Του Ραφαήλ Χ. Μισιαούλη, θεολόγου

Η σημερινή Ευαγγελική περικοπή που ακούσαμε είναι ένα σκιαγράφημα της αγάπης του Θεού στο λαό Του και της αναιδούς συμπεριφοράς του λαού προς το Θεό. Ο ευαγγελιστής Ματθαίος μας μεταφέρειτην παραβολή του Κυρίου μας προς τους Φαρισαίους για να τους προειδοποιήσει για το έγκλημα που θα έκαναν στον Υιό του Θεού. Μια παραβολή[1], γνωστή και ως η παραβολή των κακών γεωργών, παρμένη από την καθημερινότητα των ανθρώπων και συγκεκριμένα από το γεωργικό τους βίο, αλλά ταυτόχρονα και με προβολή στην προφητική παράδοση. Μας παρουσιάζει μια εικόνα που πρέπει όλοι να την προσέξουμε επειδή μέσα στην εικόνα αυτοί είμαστε όλοι εμείς.

Ένας οικοδεσπότης φύτεψε αμπέλι, το οποίο ήταν φραγμένο και φροντισμένο, και το εμπιστεύτηκε σε άξιους γεωργούς-αμπελουργούς για να το καλλιεργήσουν ώστε να αποδώσει. Όταν έφτασε ο καιρός της συγκομιδής, εκείνοι οι γεωργοί όχι μόνο δεν απέδωσαν τους καρπούς στους απεσταλμένους του ιδιοκτήτου, αλλά άλλον έδειραν, άλλον ελιθοβόλησαν και άλλον εφόνευσαν[2]. Στη συνέχεια έστειλε άλλους δούλους περισσότερους από τους πρώτους και τους έκαναν τα ίδια. Πρόκειται για ένα τρυγητό, ο οποίος από χαρά έγινε πένθος.

Όταν τελικά ο οικοδεσπότης έστειλε τον υιό του, νομίζοντας ότι θα τον ντραπούν[3], οι γεωργοί εκείνοι οι δήθεν άξιοι, τον σκότωσαν θέλοντας και νομίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν να σφετεριστούν την περιουσία του οικοδεσπότου[4]. Τέτοια διαγωγή έδειξαν οι κακοί γεωργοί έναντι στον ιδιοκτήτη του αμπελώνος. Στη συνέχεια ρωτά ο Χριστός τους Αρχιερείς και τους ιερείς του Ιουδαϊκού λαού τι θα έπρεπε να πράξει ο οικοδεσπότης στους γεωργούς εκείνους[5]. Αυτοί χωρίς να αντιληφθούν ότι για αυτούς έλεγε αυτά τα λόγια ο Θεάνθρωπος, μόνοι τους υπογράφουν την καταδίκη τους απαντώντας ότι θα έπρεπε να τους τιμωρήσει με θάνατο και να δώσει τον αμπελώνα σε άλλους γεωργούς[6] που δεν θα ήταν τέτοιου χαρακτήρα όπως αυτούς. Ο Ιησούς τους απαντά με μια διδακτική απάντηση, όπως σε πολλές περιπτώσεις μέσα στο Ευαγγέλιο, λέγοντάς τους ότι ο Θεός θα εμπιστευτεί τη βασιλεία Του στο έθνος το οποίο θα τηρεί τις εντολές του Θεού και θα αποδίδει τους καρπούς των έργων Του.

«Αυτού του καλού αμπελώνος που είχα φυτεύσει, του καρποφόρου και αληθινού, σας εζητήθη ο καρπός από τους δούλους μου, τους Προφήτες, και σεις άλλον τον ερραπίσατε, άλλον τον κατεδικάσατε σε λάκκο γεμάτο βούρκο, και άλλον τον ελιθοβολήσατε. Ιδού λοιπόν, ήλθα εγώ ο Ίδιος ο Υιός και κληρονόμος: σεβασθήτε την ιδιότητα του Υιού, εντραπήτε το αξίωμά μου, το ότι έχω μίαν και την αυτήν φύσι με τον Πατέρα. «Εγώ εν τω Πατρί και ο Πατήρ εν εμοί» και όμως κατήλθα κοντά σας. Ευσπλαγχνίζομαι τον αμπελώνα μου. Αν και κατέβηκα στη γην, ωστόσο παραμένω στην αυλή του Πατρός μου. Αποδώσετέ μου τον καρπόν του αμπελώνος μου. Αλλά όντως, εσείς σαν κακοί γεωργοί θα ολοκληρώσετε το έργο των πατέρων σας. Εκείνοι έγιναν προφητοκτόνοι, σεις θα γίνετε θεοκτόνοι. Διότι στην κακίαν είσθε γενναιόδωροι. Εγώ είμαι ο κληρονόμος, ο λίθος ο ακρωγωνιαίος΄ αν και σεις θα με απορρίψετε, θα συντριβήτε, ενώ εγώ θα συνενώσω τους δύο λαούς, τα διεστώτα, τα επίγεια με τα επουράνια. Με εμένα οι άγγελοι και οι άνθρωποι θα γίνουν μία Εκκλησία, και ενώ είσθε εχθροί με τον Πατέρα μου, θα συμφιλιωθήτε μαζί του. Θα σας ειρηνεύσω και θα κάμω σπονδές ειρήνης το αίμα μου, που θα χυθή για την σωτηρίαν του κόσμου. Ενώ υπαινίσσετο αυτά με παραβολές, δεν τους έπειθε», λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σε ομιλία του στην παραβολή του αμπελώνος και στην ξηρανθείσανσυκήν[7].

