Μέ τήν παρουσία τῶν Τοπικῶν Ἀρχῶν, ἐκπροσώπων φορέων, κληρικῶν καί πολλῶν φιλότεχνων ἀνθρώπων τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας πραγματοποιήθηκαν τήν Τετάρτη 5η Ἰουλίου 2017 τά ἐπίσημα Ἐγκαίνια τῆς Πινακοθήκης τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Πα­τρι­αρ­χι­κῆς καί Σταυ­ρο­πη­γι­α­κῆς Μο­νῆς Ἀρ­κα­δί­ου.

Ἡ Πινακοθήκη θά φι­λο­ξε­νεῖ­ται στούς πρό­σφα­τα ἀ­να­και­νι­σμέ­νους καί κα­τάλ­λη­λα δι­α­μορ­φω­μέ­νους χώ­ρους τοῦ πα­λαι­οῦ Μου­σεί­ου τῆς Μο­νῆς, οἱ ὁποῖοι ὁλοκληρώθηκαν κατά τό παρελθόν ἔτος μέ ἀφορμή τίς ἐκδηλώσεις τιμῆς καί μνήμης γιά τήν Ἑκατονπεντηκονταετηρίδα τῆς Ἀρκαδικῆς Ἐθελοθυσίας τοῦ 1866. Βρίσκεται στόν πρῶτο ὄροφο τοῦ κτιρίου, στό ἰσόγειο τοῦ ὁποίου ἐκτίθεται ἡ Μουσειακή Συλλογή τῆς Ἱερᾶς Μονῆς.

Στήν Πινακοθήκη ἐκτίθενται ἔργα παλαιῶν καί νεωτέρων καλλιτεχνῶν, οἱ ὁποῖοι ἐμπνεύσθηκαν τόσο ἀπό τήν ὑπέρτατη θυσία τοῦ Ὁλοκαυτώματος τῆς Μονῆς ὅσο καί ἀπό τήν ἐν γένει ἱστορική καί πνευματική διαδρομή της ἀνά τούς αἰῶνες. Ἀνάμεσα σέ αὐτά ξεχωρίζουν: ὀκτώ πίνακες ζω­γρα­φι­κῆς τῆς ζω­γρά­φου Πό­πης Παυ­λά­κη, πέν­τε ἀ­πό τούς ὁ­ποί­ους πα­ρα­χώ­ρη­σαν στήν Ἱ­ε­ρά Μο­νή Ἀρ­κα­δί­ου ὁ Δῆ­μος Ρε­θύ­μνης καί τό Μου­σεῖ­ο Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης Κρή­της, με­τά ἀ­πό σχε­τι­κή πρό­τα­ση τῆς θυ­γα­τέ­ρας τῆς ζω­γρά­φου, κ. Εἰ­ρή­νης Ἰωαννίδου-Soetaert, ὁ πί­να­κας τοῦ ζω­γρά­φου Νι­κο­λά­ου Φε­ρε­κεί­δη, δημοσιευμένος ἤδη ἀπό τό 1938 στό βι­βλί­ο τοῦ ἀ­οι­δί­μου Μη­τρο­πο­λί­του Κρή­της Τι­μο­θέ­ου Βε­νέ­ρη «Τό Ἀρ­κά­δι δι­ά τῶν αἰ­ώ­νων», ὁ ὁποῖος ἀποκτήθηκε πρόσφατα ἀπό τήν Μονή, τρί­α ἔρ­γα πού ὑ­πῆρ­χαν στή Μο­νή καί ἔ­χουν θε­μα­τι­κή ἀ­πό αὐ­τήν, τῶν ζωγράφων Ράτ­α, Κιρ­μι­ζά­κη καί Κυριακοῦ, δύ­ο ἔρ­γα τοῦ κ. Λε­ω­νί­δα Κα­ού­νη, τά ὁ­ποῖ­α εὐγενικά δώ­ρι­σε στήν Μο­νή, ἕνα ἔργο τοῦ Ἡ­ρα­κλει­ώ­τη εἰ­κα­στι­κοῦ Ἰ­ω­άν­νη Μα­ρά­βα, ἐμ­πνευ­σμέ­νη ἀ­πό τόν πί­να­κα ζω­γρα­φι­κῆς γι­ά τό Ἀρ­κά­δι τοῦ Θε­ό­δω­ρου Βρυ­ζά­κη τοῦ 1867, καί ἀκόμη, ἕνας πίνακας τοῦ Ρεθύμνιου σύγχρονου ζωγράφου κ. Νικολάου Γλυνιᾶ, τόν ὁποῖο προσεκόμισε καί προσέφερε κατά τήν τελετή τῶν Ἐγκαινίων ὁ ἴδιος, προκειμένου νά συμπεριληθεῖ στήν Πινακοθήκη τοῦ Ἀρκαδίου.

Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι στόν ἴ­δι­ο χῶ­ρο ἐ­κτί­θε­ται πλέον, μετά τήν πρόσφατη συντήρησή της, καί ἡ ξυ­λό­γλυ­πτη κορ­νί­ζα, στήν ὁ­ποί­α φυ­λασ­σό­ταν ἐ­πί σει­ρά δε­κα­ε­τι­ῶν τό Ἱ­στο­ρι­κό Λά­βα­ρο τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου στό πα­λαι­ό Μου­σεῖ­ο τῆς Μο­νῆς, ἔρ­γο τοῦ ἐρ­γο­στα­σί­ου Μουν­δρι­α­νά­κη μέ τήν φρον­τί­δα τοῦ τό­τε Ἐ­πι­σκό­που Ρε­θύ­μνης καί Αὐ­λο­πο­τά­μου Τι­μο­θέ­ου Βε­νέ­ρη.

Ἡ ἐκδήλωση τοῦ ἐγκαινισμοῦ τῆς Πινακοθήκης, τήν ὁποία  συντόνισε ὁ κ. Μάνος Παντελιδάκης, Γραμματέας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου, πραγματοποιήθηκε στόν αὔλειο χῶρο τοῦ Μοναστηριοῦ. Στήν ἔναρξή της ἀπηύθυνε χαιρετισμό ὁ κ. Γεώργιος Μαρινάκης, Δήμαρχος Ρεθύμνης, ὁ ὁποῖος ἐξῆρε τήν πνευματική καί πολιτιστική πρόοδο καί ἀνάπτυξη τοῦ Ἀρκαδίου, πού συντελεῖται κατά τά τελευταῖα ἔτη μέ τήν φροντίδα τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας. Ἀκολούθως τόν λόγο ἔλαβε ἡ κ. Μαρία Μαραγκοῦ, Καλλιτεχνική Διευθύντρια τοῦ Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, ἡ ὁποία ἀναφέρθηκε στό ἱστορικό τῆς παραχώρησης τῶν ἔργων τῆς Πόπης Παυλάκη ἀπό τό Μουσεῖο πρός τήν Ἱερά Μονή καί ἐξέφρασε τήν χαρά της πού πλέον αὐτά θά φιλοξενοῦνται στόν φυσικό τους χῶρο, στόν ὁποῖο ἄλλωστε τά ἐμπνεύσθηκε καί τά δημιούργησε ἡ ἀοίδιμος ζωγράφος. Στήν συνέχεια ἡ θυγατέρα τῆς ἀείμνηστης Πόπης Παυλάκη, κ. Εἰ­ρή­νη Ἰωαννίδου-Soetaert, ἡ ὁποία ἦλθε ἀπό τό Παρίσι ὅπου διαμένει γιά νά παρευρεθεῖ στά Ἐγκαίνια τῆς Πινακοθήκης, ἀναφέρθηκε μέ συγκίνηση στή ζωή καί στό ἔργο τῆς μητέρας της καί ἐξέφρασε τήν χαρά της πού οἱ σχετικοί μέ τό Ἀρκάδι πίνακές της βρίσκονται πλέον στό ἱστορικό Μοναστήρι. Ἄλλωστε, ἡ κ. Ἰωαννίδου εἶναι ἐκείνη πού εἶχε τήν πρώτη ἔμπνευση γιά τήν παραχώρηση τῶν ἔργων τῆς μητέρας της στό Ἀρκάδι. Τέλος, ὁ κ. Ἐμμανουήλ Γοργοράπτης, θε­ο­λό­γος καί Γραμ­μα­τέ­ας τοῦ Ὀρ­γα­νι­σμοῦ Δι­οι­κή­σε­ως Μο­να­στη­ρι­α­κῆς Πε­ρι­ου­σί­ας Νο­μοῦ Ρε­θύ­μνης, ἔκαμε ἀναλυτική παρουσίαση τῶν ἔργων τῆς Πινακοθήκης.

Τήν ἐκδήλωση ἐπένδυσε μουσικά τό Κου­ϊν­τέ­το Χάλ­κι­νων Πνευ­στῶν Ὀρ­γά­νων «Ρί­θυ Brass» τῆς Δη­μο­τι­κῆς Φι­λαρ­μο­νι­κῆς Ρε­θύ­μνης μέ μου­σι­κό πρό­γραμ­μα, τοῦ ὁ­ποί­ου τήν ἐ­πι­μέ­λει­α εἶ­χε ὁ κ. Ἀν­τώ­νι­ος Μαυ­ρά­κης, Προϊστάμενος τοῦ Αὐτοτελοῦς Γραφείου Πολιτισμοῦ καί Μουσικῆς Παιδείας τοῦ Δήμου Ρεθύμνης. Μαζί μέ τόν κ. Μαυράκη συμμετεῖχαν οἱ μουσικοί κ. Ἀν­τι­γό­νη Ἀ­ραμ­πατ­ζό­γλου, κ. Ἀν­τώ­νι­ος Ντα­κά­κης, κ. Ἀ­λέ­ξαν­δρος Σκέμ­πι, κ. Παν­τε­λής Συ­κά­κης καί κ. Ἀν­τώ­νι­ος Ζα­χα­ρά­κης.

