Του Ιερομ. Ιωακείμ Οικονομίκου, Ιεροκήρυκα της Ι. Μ. Κίτρους
Ο μήνας Οκτώβριος, για όλους τους κατοίκους της Μακεδονίας μας, είναι συνδεδεμένος με τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912 -1913, με την απελευθέρωσή της και με την εορτή του Αγίου Δημητρίου. Είναι όμως και αφιερωμένος στον δικό της αγώνα, τον Μακεδονικό, τον οποίο οι περισσότεροι αγνοούν, και αν τον γνωρίζουν σίγουρα τον γνωρίζουν ελάχιστα ή και διαστρεβλωμένα.
Ο Μακεδονικός Αγών, ήταν η προσπάθεια των ντόπιων κατοίκων της Μακεδονίας, οι οποίοι ύστερα από την υπογραφή του Σουλτανικού Φιρμανίου του 1870 με την δημιουργία της “Βουλγαρικής Εξαρχίας” με τις ευλογίες της Ρωσίας, η οποία ήθελε να κατέβει σε ζεστές θάλασσες.
Ο Μακεδονικός Αγών, το ’21 της Μακεδονίας όπως έχει χαρακτηριστεί, δεν ήταν ένας πόλεμος, αλλά ένας αγώνας επιβιώσεως των Ελλήνων ντόπιων Μακεδόνων, με τους Βουλγάρους, οι οποίοι ήθελαν την Αυτονομία της Μακεδονίας, με το σύνθημα: “Η Μακεδονία στους Μακεδόνες”.
Ο Μακεδονικός Αγών ξεκινά τον Φεβρουάριο του 1870, όταν ο Σουλτάνος υπογράφει το Φιρμάνι με το οποίο ιδρύθηκε η “Βουλγαρική Εξαρχία”, ένα εκκλησιαστικό μόρφωμα, πού σκοπό είχε την αποκοπή από την Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και προσάρτηση περιοχών στην “Εξαρχία”. Τότε εμφανίζονται και οι όροι “Πατριαρχικός” πού σήμαινε τον Έλληνα – Ρωμηό και πιστό στο Πατριαρχείο, και “Εξαρχικός” πού σήμαινε τον Βούλγαρο ή τον βουλγαρόφωνα πού είχε εισχωρήσει στην “Εξαρχία”.
Δύο χρόνια μετά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, συγκαλεί μία Σύνοδο με την οποία καταδικάζει την “Εξαρχία”, κόπτεται η Βουλγαρία από την Εκκλησία, και ο Εθνοφυλετισμός ως αίρεση.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1877, η Ρωσία, κηρύσσει ένα ακόμα πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο πόλεμος αυτός έληξε τον Φεβρουάριο του 1878, όπου οι Ρώσοι είχαν φτάσει στο προάστιο Άγιο Στέφανο έξω από την Κωνσταντινούπολη. Τότε οι Ρώσοι στέλνουν τελεσίγραφο στον Σουλτάνο, λέγοντάς τον ότι “ή υπογράφεις την Συνθήκη, ή εισερχόμαστε στην Κωνσταντινούπολη και καταλύουμε την εξουσία σου”. Ο Σουλτάνος μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, υπογράφει την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, με την οποία δημιουργείται η “Μεγάλη Βουλγαρία”, η οποία έφτανε μέχρι τα Τέμπη, πλήν Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής.
Η κίνηση αυτή της Ρωσίας, να πιέσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία να υπογράψει την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, δείχνει την αλλαγή στην πολιτική της, αφού την εποχή εκείνη η Ρωσία αφήνει την πανρωσική της πολιτική και στρέφεται πρός την πανσλαβική, με σκοπό να θέσει κάτω από την προστασία της όλους τους Σλαβικούς λαούς, πλήν των Ρωμηών, με μόνο σκοπό την κάθοδό της σε ζεστή θάλασσα, δηλαδή στο Αιγαίο και στην Μεσόγειο.
Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, έκανε τους κατοίκους της Μακεδονίας να επαναστατήσουν. Η Επανάσταση αυτή ξεκίνησε από τον Όλυμπο με κέντρο το Λιτόχωρο και τον Κολινδρό της Πιερίας, υπό την αρχηγεία του Επισκόπου Κίτρους Νικολάου Λούση και του Ιατρού Ευαγγέλου Κοροβάγγου, όπου συγκροτούν και την Επαναστατική Κυβέρνηση. Δυστυχώς η Επανάσταση αυτή δεν θα πετύχει, διότι Οθωμανικά στρατεύματα από την Θεσσαλονίκη, καίνε το Λιτόχωρο και σφάζουν τον Κολινδρό. Έβαλε όμως τις βάσεις για το Συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο του ιδίου έτους 1878, με το οποίο περιορίζονταν η Βουλγαρία στα σημερινά της περίπου όρια.
