Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
«Ἰδοὺ τὸ πονηρόν, βουλευτήριον ὄντως, συνῆκται δυσμενῶς, ὡς κριτὸν κατακρῖναι, τὸν ἄνω καθεζόμενον, ὡς κριτὴν πάντων Κύριον, νῦν ἀθροίζεται, σὺν τῷ Πιλάτῳ Ἡρῴδης, Ἄννας ἅμα τε, καὶ Καϊάφας ἐτάσαι, τὸν μόνον μακρόθυμον – Ορίστε, το όντως πονηρό βουλευτήριο συνάχθηκε με δυσμενή διάθεση ώστε να κρίνουν ως κατηγορούμενο τον Κύριο όπου είναι καθισμένος στον ουρανό και είναι ο (μόνος) Κριτής· μαζί με τον Άννα και τον Καϊάφα προστίθεται ο Πιλάτος και ο Ηρώδης ώστε να δικάσουν τον μόνο μακρόθυμο». Η υμνογραφική πένα του αγίου Ανδρέα Κρήτης αποτυπώνει σε μόλις μία στροφή το αποτέλεσμα της κακής χρήσης των χαρισμάτων όπου δίδει ο Θεός στον κάθε άνθρωπο· αυτό (το αποτέλεσμα) δεν είναι άλλο από το σχεδιασμό της συλλήψεως του Κριτή των πάντων, ένα σχέδιο το οποίο προέκυψε από τον εγωισμό, την εμπάθεια και το μίσος όπου έτρεφαν οι άνθρωποι αυτοί απέναντι στον Υιό και Λόγο του Θεού. Η επιθυμία των Αρχιερέων να θανατώσουν τον Κύριο, χωρίς οι ίδιοι να επιθυμούν να αναλάβουν την ευθύνη της ενέργειας αυτής ώστε να γίνουν αποδέκτες της δημόσιας κατακραυγής αλλά μετακυλώντας την ευθύνη στις ρωμαϊκές αρχές και τον Ηρώδη – ίσως η ομοιότητα με σημερινές καταστάσεις αποφυγής των ευθυνών να μην είναι και τόσο συμπτωματική – φανερώνει την εσφαλμένη χρήση του ταλάντου της διδασκαλίας και της ποιμαντικής ευθύνης των εκκλησιαστικών ταγών του Ισραήλ. Άλλωστε, ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτός Εκείνος όπου στηλίτευσε την υποκρισία και τις συνήθειες των Γραμματέων και των Φαρισαίων, δηλαδή του ιουδαϊκού ιερατικού κατεστημένου της εποχής;
Η εσφαλμένη καλλιέργεια και αξιοποίηση των ταλάντων οδηγεί στη ραθυμία και την πνευματική ακηδία. Οι ερμηνευτές και οι διδάσκαλοι του Νόμου δεν καλλιέργησαν σωστά το δοθέν σε αυτούς τάλαντο της ιερατικής διακονίας των Ιουδαίων πιστών στο Γιαχβέ, με συνέπεια να έχουν καταστεί έρμαια στον εγωισμό τους. «Ο νυμφώνας είναι πλέον ανοικτός επειδή ο θείος γάμος κατέστησε αυτόν λαμπρότερο· ο Νυμφίος πλησιάζει και μας προσκαλεί να εισέλθουμε μαζί Του στο γάμο· για αυτό ας ετοιμασθούμε». Ο Ιησούς Χριστός είναι ο Νυμφίος όπου έρχεται και μας προσκαλεί να συμπορευθούμε στον ουράνιο γάμο, ως ανταμοιβή για τον πνευματικό μας αγώνα. Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι δεν ήταν έτοιμοι να δεχθούν το κάλεσμα του Νυμφίου, με συνέπεια να μην έχουν την πνευματική ετοιμότητα και ωριμότητα προκειμένου να αναγνωρίσουν το Σωτήρα Χριστό, ο Οποίος είναι η εκπλήρωση των Προφητειών της Παλαιάς Διαθήκης. Σε παρόμοια κατάσταση, δηλαδή πνευματικής ανωριμότητας και υπέρμετρου εγωισμού, ευρίσκονταν οι Μαθητές όπου σκανδαλίσθηκαν στη θέα μίας αμαρτωλής, κατά άλλους πόρνης, γυναίκας όπου έχρισε με μύρο το Θεάνθρωπο. «Η σκηνή του Σίμωνα (του λεπρού) χώρεσε εσένα Ιησού (Χριστέ) Βασιλέα όπου η απεραντοσύνη Σου δεν εγκιβωτίζεται στη δημιουργία· και μία Γυναίκα αμαρτωλή σε άλειψε με μύρο». Σε αντίθεση με τους Αρχιερείς και τους Μαθητές, η πνευματική ωριμότητα και εγρήγορση προσωποποιείται στην αμαρτωλή γυναίκα όπου με ταπείνωση έσπευσε να χρίσει με μύρο το Λυτρωτή, ενώ έπλυνε τα πόδια Του με τα δάκρυά της και χρησιμοποίησε τα μαλλιά της ώστε να τα σκουπίσει.