Κατακλείοντας τήν ἐκδήλωση ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου κ. Εὐγένιος εὐχαρίστησε θερμά ὅσους συνετέλεσαν στή δημιουργία τῆς Πινακοθήκης καθώς καί ὅσους προσῆλθαν γιά νά τιμήσουν μέ τήν παρουσία τους τά Ἐγκαίνιά της. Ὡς ἔκφραση εὐαρέσκειας τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας στούς πρωτεργάτες αὐτοῦ τοῦ ἐγχειρήματος, ἐπέδωσε ἐπαίνους στόν κ. Γεώργιο Μαρινάκη, στήν κ. Μαρία Μαραγκοῦ, στήν κ. Εἰρήνη Ἰωαννίδου-Soetaert, καί στούς κ. Λεωνίδα Καούνη καί κ. Ἰωάννη Μαράβα. Ἐπίσης ἐπέδωσε ἔπαινο στόν κ. Ἀντώνιο Μαυράκη γιά τήν συμμετοχή τοῦ ὑπ’ αὐτόν μουσικοῦ σχήματος στήν ἐκδήλωση.

Ὁ Ἐπίσκοπός μας τόνισε ὅτι στό­χος τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ως Ρε­θύ­μνης καί Αὐ­λο­πο­τά­μου καί τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μο­νῆς Ἀρ­κα­δί­ου εἶ­ναι ὁ συ­νε­χής ἐμ­πλου­τι­σμός τῆς Πι­να­κο­θή­κης μέ ἔρ­γα καλ­λι­τε­χνῶν, ἐμ­πνευ­σμέ­νων ἀ­πό τό Ἀρκάδι καί τήν διαδρομή του μέσα στήν Ἱστορία, καθώς καί ἡ ἀναζήτηση καί ἐπιστροφή στήν Ἱερά Μονή κειμηλίων καί ἔργων τέχνης πού δέν βρίσκονται πλέον σέ αὐτήν.

Τέλος, καί πρίν τήν κοπή τῆς κορδέλας τῶν Ἐγκαινίων καί τήν εἴσοδο τῶν παρευρισκομένων στούς χώρους τῆς Πινακοθήκης, ἀναγνώσθηκε τό πρός τόν Σεβασμιώτατο Σεπτό Πατριαρχικό Εὐλογητικό Γράμμα τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, τό ὁποῖο καί παρατίθεται:

«Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου, ὑπέρτιμε καὶ ἔξαρχε Ἄνω Κρήτης καὶ Πελάγους Κρητικοῦ, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι λίαν ἀγαπητὲ ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ τῆς ἡμῶν Μετριότητος, κύριε Εὐγένιε, χάρις, ἔλεος καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ Παντοκράτορος εἴησαν τῇ ὑμετέρᾳ Ἱερότητι.

Ἡ Ἱερὰ Πατριαρχικὴ καὶ Σταυροπηγιακὴ Μονὴ Ἀρκαδίου κατέχει ἰδιαιτέραν θέσιν εἰς τὴν καρδίαν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας. Πέραν τῆς ἐν γένει ἱστορικῆς καὶ πνευματικῆς σημασίας αὐτῆς, τὸ περίφημον ὁλοκαύτωμα τοῦ Ἀρκαδίου ἀποτελεῖ κορυφαίαν πρᾶξιν ἡρωϊσμοῦ καὶ θυσίας, καὶ σύμβολον τῆς ἀγάπης διὰ τὴν ἐλευθερίαν, ἥτις νικᾷ καὶ αὐτὸν τοῦτον τὸν θάνατον. Οὕτω καὶ ἕκαστον γεγονός, τὸ ὁποῖον εἶναι συνδεδεμένον πρὸς τὴν ἱστορίαν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, τυγχάνει διὰ τὴν ἡμετέραν Μετριότητα ἀφορμὴ ἰδιαιτέρας χαρᾶς.

