Του Ιωάννου Μπουγά – Θεολόγου

Προοίμιο της ενότητας όλων των χριστιανικών Εκκλησιών

Άρθρο που βασίστηκε στα λεγόμενα σε στρογγυλή τράπεζα του Κέντρου Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών «Μητροπολίτης Παντελεήμων Παπαγεωργίου»CEMES, στις 4 Απριλίου και αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο (https://www.youtube.com/watch?v=fdoBxPrN7zE), για το αν τελικά είναι σύμφωνος με την Ορθόδοξη παράδοση και τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας ο φετινός εορτασμός του Πάσχα, ένα μήνα μετά από το Πάσχα των χριστιανών της Δύσεως. Συζήτησαν τα ακαδημαϊκά μέλη του Κέντρου Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών Νίκη Παπαγεωργίου, Γρηγόριος Λαρεντζάκης, Πέτρος Βασιλειάδης, Πέτρος Παναγιωτόπουλος και Νικόλαος Δημητριάδης) με τον Αρχιεπίσκοπο των Καθολικών Ιωάννη Σπιτέρη, και τους καθηγητές της Φυσικής, Λουκά Βλάχο και Αργύρη Νικολαΐδη, γιατί οι προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου έναν αιώνα τώρα για κοινό εορτασμό του Πάσχα δεν ευοδώθηκαν, και πώς επιστημονικά και θεολογικά μπορούν κάποτε οι χριστιανοί να εορτάσουν από κοινού το Πάσχα, σύμφωνα με το πνεύμα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.

Ο εορτασμός του Πάσχα καθορίστηκε από τη Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325 μ. Χ. η οποία επέβαλλε ο εορτασμός να γίνεται με δύο προϋποθέσεις, πρώτον μετά τον εορτασμό του Εβραϊκού Πάσχα και δεύτερον την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας, δηλαδή με κριτήρια αστρονομικά συμφώνως με τα πορίσματα της επιστήμης και όχι ημερολογιακά, όπως έγινε αργότερα με το Ιουλιανό ή το Γρηγοριανό Ημερολόγιο.

Προφανώς στο πλαίσιο ενός άρθρου δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί ιστορική αναδρομή των προβλημάτων, τα οποία δημιουργήθηκαν περί του εορτασμού του Πάσχα και των ερίδων περί αυτού. Εξάλλου,σήμερα, τα επιστημονικά δεδομένα είναι άλλα από την εποχή καθιερώσεως τόσο του Ιουλιανού, όσο και του Γρηγοριανού ημερολογίου και η σύγχρονη επιστήμη της αστρονομίας καθορίζει με ακρίβεια την εαρινή ισημερία και την πρώτη πανσέληνο μετά από αυτήν.

Αυτή είναι η κοινή μαρτυρία των χριστιανικών Εκκλησιών, η οποία και αποτελεί το θεμέλιο σήμερα, για τον εκ νέου κοινό εορτασμό του Πάσχα μετά την πρώτη Κυριακή της εαρινής πανσελήνου, συμφώνως πάντα με τα πιο ακριβή επιστημονικά μέσα.

Με την απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, κατά το έτος 2021 το Πάσχα, σε όλες τις χριστιανικές Εκκλησίες, έπρεπε να εορταστεί την πρώτη Κυριακή μετά την Πανσέληνο της εαρινής ισημερίας (28 Μαρτίου), δηλαδή στις 4 Απριλίου. Αυτή την απόφαση τήρησαν οι Προτεσταντικές Εκκλησίες και η Καθολική Εκκλησία, σε αντίθεση με τους Ορθοδόξους που περίμεναν τον εορτασμό μετά την 2η πανσέληνο.

   Το πρόβλημα του χωριστού εορτασμού του Πάσχα μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων δημιουργήθηκε το 1582, όταν ο Πάπας Γρηγόριος ο 13^ος μεταρρύθμισε το Ημερολόγιο.

   Από τα έτη 1902 και 1920 το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Εκκλησία της Ρώμης προσπαθούν για έναν κοινό εορτασμό του Πάσχα.

Η Πατριαρχική εγκύκλιος του Πατριάρχου Ιωακείμ Γ’προς τις Ορθόδοξες Εκκλησίες περί Πάσχα το 1902 αναφέρει μεταξύ άλλων: «περί κοινού εορτολογίου…αποδοχής του Γρηγοριανού…και περί της κατ’ αναγκαίαν ακολουθίαν μεταστάσεως του καθ’ ημάς εκκλησιαστικού ημερολογίου…ως ευοίωνον απαρχήν της ελπιζομένης και ποθητής παγκοσμίου χριστιανικής ενότητος».

