Του Αρχιμ. Τιμοθέου Γεωργίου Εφημερίου του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Χαροκόπου Καλλιθέας στο Arxon.gr
Όσοι δεν αρκούνται στο Συναξάρι της Εκκλησίας, (βίο και έργο του Αγίου) μέσα από την ταινία που πρόσφατα έκανε πρεμιέρα“TheManofGod” έχουν την ευκαιρία να φρεσκάρουν αρκετά περιστατικά από τον βίο του Αγίου, θαύματα, άδικες κατηγορίες. Πιστοί αλλά και αναζητητές που επιθυμούν να δουν επεισόδια της ζωής του Αγίου να αναζωγραφίζονται (όχι πάντα με ακρίβεια) μέσω της έβδομης τέχνης μπορούν να την παρακολουθήσουν.Αναμφίβολα η μεταφορά τμήματος ενός συναξαριού επί της ουσίας στην μεγάλη οθόνη αποτελεί τόλμημα πολύπλοκο και η όντως φιλανθρωπία της τέχνης μπορεί να διαβαίνει στο κάλλος του πρωτοτύπου, χωρίς να γίνεται υποκατάστατο εκκλησιαστικής- και μυστηριακής σχέσης.Θετικά αξιολογείται μέσα από την (μη στρατευμένη – μη ιδεολογικοποιημένη) τέχνη να βλέπουμε με απλότητα τους Αγίους – όχι ως όντα απόκοσμα, που αφορούν την «άλλη» ζωή.
Ηταινία ξεκινά στην Αλεξάνδρεια το 1890 μετους εκεί ιεράρχες να συνωμοτούν για την συκοφαντία του Νεκταρίου ο οποίος ήταν Μητροπολίτης Πενταπόλεως. Η πλοκή ακολουθεί την πορεία του βίου του Αγίου Νεκταρίου, την εξορία του από την Αίγυπτο, τον ερχομό του στην Ελλάδα, την αναζήτηση ποιμνίου, την δράση του στην Ριζάρειο Σχολή και τέλος το έργο του στην Αίγινα μέχρι και την κοίμηση του.
Φιλότιμη, πνευματική και προσηλωμένη η ερμηνεία του πρωταγωνιστή Άρη Σερβετάλη στο ρόλο που ενσαρκώνει με λιτότητα(η αλήθεια είναι ως ηθοποιό δεν θα ήθελα να τον δω στο μέλλον σε ρόλο αντισυμβατικό προς τον τωρινό). Ο κ. Σερβετάλης έχει επίγνωση ότι υπηρετεί κάτι που ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα και στην ουσία παίρνει από το χέρι την ταινία, η οποία διαθέτει το πλάτος του ιστορικού βίου του Αγίου και την οδηγεί στο έσω τοπίο και γι’αυτό τον τιμώ (υπάρχουν αρκετοί άγιοι μεταξύ των ηθοποιών) για το ήθος της τέχνης που εκφράζει. Λείπει η βαθύτερη κατάφαση στη«χαρά»του Αγίου Νεκταρίου (όπου στο ρόλο ήταν συχνά προβληματισμένος και κατατονικός) με την ταινία να προκαλεί συγκίνηση. Είναι εμφανής ένας μονοδιάστατος ζήλος της σκηνοθεσίας να αποδείξει πέραν πάσης αμφιβολίας πως ο Νεκτάριος ήταν όντως Άγιος και φαίνεται ως στόχος μια γεωμετρικά εξιδανικευμένη «αγιότητα», με διάχυτη την έμφαση και τον έντονο διαχωρισμό μεταξύ του«απόλυτα» καλού και αγίου και του απόλυτα παρηκμασμένου συστήματος μιας διεφθαρμένης εξουσιαστικής διοικητικής δομής της εκκλησίας, με τον άγιο ως το τραγικό της θύμα.Επίσης νομίζω δεν προσφέρει κάτι ο εναγώνιος και αδιάπτωτος θαυμασμός για τον Άγιο, (έχουν κάποια ανάγκη θαυμασμού οι Άγιοι;) σαν να πρόκειται για ένα αξιοθέατο, λόγω της υπερβάλλουσας «άσκησής» του, σε μια πορεία εξ΄ορισμού και μάλλον προδιαγεγραμμένη: Υπαινίσσεται την αγιότητα που κρύβεται σε κινήσεις, που έχει να κάνει με το κέλυφος εξωτερικών πράξεων μοναχικού τυπικού;(συνεχείς μετάνοιες).
Όταν προτείνουμε την ταινία ως Εκκλησία,ας επισημαίνουμε το μη αυτονόητο:Ότι η αγιότητα δεν είναι μέγεθος που διδάσκεται τόσο με την παθητική παρακολούθηση ενός κινηματογραφικού έργου αλλά μέσα από την μετοχή, την εμπειρία και τη βιωματική σχέση με το Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού, όπως παραδόθηκε και βιώνεται στην ενεργή σχέση μας με την Εκκλησία ως Σώμα Του. Άλλο αγιότητα και άλλο«ειδωλοποίηση»Αγίων, όσων δεν υπήρξαν καθόλου υπεράνθρωποι αλλά βαθιά και αδιάκριτα φιλάνθρωποι και δεν προσφέρονται για την κατασκευή «ατμόσφαιρας» συναισθηματισμών, μέσω καλλιτεχνικών εντυπώσεων ηθικοδιδακτικής χροιάς. Αν ένα κομμάτι του Αγίου το δούμε απομονωμένα,το κάνουμε κάτι που δεν συνιστά το μυστήριο της παρουσίας Του και δεν μπορεί να εγκλωβίζεται στα όρια της οθόνης.Η ταινία – η οποία μέσα από τον απαραίτητο λαϊκισμό -οφείλει να προσεγγίζει τις όχι και τόσο κατηχημένες θρησκευτικές μάζες,αποτελεί«θέαμα»το οποίο δεν ταυτίζεται με το θρησκευτικό αίσθημα αλλά παραπέμπει σε αυτό, όπως και στον εκκλησιαστικό τρόπο ύπαρξης που δεν εξαντλείται σε ρόλους, ούτε νομιμοποιείται να παραμορφώνει το βαθύτερο αίτημα του ανθρώπου για μεταμόρφωση.
Η θέση της Εκκλησίας είναι κοντά στη σκηνή που ζητάει μεταμόρφωση, όπου το βίωμα παραπέμπει στη μέθεξη και στην κοινωνία Θεού, εκεί όπου κανένα σενάριο – όσο πιστό και αν είναι, καμία εικόνα όσο υψηλή ανάλυση και αν έχει και κανένας ηθοποιός με όσο ταλέντο και αν διαθέτει, δεν μπορεί να την υποκαταστήσει.
Θα θεωρηθεί πετυχημένη αν κινητοποιήσει τους θεατές να εντρυφήσουν στο συγγραφικό έργο του λαοφιλούς και τόσο αγαπημένου Αγίου Νεκταρίου και περάσουν από τη σκηνή του κόσμου στη σκηνή του Θεού….
