Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Όταν ο Κύριος Ιησούς Χριστός, κατά την ανθρώπινη φύση Του, ήλθε σε ώριμη πλέον ηλικία ώστε να ξεκινήσει την κηρυκτική του δραστηριότητα, αποφάσισε να λάβει το βάπτισμα από τα χέρια του Προδρόμου Ιωάννη. Ο Βαπτιστής Ιωάννης, αποκομμένος από τα εγκόσμια, είχε επιλέξει ως τόπο κηρυκτικής του δράσης τον ποταμό Ιορδάνη. Στον τόπο εκείνο βάπτιζε όσους προσέρχονταν σε αυτόν, αφού προηγουμένως είχαν εξομολογηθεί και μετανοήσει για τις αμαρτίες τους. Παράλληλα, ο Πρόδρομος κήρυττε τον ερχομό του Μεσσία και τονίζοντας ότι ο Θεάνθρωπος κατήλθε στο επίπεδο των ανθρώπων με σκοπό να τον διαδεχθεί στην διακονία του κηρύγματος και να ανανεώσει το μυστήριο του βαπτίσματος στο όνομα του Τριαδικού Θεού. Πράγματι, ήταν ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας το γεγονός ότι ο Κύριος κατέρχεται στον Ιορδάνη να λάβει το βάπτισμα επειδή μέσα από την κίνησή Του αυτή, φανερώθηκε η Αγία Τριάδα στον κόσμο. Αφού ο Λυτρωτής έφθασε στον Ιορδάνη, έκλινε τον αυχένα του στον Πρόδρομο, έλαβε το βάπτισμα και καθώς εξερχόταν από το ύδωρ είδε τους ουρανούς να ανοίγουν και το Άγιο Πνεύμα με την μορφή περιστεριού να κατέρχεται σε Αυτόν, ενώ παράλληλα ακούστηκε φωνή από τον ουρανό «Σὺ εἶ ὁ Υἰός μου ὁ ἀγαπητὸς, ἐν ᾧ ηὐδόκησα».

Ο υμνογράφος Θεοφάνης, σε μία από τις προεόρτιες ακολουθίες των Θεοφανείων, μετασχηματίζει σε ποιητική μορφή τον διάλογο του Κυρίου με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, λίγες στιγμές πριν την τέλεση της Βαπτίσεως.  «Όπως ακριβώς έλεγε η φωνή εκείνου ο οποίος κήρυττε στην έρημο, πράγματι ήλθε ο Χριστός στον ποταμό Ιορδάνη και είπε στον Πρόδρομο· Έλα να αποπλύνεις διά του βαπτίσματος στα ύδατα Εμένα όπου έχω αναλάβει τις αμαρτίες των ανθρώπων, έλα να με βαπτίσεις τώρα όπου κατήλθα στο επίπεδο του ανθρώπου· επειδή ήλθα να αποπλύνω με το δικό Μου Αίμα τις αμαρτίες του πεσόντα Αδάμ και από την κατάσταση της φθοράς να τον επαναφέρω στην Βασιλεία Μου· ας είναι ευλογημένος Εκείνος που φανερώθηκε στον Ιορδάνη, δηλαδή ο Θεός μας». Εμφανώς αιφνιδιασμένος ο Βαπτιστής, απαντά προς τον Ιησού Χριστό λέγοντας «Εγώ όπου δεν μπορώ να αντιληφθώ την απεραντοσύνη του σύμπαντος, εγώ όπου δεν είμαι ικανός να μετρήσω τον αριθμό των αστέρων αλλά και το μέγεθος της γης, με ποιόν τρόπο να ψηλαφήσω με το ανθρώπινο χέρι μου την κεφαλή του Δεσπότη; με ποιόν τρόπο να βαπτίσω Εκείνον ο οποίος διακυβερνά και εποπτεύει ολόκληρη την κτίση; Για αυτόν τον λόγο αναφωνώ προς Εσένα· ας είσαι ευλογημένος Εσύ που φανερώθηκες σε εμάς, δόξα σε εσένα που είσαι ο Θεός μας».