   Η συνοδική και πατριαρχική εγκύκλιος του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1920, η οποία απευθύνεται προς «τας απανταχού Εκκλησίας του Χριστού», ένα προφητικό κείμενο που προέβλεπε τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη και αλλού, όπως την επέκταση της αθεΐας, την αποχριστιανοποίηση, την άνοδο του φανατικού Ισλάμ και άλλα προβλήματα, μεταξύ άλλων τονίζει ότι: «εις παρασκευήν και διευκόλυνσιν της πλήρους ποτέ, συν Θεώ, και ευλογημένης ενώσεως… εκζητούντες και αποδεχόμενοι την κρίσιν και την γνώμην και των λοιπών των τε κατά την Ανατολήν αδελφών και των εν τη Δύσει και απανταχού σεβασμίων Χριστιανικών Εκκλησιών… Δύναται δε η φιλία αύτη και αγαθόφρων προς αλλήλους διάθεσις εκφαίνεσθαι και τεκμηριούσθαι ειδικώτερον, κατά την γνώμην ημών, ως εξής: α) δια της παραδοχής ενιαίου ημερολογίου προς ταυτόχρονον εορτασμόν των μεγάλων χριστιανικών εορτών υπό πασών των Εκκλησιών…».

Παρ’ όλες τις αντιθέσεις, πρώτη η Καθολική Εκκλησία έδινε την άδεια κοινού εορτασμού του Πάσχα από Ορθοδόξους και Καθολικούς στις Βενετοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδος, Επτάνησα και αλλού από το 1593. Για 300 και πλέον χρόνια μετά,το Πάσχα συνεορτάζεται σε αυτά τα μέρη. Το 1926 όμως, αυτή η άδεια σταμάτησε από την Καθολική Εκκλησία. Το 1968 στην Κέρκυρα αρχίζει πάλι το Πάσχα να εορτάζεται από κοινού ανάμεσα σε Ορθοδόξους και Καθολικούς με άδεια του Πάπα και ένα χρόνο μετά και στις άλλες Επισκοπές της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα. Από τότε το Πάσχα στην Ελλάδα εορτάζεται μαζί με τους Ορθοδόξους και τούτο αποτελεί ένα μικρό δείγμα της ενότητας που πρέπει να επιτευχθεί πλήρως μεταξύ των Εκκλησιών.

Έτσι οι αδελφοί μας Καθολικοί θυσιάζουν τον κοινό Καθολικό εορτασμό του Πάσχα προκειμένου να συνεορτάσουν με τους αδελφούς τους συμπατριώτες Έλληνες Ορθοδόξους. Αφού βεβαίως δεν υφίσταται κανονικό σχίσμα και τα όποια αναθέματα έχουν αρθεί.

Με την ίδρυση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, την Β’ Βατικανειο Σύνοδο και με την άρση των αναθεμάτων από την Εκκλησία της Ρώμης και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αρχίζει μια εποχή συμφιλίωσης με κορύφωση τη σημερινή εποχή με τις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και του Πάπα Φραγκίσκου και πολλών φωτισμένων Ιεραρχών και Θεολόγων όλων των Εκκλησιών. (π.χ. η προαναφερόμενη συζήτηση του CEMES,).

Επειδή η Εκκλησία του Χριστού οδεύει προς τα έσχατα και ταυτοχρόνως κάνει τα έσχατα παρόν, χωρίς να απεμπολεί την καθημερινότητα και την εν χρόνω ιστορική πορεία της και επειδή ο λόγος του Χριστού είναι η ενότητα, σήμερα που η ανθρωπότητα μαστίζεται από πολλές διασπάσεις είναι ανάγκη να υπάρξει ο κοινός εορτασμός του Πάσχα από όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες ως προοίμιο της τελικής ενότητας.

Οι ενέργειες για συμφιλίωση καταλλαγή και ενότητα των Εκκλησιών, που πραγματοποιούν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Φραγκίσκος πρέπει να γίνουν αποδεκτές από το πλήρωμα των Εκκλησιών και να γίνει πραγματικότητα η ώρα της ποθητής ευχαριστιακής κοινωνίας όλων των χριστιανών με αρχή τον κοινό εορτασμό του Πάσχα.

Πραγματικότητα, που το 2025 στη Νίκαια της Βιθυνίας κατά τον κοινό εορτασμό από όλες τις χριστιανικές Εκκλησίες των 1700 χρόνων από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο, θα αποτελέσει την απαρχή της καθιερώσεως στο εξής κοινού εορτασμού του Πάσχα, αφού κατά το έτος 2025 το Πάσχα των Ορθοδόξων και το Πάσχα των Καθολικών είναι την ίδια ημερομηνία, στις 20 Απριλίου 2025, και με θαύμα Θεού, ο συνδυασμός της Α’Οικουμενικής Συνόδου και του Πάσχα αποτελεί την ορατή πλέον ενότητα όλων των χριστιανών, οι οποίοι αληθεύοντες εν αγάπη ενώνουν τον «διηρημένο» χιτώνα του Χριστού.