Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

Αμέσως μετά την προβολή της πρώην πόρνης ως το διαχρονικό υπόδειγμα μετάνοιας, ο Ιησούς Χριστός, με γνώμονα την επερχόμενη Σταυρική Του θυσία, αποφασίζει να εορτάσει το τελευταίο Του Πάσχα με τους Μαθητές. Προς τούτο, την Πέμπτη, δεκάτη τρίτη του εβραϊκού μήνα Νισάν, αποστέλλει τον Πέτρο και τον Ιωάννη να ετοιμάσουν το πασχάλιο δείπνο στο προκαθορισμένο σπίτι. Έχοντας ο Κύριος τηρήσει όλες τις τυπικές διατάξεις (πικρά χόρτα, βρώση αρνιού και ενζύμου, αντί για άζυμο, άρτου), εορτάζει το Πάσχα μαζί με τους Μαθητές και τις οικογένειές τους. Αφού ολοκληρωθεί το εορταστικό δείπνο, αποσύρεται με τους Αποστόλους στο υπερώο του σπιτιού αυτού, ώστε να τελεσθεί ο Μυστικός Δείπνος. Ο προσδιορισμός του Δείπνου ως «Μυστικού», υποδεικνύει ότι πρόκειται για ένα Δείπνο, το οποίο αφ’ ενός έγινε κρυφά από τις ιερατικές αρχές του Ισραήλ και αφ’ ετέρου κατέστη η πρώτη επί γης τελεσθείσα Θεία Λειτουργία.

«Ο Δεσπότης υποδεικνύει στους Μαθητές Του το πρότυπο της ταπείνωσης∙ Αυτός ο οποίος περιβάλλεται από νεφέλες, ζώνεται με το λέντιο και κλίνει τα γόνατα ώστε να πλύνει τα πόδια των δούλων Αυτός ο οποίος διακρατεί ολόκληρη την Δημιουργία». Ο Μυστικός Δείπνος ξεκινά με τον Θεάνθρωπο να διδάσκει με το παράδειγμά Του την αληθινή ταπείνωση. Ο Ίδιος, ζώστηκε με μια πετσέτα, και ξεκίνησε να πλένει τα πόδια των μαθητών Του. Όταν έφθασε η στιγμή ο Κύριος να πλύνει τα πόδια του Πέτρου, ο τελευταίος αρνήθηκε. Τότε ο Ιησούς Χριστός δήλωσε κατηγορηματικά προς αυτόν ότι εάν δεν του επιτρέψει να πλύνει τα πόδια, δεν θα έχει πλέον θέση μεταξύ του χορού των Αποστόλων. Ο Πέτρος, ως ο πλέον αυθόρμητος χαρακτήρας μεταξύ των Αποστόλων, θέτει ως όρο στον Κύριο ότι εκτός από τα πόδια, θα νίψει σε αυτόν τα χέρια και το κεφάλι. Η απάντηση του Κυρίου, πλήρης νοημάτων, υποδεικνύει αυτόν ο οποίος θα Τον παραδώσει στους Αρχιερείς. Ο υμνογράφος μοναχός Κοσμάς αποδίδει την απάντηση του Κυρίου λέγοντας «Είναι απορριπτέος από Εμένα όποιος (από τους Μαθητές) δεν επιθυμεί να του πλύνω τα πόδια∙ εσείς οι Μαθητές είστε καθαροί, αλλά όχι όλοι από εσάς∙ επειδή σε έναν από εσάς υπάρχει η ροπή να απομακρυνθεί άτακτα από Εμένα».

Ο Ζωοδότης εξηγεί στους Αποστόλους ότι η νίψη των ποδών είχε ως σκοπό να τους διδάξει την ταπείνωση και την ισότητα όλων των ανθρώπων ενώπιον του Θεού. Μετά την διδαχή, ακολουθούν οι ιδρυτικοί λόγοι της Εκκλησίας. Ο Μέγας Βασίλειος, εντός των ευχών της Αγίας Αναφοράς, περιγράφει την παράδοση των Αχράντων Μυστηρίων στους Αποστόλους. «Ο Υιός και Λόγος του Θεού παρέδωσε σε εμάς υπομνήματα του σωτηρίου πάθους Του, τα Τίμια Δώρα τα οποία παραθέτουμε ενώπιόν Σου, σύμφωνα με την εντολή Του. Όταν (ο Υιός και Λόγος του Θεού) επρόκειτο να πορευθεί στον εκούσιο, και ένδοξο, και ζωοποιό θάνατό Του, την νύκτα κατά την οποία εκούσια παρέδωσε τον εαυτό Του με σκοπό να κερδίσει την αιώνια ζωή για λογαριασμό του ανθρώπου, έλαβε άρτο στα άγια και άχραντα χέρια Του, και αφού ανέδειξε Εσένα ως Θεό και Πατέρα ευχαριστώντας Σε, ευλόγησε, αγίασε και διένειμε λέγοντας∙ Λάβετε, φάγετε, αυτό είναι το Σώμα μου, το οποίο διαμοιράζεται για την άφεση των αμαρτιών σας. Με τον ίδιο τρόπο, πήρε στα χέρια Του το Ποτήριο, το οποίο περιείχε το γέννημα της αμπέλου και αφού ευχαρίστησε τον Πατέρα, το ευλόγησε, το καθαγίασε και το μοίρασε στους μαθητές Του λέγοντας∙ Αυτό είναι το Αίμα μου, το οποίο επισφραγίζει την Καινή Διαθήκη και θα χυθεί (επάνω στον Σταυρό) για την άφεση των αμαρτιών σας. Έπειτα, είπε στους Μαθητές∙ αυτό να κάνετε και εσείς ώστε να με ενθυμείστε∙ γιατί, όσες φορές μεταλαμβάνετε το Σώμα και το Αίμα μου, διατρανώνετε τον θάνατό Μου και ομολογείτε την Ανάστασή Μου».

