Του Δρος Ιωάννου Π. Μπουγά – Θεολόγου
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων Βλάχος εγεννήθη το 1873. Εσπούδασε στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Μετά την χειροτονία του υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας. Το 1906 εξελέγη Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίστης και το 1916 Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Ανέπτυξε εθνική δράση και το 1949 ανεδείχθη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Το έργο του ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών υπήρξε σημαντικό και μάλιστα σε εποχή, που και πάλι η πολιτεία καταλήστευσε την περιουσία της Εκκλησίας.
Εκοιμήθη στις 21 Μαρτίου 1956.
Παρακάτω καταγράφονται ενδεικτικές απόψεις του για την μισθοδοσία του Κλήρου στην Ελλάδα, οι οποίες αποδεικνύονται επίκαιρες σήμερα που ο εφημεριακός Κλήρος θεωρείται από τους κυβερνώντες ως προεκλογικό παίγνιον, με σκοπό την συλλογή ψήφων.
Κατά την 1η συνεδρία της ΚΒ’ Ιεραρχίας στις 11 Φεβρουαρίου 1952, ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων είπε μεταξύ άλλων για το θέμα της μισθοδοσίας του Κλήρου: «βεβαίως ευχής έργον θα ήτο, εάν ηδύνατο ή Εκκλησία να αναλάβη το βάρος τούτο, διότι παρά την κανονικήν εξάρτησιν, η έννοια της πειθαρχίας είναι στενώς συνδεδεμένη με την χρηματοδότησιν και δεν σας αποκρύπτω τους φόβους μου περί διασπάσεως των δεσμών Ιεραρχίας και εφημεριακού κλήρου εις εγγύς ή απώτερο μέλλον εν περιπτώσει κακής πίστεως ή κακής θελήσεως της μισθοδοτούσης πολιτείας, αλλά ατυχώς ουκ έστιν άλλως γενέσθαι».
Ο Σπυρίδων γνωρίζει πολύ καλά ότι πρέπει η Εκκλησία να αναλάβει το έργο της μισθοδοσίας, όμως την εποχή του κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, όπως και σήμερα είναι, επειδή πρωτίστως είχε αφαιρεθεί και επρόκειτο να αφαιρεθεί ληστρικώς η περιουσία της Εκκλησίας από το κράτος και δευτερευόντως διότι η Εκκλησία δεν είχε τις κατάλληλες προϋποθέσεις, όπως εξειδικευμένους επιστήμονες και βεβαίως την απαραίτητη τεχνογνωσία, όπως συμβαίνει και σήμερα όπου δεν υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες που θα μπορούσαν να αναλάβουν τέτοιο έργο κεντρικά ή ανά Μητρόπολη.
Το κυριότερο όμως, που αναφέρει προφητικώς ο τότε Αρχιεπίσκοπος, προς την Ιεραρχία είναι ότι στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον η πολιτεία, είτε γιατί είναι αφερέγγυα, είτε γιατί δεν το θέλει, θα σταματήσει να μισθοδοτεί τους εφημερίους.
Ο λόγος του επιβεβαιώθηκε το προηγούμενο διάστημα όταν η εν έτει 2019 ελληνική κυβέρνηση, με το πρόσχημα της εξασφαλίσεως της μισθοδοσίας, επιδιώκει να εκδιώξει τους Κληρικούς από τον δημόσιο τομέα και να σταματήσει την πληρωμή τους, επικαλείται δε και την σύμφωνη γνώμη του σημερινού Αρχιεπισκόπου με την δημοσιοποίηση αρχικώς τριών σελίδων σημειώσεων και μετά δέκα, τις οποίες αντάλλαξαν Αρχιεπίσκοπος, Πρωθυπουργός και Υπουργός Παιδείας.
Επί Αρχιεπισκοπείας Σπυρίδωνος Βλάχου και συγκεκριμένα την 1η Νοεμβρίου 1949 εξεδόθη απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων « Περί καθορισμού των αποδοχών των Εφημερίων», η οποία περιείχε διάταξη που ανέφερε: «οποιαδήποτε μεταβολή εις το μισθολογικό των δημοσίων υπαλλήλων θέλει ανάλογον εφαρμογήν και επί του μισθού των εφημερίων». Αυτό που πρέπει να τονιστεί, τηρουμένων των χρονικών αποστάσεων, είναι ότι τότε υπήρξε διάταξη, δηλαδή έστω και μια μικρή κρατική κατοχύρωση, αντιθέτως με την σημερινή κατάσταση, όπου ανταλλάσσονται μεταξύ των ανωτέρω κρατικών λειτουργών και του Αρχιεπισκόπου σημειώσεις, οι οποίες, επιεικώς κρινόμενες για τα αξιώματά τους, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι σημειώσεις φοιτητών για το μάθημα της εκκλησιαστικής ιστορίας.
