Του Ιερομ. Ιωακείμ Οικονομίκου, Ιεροκήρυκα της Ι. Μ. Κίτρους
Ἐθος παλαιό πού κρατά αναλλοίωτο η Μεγάλη Εκκλησία, είναι η έξοδος από τα Θεοφρούρητα Τείχη της Βασιλίδος των Πόλεων του Πατριάρχου του Γένους, και να οδεύει μεθ’ απάσης της ακολουθίας του την Κυριακή των Μυροφόρων, ώς άλλες Μυροφόρες πού εξήλθαν των τειχών της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ για να μυράνουν το νεκρό Σώμα του Κυρίου τη “μια των Σαββάτων”, πρός το Ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής – Βαλουκλή, για να “μυράνουν” με ύμνους και ωδές πνευματικές και με την τέλεση της Πατριαρχικής και Συνοδικής Θείας Λειτουργίας, το σέβας αυτό της Πίστεως και του Γένους μας. Eκεί ο Πρώτος της Ορθοδοξίας, θα συναντήσει την Παναγία την Μπαλουκλιώτισσα κατά την ηρωΐδα και γιαγιά της Μαρίας Ιορδανίδου την περίφημη Λωξάνδρα, που στέκει αιώνες τώρα, φρουρός, προστάτις και έφορος της Βασιλευούσης και απάσης της Ρωμηοσύνης. Εκεί μαζί με την Παναγία, θα συναντήσει την ιστορία με τον θρύλο, το παρόν με το παρελθόν και το μέλλον. Εκεί θα συναντήσει τα περασμένα του Γένους, αλλά ποτέ χαμένα και ξεχασμένα από την συνείδηση της Εκκλησίας και μάλιστα της Μεγάλης Εκκλησίας. Εκεί θα συναντήσει και θα συναντηθεί με τους αειμνήστους Προκατόχους του Πατριάρχες, πού εκλέϊσαν τον Πάνσεπτο και Μαρτυρικό Οικουμενικό Θρόνο, τελώντας το καθιερωμένο Τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως αυτών και πάντων των Μεγάλων Ευεργετών. Εκεί θα συναντήσει και όλη την αναπαυομένη Ρωμηοσύνη την προσδοκούσα “ανάστασιν νεκρών” στο παρακείμενο Κοιμητήριο του Μπαλουκλή, καθώς και την ζωντανή ιστορία της Πόλεως στο πρόσωπο των απομάχων Ρωμηών, πού φιλοξενούνται στα Ευαγή Ιδρύματα του Μπαλουκλή.
Η Κυριακή των Μυροφόρων, αποτελεί πανήγυρι για την Ιερά Μονή της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας. Η Ιερά Μονή φορώντας τα γιορτινά της από την εορτή του Πάσχα και την εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, υποδέχεται τώρα τον Επίσκοπο και Ποιμενάρχη της Πόλεως, τον Πρώτο της καθ’ ημάς Ανατολής και πατέρα του Γένους, για να αναπέμψει δεήσεις και ικεσίες για την Εκκλησία, για την Οικουμένη, για την Ρωμηοσύνη.
Στην Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής “ο επισκέπτης – προσκυνητής, πηγαίνοντας στο Μπαλουκλή, ζή την διαχρονικότητα της ιστορίας με την διπλή της έκφραση. Της Ορθοδοξίας και του Γένους μας. Σε αυτόν τον χώρο η Ρωμηοσύνη για πάνω από χίλια χρόνια πορεύεται τον δρόμο της. Βυζάντιο, Ρωμηοσύνη, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Τουρκική Δημοκρατία” (Σ. Βαρναλίδης).