Αυτό βεβαίως ούτε η Βουλγαρία, αλλά ούτε και η Ρωσία το δέχτηκαν. Έτσι εισβάλλουν στην Μακεδονία Κομιτατζήδες, οι οποίοι με τα χρήματα, τους βιασμούς, τις σφαγές, τις λεηλασίες, προσπαθούν να μεταστρέψουν τους κατοίκους της Μακεδονίας στην “Εξαρχία” και στην Βουλγαρία.
Οι κάτοικοι Πατριαρχικοί της Μακεδονίας, αγωνίζονται καθημερινά. Οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες, δύο κατηγορίες βάζουν στόχο, γιατί ξέρουν ότι αυτές ήταν πού κρατούσαν τον Ελληνισμό και την πίστη στο Πατριαρχείο όρθιο. Τον παπά και τον δάσκαλο, την Εκκλησία και το Σχολείο.
Από το 1878, οι κάτοικοι της Μακεδονίας, αγωνίζονται να μείνουν πιστοί στις ιδέες του Ελληνισμού. Τα θύματα είναι πολλά. Ορισμένοι κάτοικοι από τον φόβο, μεταστρέφονται στην “Εξαρχία” και στο Βουλγαρικό Κομιτάτο. Οι αγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνος, αγωνίζονται και εκλιπαρούν πρός πάσαν κατεύθυνση να στείλουν βοήθεια για την σωτηρία της Μακεδονίας. Η “ψοφιοσύνη του εφησυχασμού” όμως της Αθήνας, όπως έλεγε ο Ίων Δραγούμης, αυτό το αγνό παλληκάρι της Μακεδονίας, ο αδελφός της Ναταλίας Δραγούμη και Κουνιάδος του Παύλου Μελά, κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου, χωρίς να κάνει τίποτα για την σωτηρία των σκλαβωμένων Ρωμηών Μακεδονών, οι οποίοι μόνοι τους προσπαθούσαν να αντισταθούν.
Το 1893, ιδρύεται στην Σόφια της Βουλγαρίας, η “Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση” με το σύνθημα “Αυτόνομη δημοκρατία της Μακεδονίας”. Η “Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) είναι ο πρόδρομος του σημερινού κόμματος ΒΜΡO των Σκοπίων, ενώ το 1895 ιδρύεται το “Ανώτατο Μακεδονικό Κομιτάτο”, με το σύνθημα “η Μακεδονία στους Μακεδόνες”.
Η ανατολή του 20ου αιώνος, βρίσκει τον Μακεδονικό Αγώνα σε μία νέα φάση. Το 1901, ανέρχεται στον Πατριαρχικό Θρόνο της Μεγάλης Εκκλησίας, ο μεγάλος Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’ κατά την δευτέρα πατριαρχία του. Ο Ιωακείμ ο Γ’ γνώστης των πραγμάτων και της καταστάσεως πού επικρατούσε στην Μακεδονία, αναλαμβάνει δράση. Έτσι στέλνει νέους Αρχιερείς σε όλη την Μακεδονία, με σκοπό να εμψυχώσουν τους κατοίκους της Μακεδονίας.
Οι Αρχιερείς, συνεργάζονται με τους ντόπιους Μακεδονομάχους είτε αυτοί ήταν Ελληνόφωνοι, είτε και δίγλωσσοι, εμψυχώνοντάς τους και προσπαθώντας να τους παρέχουν ό,τι ήταν δυνατόν. Πρωταγωνιστής την εποχή είναι ο Μητροπολίτης Καστορίας Γερμανός Καραβαγγέλης και ο καπετάν Κώττας, καταγόμενος από την ρούλια της φλωρινής. Ενώ στην αρχή είχε επηρεαστεί από το κήρυγμα των Βούλγαρων Κομιτατζήδων, στην συνέχεια με την συμβολή του Γερμανού Καραβαγγέλη μεταστρέφεται στο Πατριαρχείο και πολέμα με μανία τους Κομιτατζήδες. Όταν ο καπετάν Κώτττας συλλαμβάνεται από τους Κομιτατζήδες, και οδηγείται στο ικρίωμα, ανεβαίνει επάνω και φωνάζει στην γλώσσα του, γιατί ελληνικά δεν ήξερε “Ντα ζίβε γκρίτσκι”, δηλαδή “Ζήτω η Ελλάς”.
Αυτούς τους Μακεδονομάχους, πού με μανία πολέμησαν και αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Μακεδονίας, οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες τους αποκαλούσαν “Γραικομάνους” δηλαδή μανιακούς, παθιασμένους Έλληνες – Ρωμηούς.
Το 1903, ο Μακεδονικός Αγών, και η Μακεδονία θα δοκιμαστούν από την γνωστή “Επανάσταση του Ίλιντεν” την οποία οργανώνουν οι Κομιτατζήδες, με το σύνθημα δήθεν, οι χριστιανοί μπορούμε να ζήσουμε μαζί και να πολεμήσουμε τους Οθωμανούς. Με την έναρξη της Επαναστάσεως οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες “πούλησαν” τους Πατριαρχικούς Ρωμηούς, με αποτέλεσμα να καούν πολλά ελληνικά χωριά.