Διὰ τοιούτων οὖν αἰσθημάτων ἐδέχθημεν λίαν εὐμενῶς, ἅγιε ἀδελφέ, τὴν εἴδησιν περὶ τῶν Ἐγκαινίων τῆς Πινακοθήκης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου, γνωρίζοντες καλῶς ὅτι τὰ ἐν αὐτῇ ἐκτιθέμενα ἔργα τῶν ἀριστοχείρων ζωγράφων, οἵτινες ἐνεπνεύσθησαν ἄλλοτε ὑπὸ τοῦ κάλλους αὐτῆς καὶ ἄλλοτε ὑπὸ τοῦ συγκλονιστικοῦ καὶ τραγικοῦ γεγονότος τοῦ ὁλοκαυτώματος αὐτῆς, ὁμιλοῦν, διὰ τοῦ χρωστῆρος, εἰς τὴν καρδίαν τῶν ὁρώντων ταῦτα καὶ διηγοῦνται ἡμέρας εἰρήνης καὶ πολέμου, ἡσυχίας καὶ ἀγωνίας, δόξης καὶ ἀτιμίας, προόδου καὶ καταστροφῆς, παραπεμπούσας εἰς τὴν καθ᾿ ὅλου πορείαν τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης καὶ τοῦ Γένους ἡμῶν εἰς τὸ ἱστορικὸν γίγνεσθαι, ἀκολουθούντων τὴν ὁδὸν ἐκείνην, ἥτις διὰ τοῦ σταυροῦ ἄγει εἰς τὴν δόξαν τῆς Ἀναστάσεως καὶ εἰς τὴν ἀληθινὴν ἐλευθερίαν. Διότι δὲν πρέπει νά λησμονῶμεν ὅτι ἡ μοναδικὴ ἀληθινὴ ἐλευθερία εἶναι ἡ παραμονὴ ἐν τῷ Θεῷ· τὸ δὲ δίδαγμα τοῦτο παρέδωκεν εἰς τὸν λαὸν καὶ εἰς ὁλόκληρον τὸν κόσμον ἡ Ἱερὰ Μονὴ Ἀρκαδίου.

Ὅθεν, ἡ ἐκτιθεμένη καλλιτεχνικὴ παραγωγὴ τοῦ ζωγραφικοῦ ταλάντου πλείστων καλλιτεχνῶν, παλαιοτέρων καὶ νεωτέρων, θὰ ἀποτελέσῃ διὰ τοὺς ἐπισκεπτομένους τὴν Ἱερὰν ταύτην Μονὴν ὄχι μόνον «τέρψιν ὀφθαλμῶν» ἀλλὰ καὶ ἀφορμὴν ἐμβαπτισμοῦ εἰς τὴν πνευματικὴν παράδοσιν τοῦ ἐνδόξου ἱστορικοῦ βίου τῆς Μονῆς καὶ κατ᾿ ἐπέκτασιν τῆς Ἱερᾶς ὑμῶν Ἐπαρχίας, ἀείποτε ἀρδευομένων ὑπὸ τοῦ Ὀρθοδόξου πνεύματος τῆς Μητρὸς πάντων ἡμῶν Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας.

Διὸ καὶ μετὰ θερμῶν συγχαρητηρίων εὐχῶν, συγκινούμενοι ἐκ τῆς μερίμνης τῆς τε ὑμετέρας προσφιλοῦς Ἱερότητος καὶ τῆς ἀδελφότητος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς διὰ τὴν συγκέντρωσιν τοῦ ἀφορῶντος εἰς αὐτὴν εἰκαστικοῦ πλούτου, ἀπονέμομεν πᾶσι τοῖς συντελεσταῖς τῆς ὁλοκληρώσεως τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ ἔργου, κληρικοῖς τε καὶ λαϊκοῖς, δωρηταῖς τε καὶ ἀφιερωταῖς, καλλιτέχναις καὶ μή, τὴν Πατριαρχικὴν εὐλογίαν τῆς ἡμετέρας Μετριότητος.

Ἡ δὲ χάρις καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ταῖς πρεσβείαις τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος διὰ τῆς ἀσκήσεως ἡγιασμένων πατέρων τῆς Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Ἀρκαδίου, εἴησαν μετὰ τῆς ὑμετέρας Ἱερότητος, τῶν ἐν αὐτῇ ἐγκαταβιούντων πατέρων καὶ πάντων τῶν εὐλαβῶν προσκυνητῶν αὐτῆς.

,βιζ΄ Ἰουλίου α΄

ἀγαπητὸς ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος»

Ὁ Ἐγκαινισμός τῆς Πινακοθήκης τοῦ Ἀρκαδίου ἀποτελεῖ ἀφορμή πνευματικῆς χαρᾶς γιά τό πλήρωμα τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας καί τόν Ἐπίσκοπό μας. Ἀποδίδοντας ἕνα ἀκόμη χῶρο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου στούς πολυάριθμους ἀπό ὅλο τόν κόσμο προσκυνητές καί ἐπισκέπτες της, ἐπιτελεῖται ἕνα ἱερό χρέος ἀπέναντι στήν πολιτιστική κληρονομιά τῆς Μονῆς, ἡ ὁποία καί μέ τόν τρόπο αὐτό θά ἐξακτινώνει τό μήνυμα τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας στόν κόσμο.

Ι. Μ. Ρεθύμνης