Ο Χριστός χρησιμοποίησε την εικόνα της αμπέλου, και όχι κάποιου άλλου δέντρου ή φυτού, γιατί με αυτό τον τρόπο προετοιμάζει τους πιστούς να κατανοήσουν ότι το προϊόν της αμπέλου, ο οίνος δηλαδή, θα παρατεθεί στο Μυστικό Δείπνο, το δείπνο των μυημένων, για να είναι το ίδιο το αίμα του με το οποίο θα γίνονται οι πιστοί ένα με Αυτόν. Θα γίνονται σύναιμοι δηλαδή.

Η σημερινή παραβολή κάνει αναφορά στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας[8]. Αμπελώνας είναι ο Ιουδαϊκός λαός, ο οικοδεσπότης  είναι ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος δημιούργησε το σύμπαν εκ του μηδενός, το έφερε από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, γεωργοί οι αρχιερείς[9] και γραμματείς, απεσταλμένοι οι προφήτες, υιός ο Χριστός, πύργος ο Ναός των Ιεροσολύμων, ληνός(= το ποτήρι για τα σταφύλια) το θυσιαστήριο του Ναού[10]. Η σφαγή του υιού είναι η Σταυρική θυσία του Χριστού, η οποία συνεχίζεται με το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, όπου μέσα σε αυτή ρέει το γέννημα της αμπέλου ήτοι το πανάσπιλο και πανακήρατο Αίμα του Κυρίου μας, όπου δίδεται εις βρώσιν των πιστών για άφεση των αμαρτιών μας[11].

Η κατάληξη της παραβολής «λίθον ὃνἀπεδοκίμασανοἱοἰκοδομοῦντες, οὗτοςἐγενήθηεἰς κεφαλήν γωνίας. παρά Κυρίου ἐγένετοαὓτη, καίἒστι θαυμαστή ἐνὀφθαλμοῖςἡμῶν», που έχουμε ακούσει είναι η προφητεία αυτή που αναφέρεται στην οικοδομή της Εκκλησίας, η οποία έχει ως στόχο της να καλύψει όλους τους πιστούς. Την πέτρα δηλαδή που απέρριψαν οι κτίστες γιατί την θεώρησαν ως ακατάλληλη, αυτή η πέτρα χρησιμοποιήθηκε ως ακρογωνιαία πέτρα της οικοδομής, που δεν είναι άλλη από τον ακρογωνιαίο λίθο, τον Ιησού Χριστό. Αυτή η πέτρα στο τέλος τελικά είναι η σημαντικότερη, γιατί εκείνη δέχεται  όλο το βάρος του κτιρίου και κάνει σταθερό το οικοδόμημα. Ο Χριστός με τη Σταυρική Του θυσία γίνεται ο λίθος που συγκρατεί την Εκκλησία.

Αγαπητοί αδελφοί, στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή ο Χριστός προφητεύει το εκούσιο πάθος Του, προλέγει τη Σταύρωσή Του η οποία θα είναι το γεγονός της αναθέσεως της Αμπέλου, της Εκκλησίας δηλαδή, σε ανθρώπους που πιστεύουν στο όνομα του Χριστούσταυρωθέντος και αναστάντος εκ νεκρών, και δίνουν την καλή μαρτυρία Ιησού Χριστού. Μας διδάσκει την άμετρο αγάπη του Χριστού που τρέφει προς τον άνθρωπο. Αυτό που θέλει από εμάς ο Κύριος είναι να εναποθέτουμε τη ζωή μας, τα προβλήματά μας σ΄ Εκείνον, να έχουμε δηλαδή πλήρη εμπιστοσύνη στο θείο του θέλημα, ώστε να αποδώσουμε καρπούς και έργα αρετών για να μην είμαστε όπως τους κακούς γεωργούς της παραβολής.