Το Μοναστήρι της Παναγίας του Μπαλουκλή, βρίσκεται εκεί πού το καθιέρωσε η Παναγία και το έχτισαν μεγάλοι Αυτοκράτορες από αγάπη και σεβασμό πρός το Ιερό Πρόσωπό Της. Η ιστορία της χάνεται στους αιώνες. Η ίδρυσή της μαρτυρείται ήδη από τον 5ο αιώνα, επί Αυτοκρατόρων Μαρκιανού και Πουλχερίας. Ήταν τότε πού ο αξιωματικός του Στρατού Λέων ο Θράξ, περιφερόταν στο δάσος της περιοχής και εκεί βρήκε ένα τυφλό. Προσπαθώντας να τον βοηθήσει, ακούει μια γυναικεία φωνή πού του είπε να πάει τον τυφλό στην πηγή πού ήταν εκεί κοντά, και ο τυφλός αφού πλυθεί θα γίνει καλά. Επίσης η φωνή αυτή είπε στον Λέοντα ότι θα γίνει Αυτοκράτορας. Η φωνή αυτή ήταν της Παναγίας. Το 457, πεθαίνει ο Αυτοκράτωρ Μαρκιανός, και ο Στρατός ανακηρύσσει Αυτοκράτορα τον Λέοντα. Είναι ο Λέων ο Α’ ο Θράξ. Με την άνοδό του στον Αυτοκρατορικό Θρόνο, ο Λέων ο Α’ δεν ξεχνά την φωνή πού είχε ακούσει. Έτσι στο σημείο του αγιάσματος – πηγής, χτίζει ένα Ναό αφιερωμένο στην Παναγία.
Ο Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός, χτίζει ένα νέο μεγαλύτερο Ναό στο ίδιο σημείο, ως ευχαριστία πρός την Παναγία πού τον θεράπευσε από μια νεφρική ανεπάρκεια πού τον ταλαιπωρούσε, όπως αναφέρει ο ιστορικός Γεώργιος Κεδρινός. Ο Ναός του Ιουστινιανού γκρεμίζεται από ένα σεισμό που ταλαιπώρησε την Πόλη. Η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία η οποία και αυτή είχε θεραπευτεί από το αγίασμα της Παναγίας, χτίζει ένα νέο Ναό στο ίδιο σημείο, ως ευχαριστία πρός την Παναγία.
Το 924, ο Ναός και το Μοναστήρι καταστρέφεται από τα στρατεύματα του Βούλγαρου Ηγεμόνος Συμεών. Ο Ιστορικός Νικηφόρος Κάλλιστος (14ος αιώνας) αναφέρει 63 θαύματα εκ των οποίων 15 έγιναν όταν ο ίδιος ο Κάλλιστος ήταν εν ζωή. Μέσα από την καταγραφή των θαυμάτων, μας πληροφορεί ότι η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, σύζυγος του τελευταίου Εικονομάχου Αυτοκράτορος Θεοφίλου, ανακαίνισε τον Ναό και το Μοναστήρι.
Ο Αυτοκράτωρ Λέων ΣΤ’ ο Σοφός και η σύζυγός του Θεοφανώ, χτίζουν τον Νάρθηκα και εξωραΐζουν το Αγίασμα, ύστερα από την θεραπεία του πυρετού και της νεφρικής ανεπάρκειας, ενώ θεραπεύτηκε και από την πληγή πού είχε στο στήθος του, ο αδελφός του Αυτοκράτορος, Πατριάρχης Στέφανος. Ο Πατριάρχης Στέφανος ως ευγνωμοσύνη για την θεραπεία του, δώρησε τα κεντημένα με πολύτιμους λίθους άμφιά του, τα οποία μετασκευάστηκαν σε καλύμματα Αγίας Τραπέζης. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας (1204 – 1261) ο Ναός και το Αγίασμα περιήλθαν στα χέρια των Φράγκων. Ο ιστορικός Κάλλιστος Ξανθόπουλος αναφέρει ότι κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, είχαν σταματήσει τα θαύματα του αγιάσματος. Η Βαβυλώνια αυτή αιχμαλωσία της Μεγάλης Εκκλησίας, κράτησε μέχρι τον Ιούλιο του 1261, όταν ο Ρωμαίϊκος Στρατός επί του Αυτοκράτορος Μιχαήλ Η’ του Παλαιολόγου κατέλαβε και πάλι την Πόλη εκδιώκοντας τους Φράγκους, με αποτέλεσμα να περιέλθει και πάλι το Μοναστήρι και το Αγίασμα στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Μετά την Άλωση της Πόλεως από τους Οθωμανούς στις 29 Μαΐου 1453, το Μοναστήρι καταστρέφεται. Το 1585, ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β’ χρησιμοποιεί τα υλικά της Μονής για να χτιστεί το Τζαμί το οποίο φέρει μέχρι σήμερα το όνομά του.
