Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Η πορεία του Ιησού Χριστού προς τον ζωοποιό Του Σταυρό, αφού έχει περιβληθεί με πανηγυρικό χαρακτήρα λόγω της ανάστασης του Λαζάρου και της πανηγυρικής εισόδου στα Ιεροσόλυμα, αναδεικνύει στην συνέχεια και το αντίστοιχο διδακτικό της περιεχόμενο. Η Ιουδαία υποδέχεται τον Βασιλέα ο οποίος καταφθάνει για πάθει με την θέλησή Του για να σωθούμε εμείς· την ίδια στιγμή οι Αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι των Ιουδαίων ετοιμάζονται να διαπράξουν την θεοκτονία. Ο Υιός και Λόγος του Θεού, αφού εισήλθε θριαμβευτής στην Αγία Πόλη, διανυκτερεύει έξω από αυτήν και συγκεκριμένα στην Βηθανία. Την επόμενη ημέρα, επιστρέφοντας στην Σιών, πείνασε. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ως τέλειος Θεός ασφαλώς δεν πεινούσε καθώς «απολάμβανε» την διαρκή πνευματική Του «τροφή», δηλαδή την άμεση κοινωνία με τον Θεό Πατέρα. Παρά ταυτά, ο Χριστός είδε μια συκιά στον δρόμο και θέλησε να γευτεί έναν από τους καρπούς της. Ωστόσο, η συκιά ήταν άκαρπη και είχε μόνο φύλλα επάνω της. Βλέποντας αυτήν την ακαρπία, ο Κύριος καταράστηκε την συκιά να μην βγάλει ποτέ ξανά καρπό. Οι μάθητές Του, εύλογα απόρησαν γιατί ο Διδάσκαλος καταράστηκε το δένδρο αυτό· η απάντηση του Χριστού στην απορία των μαθητών ήταν άμεση και περιεκτική – η ξηρανθείσα συκιά συμβολίζει την πνευματική ακαρπία των ανθρώπων και την σοβαρή έλλειψη πίστης όλων μας προς τον Θεό. Ο άγιος Ανδρέας επίσκοπος Κρήτης, στον κανόνα του Αποδείπνου της Μεγάλης Δευτέρας, μας προτρέπει να μην ξηρανθούμε πνευματικά όπως η συκιά αλλά να αποδώσουμε στον Σωτήρα τους καρπούς από την μετάνοια και τον πνευματικό μας αγώνα.

Εκτός από την περίπτωση της εξηραμένης συκιάς και συνάμα της πνευματικής «ξηρασίας» των Ιουδαίων, η Εκκλησία μας προβάλλει ένα παράδειγμα πνευματικής «άνθησης» και «καρποφορίας». Είναι το πρόσωπο του Ιωσήφ, το οποίο προερχόμενο από το βιβλίο της Γενέσεως της Παλαιάς Διαθήκης, γίνεται προτύπωση του Ιησού Χριστού καθώς ρίπτεται σε λάκκο λόγω της κακότητας και της ζήλιας των αδελφών του. Ο άγιος Ανδρέας εγκωμιάζει την προσωπικότητα του Ιωσήφ και παράλληλα συγκρίνει την σωφροσύνη του «παγκάλου» με την πνευματική πενία των Ιουδαίων. Ο Ιωσήφ διαφυλάσει την πίστη του και τηρεί αδαμάντινη την παρθενία του σώματος και της ψυχής του καθώς αρνείται να υποκείψει στις ορέξεις της Αιγυπτίας. Η άρνηση αυτή του Ιωσήφ, αν και τον οδηγεί στην φυλακή, εντούτοις μας διδάσκει την σωφροσύνη και την ανδρεία με την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κάθε επιδρομή του Διαβόλου στον πνευματικό μας αγώνα. Η παρανομία είναι ένα ξένο πράγμα για τους δίκαιους ανθρώπους όπως, αντίστοιχα, είναι παράδοξο πράγμα οι άσεμνοι να δείχνουν σωφροσύνη. Ο Ιωσήφ χαρακτηρίζεται ως «εικόνα σωφροσύνης» και καθίσταται τύπος Χριστού. Επομένως, πρέπει και εμείς (όπως ο Ιωσήφ) να προφυλάσουμε το σώμα και το πνεύμα μας από κάθε πρόκληση για να καταστούμε «δοχεία» της χάριτος του Θεού.