Κατά τον ενθρονιστήριο λόγο του το 1949 ο Σπυρίδων είπε: «Ο Ιερός του κλήρος εξέπεσεν άνευ πνευματικών προσόντων, οικονομικώς εξηθλιωμένος, απέβη ανίκανος να ανταπεξέλθη εις την κρίσιν. Και όμως ουδέποτε έπαυσε να τον σέβεται. Τον αντίκρυζεν ως τον θεματοφύλακα της κιβωτού της ιεράς του παρακαταθήκης. Και εις τούτο δεν ηπατάτο. Απόδειξις η λύσσα, μετά της οποίας οι επιδρομείς, οι παντός είδους επιδρομείς επεδίωξαν την εξόντωσίν του και ο αριθμός των θυμάτων του. Αυτού του ιερού Κλήρου την πνευματικήν και ηθικήν ανύψωσιν και, αναποφεύκτως, την οικονομικήν, ζητεί επιτακτικώς ο ελληνικός λαός.( ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΣΤ’ 15 Ιουνίου 1949)
Οι σημερινοί διοικούντες το κράτος, με την συνεργασία και κάποιων κληρικών, ελησμόνησαν ή μάλλον οι ιδεοληψίες τους δεν τους αφήνουν να αντιληφθούν, ότι ο Ελληνικός λαός ουδέποτε έπαυσε να σέβεται τον Ορθόδοξο Κλήρο, όσο και αν πολλές φορές αγανακτεί κατ’ αυτού.
Ετσι προσπαθούν να υποτιμήσουν τον Κλήρο είτε διακινώντας προεκλογικές υποσχέσεις με την δημοσιοποίηση φύλλων σημειώσεων, που βαπτίζουν συμφωνία κράτους Εκκλησίας, αντιγραφές από κάποιες δημοσιευμένες απόψεις διανοουμένων, οι οποίοι θεωρούν την Εκκλησία είδος προς παντοίαν εκμετάλλευση, είτε απειλώντας τον η εκβιάζοντάς τον.
Ξεχνούν όμως ότι ο σεβασμός του λαού προς τον Κλήρο σημαίνει ότι οι κληρικοί επηρεάζουν και επηρεάζονται από τον ελληνικό λαό, από τις αγωνίες του, από τα προβλήματα του και αυτή η επιρροή είναι αμοιβαία και όπως τονίζει ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων ο Κλήρος θεωρείται από τον λαό ως ο θεματοφύλακας ιερών παραδόσεων. Όποιος λοιπόν προσπαθεί να μειώσει, να περιθωριοποιήσει, να εκβιάσει, να απειλήσει τον Κλήρο, ευνόητο είναι ότι θα βρει απέναντι του τον Ελληνικό λαό και επειδή στην Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα ο ορθόδοξος ελληνικός λαός θα απαντήσει με την ψήφο του σε όσους προσπαθούν να στερήσουν από τους Κληρικούς τα αναγκαία προς το ζειν, με ιδεοληπτικούς η άλλων ειδών συμφεροντολογικούς πειραματισμούς.
Ο Σπυρίδων Βλάχος υπήρξε Αρχιεπίσκοπος με μεγάλο κύρος, με βαθειά πείρα και ικανότητα, «όστις ατυχώς όμως δεν ηυτύχησε καλών συμβούλων, εις την κακήν επίδρασιν των οποίων θέλομεν να αποδώσωμεν την ευθύνην διά τας βαρείας παραλείψεις και τας αστόχους ενεργείας, εις τας οποίας επ’ εσχάτων ο Αρχιεπίσκοπος υπέπεσεν. Απομονωθείς πλήρως εκ του αναγεννητικού εν τη Εκκλησία μας γιγαντιαίου ρεύματος, ευρέθη μοιραίως εις χείρας ανθρώπων οι οποίοι και το κύρος του έφθειραν και την Εκκλησίαν εταλαιπώρησαν». Η ιστορική έρευνα θα θέσει αμείλικτο το ερώτημα αν κάτι τέτοιο ισχύει και για άλλους Αρχιεπισκόπους και βεβαιως για τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο.
Πολλά άλλα εποίησε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος και ας είναι οι πράξεις του και τα λεγόμενά του φωτεινοί οδοδείχτες ταπεινής πορείας για τους διαδόχους του και για κάθε Ιεράρχη της Εκκλησίας του Χριστού.
(Τα αποσπάσματα των κειμένων είναι από το βιβλίο του Αρχιμ. Θεοκλήτου Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος ιστορία εκ πηγών αψευδών 1817-1967, Τομ. Δ. )