Η “Επανάσταση του Ίλιντεν” την οποία συζητούσε το σημερινό Ελλαδικό Κράτος, έκανε τελικά την “ψοφιοσύνη” των Αθηνών να κινηθεί. Ιδρύεται το Μακεδονικό Κομιτάτο με αρχηγό τον Δημήτριο Καλαποθάκη, ενώ έρχεται στο Ελληνικό Μοναστήρι των σημερινών Σκοπίων ως Υποπρόξενος ο Ίων Δραγούμης. Το 1904, έρχεται ο Παύλος Μελάς, πού με την θυσία του, την προσφορά του και το αίμα του, πότισε το δέντρο της Μακεδονίας, ξεσηκώνοντας συγχρόνως τους κατοίκους της παλαιάς Ελλάδος, με αποτέλεσμα την άνοδο στην Μακεδονία αντάρτικων σωμάτων, οργανωμένα από την Εκκλησία και τους Αρχιερείς της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Θάνατος του Παύλου Μελά, φέρνει στην Μακεδονία τον Τέλλο Άγρα και μια σειρά από Μακεδονομάχους από την Κρήτη και την Μάνη, όπου σε συνεργασία με τους ντόπιους Μακεδονομάχους, αγωνίζονται για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Μεταξύ των ντόπιων Μακεδόνων με τους οποίους συνεργάζονται είναι οι Νικοτσάρας, Άγγελος Γάτσος, Διαμαντής Νικολάου, Βαγγέλης Στρεμπενιώτης, Λάκης Πύρζας. Είναι όμως και οι Ιερείς, όπως ο παπά Σταύρος Τσάμης, ο π. Χρυσόστομος Χρυσομάλλης, αλλά και οι Δασκάλες όπως η Αικατερίνα Χατζηγεωργίου, η Βελίκα Τράϊκου, και πολλές άλλες, οι οποίες θυσιάστηκαν για την Ελληνική και Πατριαρχική Μακεδονία.
Το 1908, ο αγώνας αναστέλλεται, και αυτό γιατί έχουμε την Επανάσταση των Νεοτούρκων, με την οποία ζητούν Σύνταγμα από τον Σουλτάνο. Το 1912, τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή. Οι χριστιανικοί λαοί της Βαλκανικής, Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι, και Μαυροβούνιοι, μία παρένθεση, (πού ήταν οι Σκοπιανοί τω καιρώ εκείνω να συμμαχήσουν με τους υπολοίπους χριστιανούς της περιοχής; πουθενά), συμμαχούν και φτάνουμε στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913, με τους οποίους η Μακεδονία ανέπνευσε τον αέρα της λευτεριάς.
Σήμερα, το 2018, ο Μακεδονικός Αγών συνεχίζεται; Δυστυχώς, ο Μακεδονικός Αγών συνεχίζεται. Ο αγώνας για την Μακεδονία δεν σταμάτησε και ούτε τελείωσε. Γιατί η Μακεδονία, αποτελεί μέχρι και σήμερα το όνειρο γειτονικών λαών, χωρίς να έχουν ούτε δικαιώματα, ούτε ρίζες, ούτε και ιστορικά στοιχεία που να τους κάνει να ονομάζονται “Μακεδόνες”. Οι Μακεδόνες είναι οι απόγονοι αγίων και ηρώων. Η Μακεδονία, είναι η περιοχή που όπου και να σκάψεις θα βρείς κόκκαλα και αίματα. Η Μακεδονία δεν είναι ο τόπος των παραλίων, αλλά είναι ο τόπος της υπερτάτης θυσίας του Γένους.
Θα κλείσω με κάτι πού αναφέρει ο Μακεδόνας πολιτικός και γόνος της Μακεδονικής γής Ίων Δραγούμης: “Η Μακεδονία είναι τόπος αληθινής ζωής, όχι ψεύτικης όπως είναι η Αθήνα. Οι Έλληνες που ζούν στην Αθήνα κοπροσκυλιάζουν και κανέναν κίνδυνον δεν έχουν από κανέναν. Όσοι όμως πήγαν στην Μακεδονίαν βρέθηκαν ριγμένοι σε άλλον κόσμον σοβαρόν, σε κόσμον επικίνδυνον, σε κόσμον αλύπητον περιτριγυρισμένον από γκρεμούς, από βάραθρα, από Βουλγάρους, από στοιχεία από αίματα. Η Μακεδονία είναι σχολείον ελευθερίας. σχολείον πού φτιάχνει άνδρες ελευθέρους. Όσοι πήγαν στην Μακεδονίαν ελευθερώθηκαν από την ψευτιάν πού φέρνει την παραλυσίαν και την νάρκην. Η Μακεδονία θα μας σώσει. Άν τρέξουμε να σώσουμε την Μακεδονίαν, εμείς θα σωθούμε”.