Ο Υιός και Λόγος του Θεού, κατά την παραμονή του εκείνη την ημέρα στον Ναό, αντιμετώπισε τα ερωτήματα των Αρχιερέων και των πρεσβυτέρων του λαού. Οι «δημαγωγοί» του λαού ρωτάνε τον Θεό με ποια εξουσία διδάσκει και επιτελεί τα θαύματά Του. Ο Σωτήρας αντιστρέφει το ερώτημά τους και Τους ρωτάει σχετικά με την προέλευση του βαπτίσματος από τον Πρόδρομο στην έρημο· εάν δηλαδή το βάπτισμα αυτό προέρχεται από τον ουρανό ή από τους ανθρώπους. Εκείνοι, ως άνθρωποι τυφλωμένοι από τον εγωισμό και την πνευματική τους «ξηρασία», δεν μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα του Ιησού. Ο Διδάσκαλος τους επιτιμά λέγοντάς τους ότι οι τελώνες και οι πόρνες, αυτές δηλαδή οι περιθωριακές προσωπικότητες, πίστεψαν στο βάπτισμα του Ιωάννη ενώ εκείνοι δεν προσπαθούν να μετανοήσουν και η ψυχή τους να «καρποφορήσει» από την αλλαγή της συνειδήσεώς τους. Ο Σωτήρας ξηραίνει την συκιά με σκοπό να στηλιτεύσει την άκαρπη συναγωγή των Ιουδαίων και την νομική ακαρπία από την οποία διακρίνονταν όλοι εκείνοι οι «υπηρέτες» του Μωσαϊκού Νόμου. Ουσιαστικά, η ξηραμένη συκιά συμβολίζει την πνευματική ακαρπία όλης της ιουδαϊκής ιερατικής εξουσίας. Η πνευματική ξηρασία των Ιουδαίων είναι εκείνη η οποία θα οδηγήσει τον Θεό να αποστρέψει την χάρη Του από το έθνος αυτό και να καλέσει τα υπόλοιπα έθνη για να διακονήσουν στον ουράνιο «αμπελώνα» Του. Η «ξηρασία» αυτή θα οδηγήσει τους Ιερείς και τους Λευίτες να οργανώσουν, από τον φθόνο τους, την συνωμοσία ενάντια στον Χριστό και να Τον παραδώσουν στον Πιλάτο ώστε ο τελευταίος να Τον καταδικάσει σε θάνατο.

Η Μεγάλη Δευτέρα οδεύει προς την ολοκλήρωση του λειτουργικού της κύκλου με την τέλεση της ακολουθίας των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων. Στην ακολουθία αυτή ο Χριστός έχει φύγει από τα Ιεροσόλυμα και έχει κατευθυνθεί στο όρος των ελαιών. Εκεί, ο Θεάνθρωπος απαντά στο ερώτημα των μαθητών Του σχετικά με την συντέλεια του κόσμου και την Δευτέρα Παρουσία. Η απάντηση του Χριστού εστιάζει στα όσα θα προηγηθούν της ελεύσεώς Του, δηλαδή στην ύπαρξη πολλών ψευδοπροφητών, στην εκκίνηση πολλών πολέμων μεταξύ των Εθνών, στην εμφάνιση θλίψεων και κακουχιών και τέλος, στην οριοθέτηση ότι η έλευσή Του θα είναι πραγματικότητα αφού κηρυχθεί το Ευαγγέλιο σε όλα τα έθνη. Τα ουράνια σώματα θα κλονιστούν, ο ήλιος και η σελήνη θα χάσουν την λάμψη τους και όλα τα έθνη θα αντικρύσουν τον Υιό του Ανθρώπου να έρχεται επάνω στα νέφη του ουρανού. Μάλιστα, για να καταστήσει σαφές ότι όντως όλα αυτά θα πραγματοποιηθούν, ο Χριστός τονίζει ότι ο ουρανός και η γη μπορεί να παρέλθουν, όχι όμως και οι λόγοι Του.

Πραγματικά είναι μεγάλο το μέγεθος της ευεργεσίας του Θεού προς τα Έθνη καθώς οι έθνικοι υπερκέρασαν τους Ιουδαίους ως προς την αποδοχή της έλευσης του Μεσσία στον κόσμο. Τα Έθνη είναι τα «πρόβατα από την άλλη αυλή», εκείνη την «αυλή» η οποία θα δώσει στην συνέχεια το νέφος των μαρτύρων, τους Οσίους, τους Ιεράρχες, τους Μοναστικούς Πατέρες, τους ευσεβείς Βασιλείς και Άρχοντες. Επιπλέον, εμείς που κοινωνούμε των Παθών και της Αναστάσεως πρέπει να αποβάλλουμε την πνευματική μας «ξηρασία» και να «ανθήσουμε» πνευματικά όπως ο Ιωσήφ της Παλαιάς Διαθήκης. Η πνευματική μας «άνθηση» θα πρέπει να συνοδεύεται από την αντίστοιχη πνευματική εγρήγορση για την δεύτερη έλευση του Θεού, η οποία θα έλθει κατόπιν πολλών σημείων (πόλεμοι εθνών, αρρώστιες, πείνα, κακουχίες και θλίψεις). Η πνευματική μας «άνθιση» θα πρέπει να έχει ως απώτερο στόχο την κοινωνία με τον Εσταυρωμένο και Αναστάντα Ιησού Χριστό, του οποίου οι λόγοι ποτέ δεν θα παρέλθουν, Αμήν!