπου και συμβούλου του κ. Φίλη στα θρησκευτικά θέματα, και κυρίως οι υψηλοί τόνοι στη μετατροπή του μαθήματος των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογία.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Παρότι η ιεραρχία δείχνει «μπετοναρισμένη» και στηρίζει τις επιλογές του κ. Ιερωνύμου, εν τούτοις δεν λείπουν οι διαφοροποιήσεις. Ετσι, κοντά στους Μητροπολίτες Δημητριάδος και Μεσσηνίας που εκφράζουν μια φωνή κατανόησης και εξωστρέφειας, βρίσκονται οι Μητροπολίτες Μαρωνείας, Ιλίου, Ξάνθης, Κηφισίας, Θεσσαλιώτιδος, Νικοπόλεως, Λαγκαδά, Αλεξανδρουπόλεως, Εδέσσης, Φωκίδος, Καστορίας και Διδυμοτείχου.
Η δεύτερη «ομάδα» δείχνει να εκφράζεται από τους Μητροπολίτες Παροναξίας, Υδρας και Νέας Σμύρνης, οι οποίοι συνδέονται από τον πνευματικό τους πατέρα μακαριστό Μητροπολίτη Υδρας Ιερόθεο και οι παρεμβάσεις τους στην ιεραρχία είναι πάντοτε δυναμικές και ισχυρές και πολλές φορές παίρνουν αποστάσεις από τον Αρχιεπίσκοπο.
ΒΗΜΑ