Το 1727 αρχίζει μια νέα περίοδος για το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής – Μπαλουκλή. Ο Μητροπολίτης Γέρων Δέρκων Νικόδημος (1688 – 1731) ύστερα από την άδεια της Υψηλής Πύλης, χτίζει ένα μικρό Ναό με τέσσερα κελλιά. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Μητροπολίτης Γέρων Δέρκων Μακάριος (1794 – 1804), παραχώρησε την πνευματική δικαιοδοσία της Μονής στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επί Πατριάρχου Γερασίμου και την απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, η Μονή εντάσσεται στην πλήρη κυριότητα του Πατριαρχείου.
Η Μονή θα καταστραφεί από τους Γενίτσαρους το 1821 με την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το 1833 χτίζεται ο σημερινός Ναός και ο περιβάλλον χώρος, ενώ ανακαινίζεται και το Αγίασμα. Ο Ναός και όλος ο χώρος θα δεχτούν την οργή του όχλου, όταν την νύχτα της 6ης πρός την 7ην Σεπτεμβρίου 1955 με τα γνωστά “Σεπτεμβριανά”, θα προκληθούν μεγάλες ζημιές τόσο στον Ναό όσο και στους τάφους των Πατριαρχών και των Μεγάλων Ευεργετών.
Το Μοναστήρι σήμερα είναι ανακαινισμένο χάρη στις ενέργειες του Παναγιωτάτου Οικουμενικού μας Πατριάρχου κυρίου Βαρθολομαίου. Κάθε χρόνο τελείται Πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία ανήμερα της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής την Παρασκευή του Πάσχα, και Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία κατά την Κυριακή των Μυροφόρων. Σε αυτήν εγκαταβιώνουν εκ περιτροπής μοναχές, από διάφορα Μοναστήρια της Ελλάδος.
Η Ιερά Μονή της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής – Βαλουκλή, είναι ο χώρος όπου θάπτονται τόσο οι Μεγάλοι Ευεργέτες, όσο και οι Οικουμενικοί Πατριάρχες. Αυτοί είναι: Άνθιμος Ε’ (1841 – 1842), Γερμανός Δ’ (1842 – 1845, 1852 – 1855), Μελέτιος Γ’ (1845) Ιωακείμ Β’ (1860 – 1863, 1873 – 1878), Διονύσιος Ε’ (1887 – 1891), Άνθιμος Ζ’ (1895 – 1897), ΙΩΑΚΕΙΜ Γ’ ο Μεγαλοπρεπής (1878- 1884, 1901 – 1912), Γρηγόριος Ζ’ (1923 – 1924), Βασίλειος Γ’ (1925 – 1929), Φώτιος Β’ (1929 – 1935), Βενιαμίν (1936 – 1946), Μάξιμος Ε’ (1946 – 1948), Αθηναγόρας (1948 – 1972), Δημήτριος (1972 – 1991).
Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής – Μπαλουκλή, συνδέεται άμεσα και με την ιστορία του Γένους, όταν στις 29 Μαΐου του 1453, ο καλόγηρος τηγανίζοντας τα ψάρια, έμαθε από τον υποτακτικό του ότι οι Τούρκοι κατέλαβαν την Πόλη. Τότε ο καλόγηρος ζήτησε, εάν αυτό είναι αλήθεια, τα ψάρια πού βρίσκονται στο τηγάνι να πηδήξουν στο νερό, κάτι που σύμφωνα με την παράδοση και τον θρύλο έγινε. “Από τότε “φυλάνε το βυζάντο ν’αναστηθεί, και τον γέροντα να τ’ αποτηγανίσει”.
Κυριακή των Μυροφόρων, και στο Μπαλουκλή ο Πατριάρχης μαζί με την συνοδεία του και τους Αρχιερείς, εξέρχονται από τα Τείχη για να προσφέρουν την Αναίμακτη Θυσία σε ένα από τα Ιερότερα Σεβάσματα της Πίστεως και του Γένους. Εξέρχονται, και μαζί τους εξέρχεται όλη η Ρωμηοσύνη πού ζή και αναπαύεται εκεί, για να λάβουν την Χάρη του Αναστάντος Κυρίου μας Ιησού Χριστού, αλλά και την ευλογία του Αγιάσματος, όπου μαζί με το άλλο Αγίασμα των Βλαχερνών, αγιάζουν και ευλογούν την Πόλη, το Γένος, το Πατριαρχείο, τον Πατριάρχη, τους Κληρικούς και λαϊκούς πού υπηρετούν και διακονούν την Μεγάλη Εκκλησία.
Χριστός Ανέστη. Χρόνια πολλά.