Ο Θεάνθρωπος επιχειρεί να κάμψει τους ενδοιασμούς του Προδρόμου Ιωάννου, ως απότοκα του δέους το οποίο αισθάνεται, με τον ακόλουθο τρόπο «Εγώ, ο οποίος είμαι σύνθρονος με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, αλλά και βρίσκομαι περικυκλωμένος άπό στρατιές Αγγέλων, δέχθηκα από την άμετρη αγάπη μου στον άνθρωπο να γενηθώ σε ένα μικρό σπήλαιο στον Βηθλεέμ· για αυτόν τον λόγο σου ζητώ να δανείσεις σε Εμένα το δεξί σου χέρι ώστε να καθαρισθούν, στο πρόσωπό μου, οι αμαρτιές ολόκληρου του ανθρώπινου γένους». Ο Βαπτιστής, κατακυριευμένος από θαυμασμό για το μέγεθος της φιλανθρωπίας αλλά και της ταπείνωσης του Σωτήρος, αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η φύση υποκλίνεται στην παντοδυναμία του Δημιουργού της, λέγοντας «Εσύ ο οποίος στον καιρό του Νώε είχες επιτρέψει τον κατακλυσμό ώστε να εξαλειφθεί η αμαρτία των ανθρώπων, με ποιον τρόπο ο Ιορδάνης θα αντέξει την παρουσία Σου; ήδη επειδή ολόκληρη η φύση και ως τμήμα αυτής και τα νερά του Ιορδάνη αναγνώρισαν την θεότητά Σου, στρέφουν προς τα πίσω την πορεία τους από φόβο και δέος· επομένως εγώ αναφωνώ σε Εσένα, ας είσαι ευλογημένος Εσύ που φανερώθηκες σε εμάς, δόξα σε εσένα που είσαι ο Θεός μας».

Ο Υιός και Λόγος του Θεού, ως καρδιογνώστης, επαινεί την ταπείνωση του Βαπτιστού Ιωάννη και τον προτρέπει να Τον βαπτίσει καθώς «Με σκοπό να εκπληρωθεί η υπόσχεση του Θεού Πατέρα στους Πρωτοπλάστους, ήλθα στην γη και περιεβλήθηκα με την ένδεια της ανθρώπινης φύσης. Ο ουρανός είναι ο θρόνος μου, η γη είναι το υποπόδιό μου· εγώ αυτήν την στιγμή κλίνω σε εσένα Πρόδρομε τον αυχένα μου ώστε να εκπληρωθεί ο λόγος για τον οποίο έγινα άνθρωπος· μέσα από την δική μου βάπτιση, να λάβουν συγχώρηση οι αμαρτίες της ανθρωπότητας». Ο Βαπτιστής Ιωάννης, ανατρέχει εκ δευτέρου στην Παλαιά Διαθήκη ώστε να αναδείξει την αδυναμία του να βαπτίσει τον Κύριο, λέγοντας «Εσύ ο Οποίος μέσα από την νεφέλη οδήγησες τον λαό του Ισραήλ στην έρημο παρέχοντάς του νερό και τροφή· Εσύ ο οποίος δεσπόζεις σε ολόκληρη την φύση, πως ενδύθηκες την μορφή του δούλου; δεν είμαι σε θέση εγώ ο οποίος ομοιάζω με το χορτάρι, να ακουμπήσω την φλόγα της θεότητάς Σου· εγώ θα πρέπει να δεχθώ από εσένα τον καθαρισμό των αμαρτιών μου μέσω του βαπτίσματος».

Η ολοκλήρωση αυτού του διαλόγου έρχεται με την υπακοή του Βαπτιστού στο κέλευσμα του Λυτρωτή. Πράγματι, ο Δεσπότης βαπτίζεται από τον δούλο Του Ιωάννη και οι αμαρτίες της ανθρωπότητας αποπλύθηκαν στα ύδατα του Ιορδάνη. Εν συνεχεία, ο Λυτρωτής ευλογεί την κεφαλή του Προδρόμου, με τον τελευταίο να αντιλαμβάνεται ότι ο καιρός της δικής του κηρυκτικής δραστηριότητας έφθασε στο τέλος της και ήλθε η στιγμή να αποσυρθεί ώστε να αναδειχθεί ο Μεσσίας στον Ισραήλ και στην ανθρωπότητα. Ο Υιός και Λόγος του Θεού ταπεινώνεται ώστε να καταστήσει σαφές ότι η ανακαίνιση της ανθρώπινης φύσης δύναται να επιτευχθεί μέσω του Βαπτίσματος στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Το νερό, με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, μεταβάλλεται σε μέσο ανακαίνισης του ανθρώπινου σώματος και κάθαρσης των αμαρτημάτων. Εν κατακλείδι, ο Κύριος Ιησούς Χριστός διδάσκει για μια ακόμα φορά την ταπείνωσή Του για χάρη της ανθρωπότητας· αυτή υλοποιείται κατά την κλίση της κεφαλής Του στον δούλο Του Πρόδρομο ώστε να δεχθεί το Βάπτισμα. Με την ίδια ταπείνωση θα πρέπει και εμείς να δεχθούμε το φοβερό μυστήριο της Επιφάνειας της Αγίας Τριάδος στον Ιορδάνη και όπως ο Κύριος ταπεινώθηκε ενώπιον του Βαπτιστή, με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να κάμπτουμε διαρκώς τον «αυχένα» της αμαρτωλότητάς μας ώστε να ανακαινιζόμαστε διαρκώς στο ύδωρ του Μεγάλου Αγιασμού των υδάτων, Αμήν!