Αφού όλοι οι Απόστολοι έχουν μεταλάβει για πρώτη φορά τα Άχραντα Μυστήρια, ο Λυτρωτής ανακοινώνει ότι δεν θα μεταλαμβάνει πλέον από το γέννημα της αμπέλου, μέχρι την στιγμή όπου θα συναντηθούν όλοι μαζί στην Βασιλεία Του. Οι Απόστολοι αναστατώνονται και ρωτάνε τον Κύριο ποιος είναι ο εν δυνάμει προδότης. Εντός αυτής της αναστάτωσης, ο Ιωάννης ο Θεολόγος ακουμπά το κεφάλι του στο στήθος του Διδασκάλου καθώς συνειδητοποιεί ότι ο Διδάσκαλος, μετά τον Μυστικό Δείπνο, δεν θα είναι πλέον μαζί τους. Ο Θεάνθρωπος, αποφασίζει να υποδείξει τον προδότη Του, λέγοντας «Μεταξύ μας ευρίσκεται ένας άφρων, ο οποίος είναι ο προδότης και ο οποίος δεν συναισθάνθηκε τίποτα από όσα είδε να εκτυλίσσονται ενώπιον του αυτές τις στιγμές και δεν θα συνετισθεί∙ εσείς όμως να παραμείνετε σε Εμένα με οδηγό την πίστη σας». Ο Ιούδας, έχοντας αναξίως μεταλάβει τα Άχραντα Μυστήρια, επιτρέπει στον σατανά, όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, να εισέλθει εντός του. Ο Ιούδας, ουσιαστικά, δαιμονίζεται και «αλλάζοντας την γνώμη του, έδωσε εντολή στα πόδια τα οποία Εσύ έπλυνες να βαδίσουν στην προδοσία Σου∙ αν και έλαβε το θείο Σώμα Σου, εντούτοις αποφάσισε να κινηθεί εναντίον σου Χριστέ παραβαίνοντας τον νόμο της φιλίας».

Ο Ιούδας ξεδιπλώνει την δολιότητά του και ομοιάζει με «γέννημα ἐχιδνῶν», επειδή αν και είχε λάβει εντός του το εφόδιο της Αθανασίας, προτίμησε να εκπληρώσει την επιθυμία του να πλουτίσει χρηματικά και όχι πνευματικά. Με τον ίδιο τρόπο, οι Πρωτόπλαστοι αποφάσισαν να «χορτάσουν» την περιέργειά τους και να παραβούν την εντολή του Θεού. Όταν η περιέργειά τους ικανοποιήθηκε και αποκαλύφθηκε η παράβαση της εντολής, δεν σκέφτηκαν να ζητήσουν με ταπείνωση από τον Θεό να τους συγχωρήσει για το αμάρτημά τους. Αντίθετα, προτίμησαν την ανταλλαγή ευθυνών μεταξύ τους, θεωρώντας ότι η εγωιστική προσέγγιση στην αμαρτία τους, θα περιόριζε το επιτίμιο του Θεού. Κατά τον ίδιο τρόπο και ο Ιούδας, θεωρώντας ότι ο Μεσσίας θα προσέφερε σε αυτόν κάποια επίζηλη θέση στο νέο βασίλειο του Ισραήλ, σπεύδει να προδώσει τον Κύριο της Δόξης από απογοήτευση για το μη πραγματοποιούμενο κοσμικό όραμά του. Ωστόσο, όταν συνειδητοποίησε την αποτρόπαια πράξη του, αντί να ζητήσει συγνώμη από τον Εσταυρωμένο Βασιλέα και να μετανοήσει, προτίμησε να παραδοθεί στον θάνατο μέσω της αυτοκτονίας. 

Η Θεία Κοινωνία είναι αδιαμφισβήτητα το κέντρο της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας και των χριστιανών. Η σωστή προετοιμασία και η ενσυνείδητη μετάληψη καθιστούν τον άνθρωπο κοινωνό των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου. Αντίθετα, όσοι προσέρχονται στην Θεία Κοινωνία σκεπτόμενοι ότι η «παράδοση» ή «το καλό» το επιτάσσει, ζουν σε μια αυταπάτη, εντός της οποίας είτε ακούσια δεν αντιλαμβάνονται είτε εκούσια αποφεύγουν να συνειδητοποιήσουν ότι η Θεία Κοινωνία μεταβάλλεται σε καταστροφική πνευματική φωτιά για όσους προσέρχονται σε Αυτήν χωρίς πραγματική εξομολόγηση, έμπρακτη μετάνοια και αληθινή ταπείνωση. Ο Θεός επέτρεψε να δοκιμασθούμε κατά το φετινό Πάσχα στερώντας από όλους την μετοχή μας στο Ποτήριο της Ζωής, όχι για να επιδιδόμαστε σε άθεα, κενά και άθρησκα ευφυολογήματα, αλλά για να μας διδάξει τον αληθινό τρόπο μετοχής και βίωσης του Πάθους, της Ταφής και της Αναστάσεως. Επομένως, βιώνοντας έμπρακτα την αγάπη και την παρουσία του Κυρίου στις καρδιές και την ζωή μας, όταν προσέλθουμε εκ νέου στο Άγιο Ποτήριο, ας ωφεληθούμε από την μετοχή αυτή και όχι να δαιμονιστούμε όπως ο πνευματικά ανεπαρκής Ιούδας, Αμήν!