Αδελφοί, στην Αγία Γραφή ο Θεός λέει για την άμπελό του ότι περίμενε «τοῦποιῆσαισταφυλήνκαίἐποίησενἀκάνθας[12]», δηλαδή περίμενε να βγάλει σταφύλια και αντί σταφύλια, έβγαλε αγκάθια. Αγκάθια όμως έβγαλαν και οι Εβραίοι, αφού τον σταύρωσαν. Μήπως κι εμείς με τις πολλές αμαρτίες μας σταυρώνουμε τον Κύριο; Αλοίμονο να μένει ακαλλιέργητο το αμπέλι της ψυχής μας και αντί για καρπούς να βγάζει αγκάθια.  Καιρός να αναλάβουμε στα σοβαρά την καλλιέργεια της ψυχής μαςκαι να δεχθούμε με υπομονή το κλάδεμα, το οποίο της κάνει ὁ Θεός, ώστενα καρποφορήσουμε πλούσιους τους καρπούς της αρετής και της αγιότητος που περιμένει από εμάςο αληθινός Αμπελουργός, ήτοι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Αμήν.

[1]Η παραβολή είναι μια ανεπτυγμένη παροιμία, που αποτελεί αφήγηση “πλαστών” γεγονότων, τα οποία όμως είναι δυνατόν να συμβούν. Συνεπώς η παραβολή δεν συγγενεύει ούτε προς τον μύθο, όπου μπορεί να περιγράφονται απίθανα γεγονότα, ούτε με την αλληγορία της οποίας τα πρόσωπα και πράγματα είναι ιδεατά.OKύριός μας μιλά με  παραβολές, με απλότητα δηλαδή, ώστε να γίνεται κατανοητός ο λόγος Του και από τον τελευταίο άνθρωπο ο οποίος δεν γνωρίζει γράμματα.

[2] Ματθαίου 21,35.

[3] Ματθαίου 21,37.

[4] Ματθαίου 21,38-39.

[5] Ματθαίου 21,40.

[6] Ματθαίου 21,41.

[7]ΕΠΕ Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, τομ. 9, σελ. 59. Από το βιβλίο «ΠατερικόνΚυριακοδρόμιον». Σελ. 257 – 264. (Επιμέλεια κειμένου: Σοφία Μερκούρη).

[8] Η Θεία Ευχαριστία αποτελεί το σπουδαιότερο μυστήριο της Εκκλησίας. Θεωρείται ότι αποτελεί πρόγευση των εσχάτων, της Βασιλείας του Θεού. Το μυστήριο αυτό συστάθηκε από τον Κύριο μας Ιησού Χριστό λίγο πριν από την Σταυρική Του θυσία, προκαταβολικά, για να είναι μια ζωντανή εικόνα αυτού που επρόκειτο να γίνει για την σωτηρία μας. Στο παρελθόν όλα τα υπόλοιπα μυστήρια τελούνταν μέσα στη Θεία Ευχαριστία, από τον 12ο αιώνα και μετά όμως άρχισαν να τελούνται χωριστά. Βλ. Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα, Θέματα Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας και Επισκόπου Ιερεμίου ΜητροπολίτουΓόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, Κατηχητικές μελέτες περί Θείας Λειτουργίας …, Δημητσάνα-Μεγαλόπολη 2006.

[9]Ο αρχιερέας είναι ιερατικό αξίωμα στον Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό. Στον Ιουδαϊσμό έπαψε να υφίσταται με την καταστροφή του Ναού της Ιερουσαλήμ, ενώ στις παραδοσιακές χριστιανικές Εκκλησίες το αξίωμα του αρχιερέα ταυτίζεται με του επισκόπου.

[10]Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου, «Εις επίγνωσιν Θεού», Β΄ έκδοση 1999, σελ. 162-166.

[11]Οι Γραμματείς ήταν αυτοί που μελετούσαν τον Μωσαϊκό νόμο και τις γραφές. Έδιναν τρομερή προσοχή στις λεπτομέρειες της θρησκείας και για χάρη των συμφερόντων τους μπορούσαν να φτάσουν στα άκρα. Ήταν προσκολλημένοι στο δόγμα και δεν δέχονταν καμία μεταρρύθμιση. Φυσικά, η ερμηνεία των νόμων ήταν αποκλειστικότητά τους. Ο Ιησούς κατήγγειλε την υποκριτική ζωή τους και κατέκρινε το γεγονός ότι έδιναν έμφαση στην τυπολατρία, ενώ ήταν διεφθαρμένοι, φιλάργυροι, εγωιστές και άπληστοι που ισχυρίζονταν ότι ο Ιησούς ήθελε να καταργήσει τον Μωσαϊκό νόμο.

[12]Ησαΐου 5,4 «τί ποιήσω ἔτιτῷἀμπελῶνί μου καὶοὐκἐποίησααὐτῷ; διότι ἔμεινατοῦποιῆσαισταφυλήν, ἐποίησεδὲἀκάνθας».