«Επειδή η Γυναίκα έγινε πλήρης ευωδίας μυστικής, κατάφερε Σωτήρα μας να σωθεί από τη δυσωδία των πολλών αμαρτιών της, επειδή Εσύ αναβλύζεις το μύρο της ζωής». Η αμαρτωλή Γυναίκα κατόρθωσε με την ειλικρινή της μετάνοια και με την απόφασή της να πλύνει τα πόδια του Διδασκάλου με τα δάκρυά της, όχι μόνο να κερδίσει την άφεση των αμαρτιών της αλλά και το όνομά της να μνημονεύεται στους αιώνες από τις γενεές των χριστιανών ως πρότυπο μετάνοιας και συντριβής του εγωισμού και του παλαιού της εαυτού. Η Γυναίκα απαλλάχθηκε από την πνευματική δυσωδία των αμαρτημάτων της επειδή ακριβώς ενεργοποιήθηκε εντός της το τάλαντο της ταπεινώσεως, σε αντίθεση με τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους όπου παρέμειναν προσκολλημένοι στον παλαιό τρόπο ζωής και στην υποκριτική διακονία του ποιμνίου. «Ο αγνώμων μαθητής αποφάσισε να σε προδώσει Χριστε και συγκέντρωσε ολόκληρη την σπείρα των ανόμων ώστε να κινηθεί εναντίον Σου». Η Γυναίκα κατάφερε να γίνει αποδέκτης της σωτηρίας και με τη μετάνοιά της είλκυσε το θείο έλεος. Η ευγνωμοσύνη της Γυναίκας πυροδότησε μία σειρά εξελίξεων και ανέδειξε το μέγεθος της αγνωμοσύνης του Ιούδα προς το Βασιλέα της Δόξης. Με πρόφαση το περιστατικό αυτό, αλλά με το βαθύτερο αίτιο της προδοσίας να αποτυπώνεται στη διάψευση των προσδοκιών του Ιούδα περί της ελεύσεως ενός κοσμικού βασιλέα όπου θα αποκαθιστούσε την ισχύ του Ισραήλ και έπειτα θα διένειμε πολιτικά αξιώματα και θέσεις εξουσίας, ο Ισκαριώτης σπεύδει στους Αρχιερείς ώστε να διαπραγματευθεί την «πώληση» του Ατίμητου.
Στο σημείο αυτό συγκρούεται η πνευματική ετοιμότητα της αμαρτωλής Γυναίκας να αδράξει την ευκαιρία της σωτηρίας με την προσχηματική ευσέβεια των Μαθητών όπου αναζητούσαν την παραμικρή ευκαιρία να ψέξουν οτιδήποτε αφορά έναν αμαρτωλό άνθρωπο, επιθυμώντας με αυτόν τον τρόπο να προβληθούν ως καλύτεροι και ηθικότεροι από τους άλλους ανθρώπους. Είναι προφανές ότι όχι μόνο ομοιάζουμε στους Μαθητές, αλλά συμπεριφερόμαστε με ακόμα χειρότερο τρόπο και αμαυρώνουμε τα χαρίσματα της ψυχής όπου μας χάρισε ο Θεός. Έχουμε αναρωτηθεί πόσες φορές με τη δήθεν «ηθική» και «ευσεβιστική» συμπεριφορά μας έχουμε προβεί σε μία «δολοφονία» της συνειδήσεως κάποιου συνανθρώπου μας, τον οποίο ενσυνείδητα εξουθενώσαμε με την κριτική μας; Έχουμε εξετάσει τον εαυτό μας πόσες φορές, ως δήθεν σκανδαλισμένοι ή επιθυμώντας να πράξουμε το «καλό» ή ακόμα και μεγαλοποιώντας ένα ασήμαντο γεγονός ώστε εμφατικά να δηλώσουμε ότι μόνο εμείς είμαστε δίκαιοι και σωστοί, μεταβληθήκαμε σε αμείλικτους «τιμωρούς» και προκαλέσαμε δεινά στον άνθρωπο εκείνο ο οποίος δεν κατόρθωσε να προφυλαχθεί από το «ζήλο» μας για τη φαινομενική και βαθύτατα προβληματική «ευταξία» στην πίστη; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι προφανώς αρνητική, άσχετα εάν μία φορά το χρόνο επιδιδόμαστε σε υποκριτικές εκδηλώσεις μετάνοιας ώστε να κοιμίσουμε επαρκώς τη συνείδησή μας.
Η σύγκληση του «πονηρού συνεδρίου» συγκρούεται με την προσέλευση της Πόρνης στη μετάνοιά της· η μελέτη των «κενών» και των κατηγοριών των Φαρισαίων αποδεικνύεται μηδαμινή απέναντι στο μεγαλείο της καρδιακής μεταστροφής της αμαρτωλής Γυναίκας. Η «σώφρων Πόρνη» κατατροπώνει με εμφατικό τρόπο το φιλάργυρο Ιούδα Ισκαριώτη και με αυτόν τον τρόπο διδάσκει σε όλους μας, κληρικούς και λαϊκούς, ότι η σωστή αξιοποίηση της ταπείνωσης και της επίγνωσης της αμαρτωλότητας είναι ο βέβαιος δρόμος για την κατάκτηση της σωτηρίας και όχι μίας πνευματικής αγχόνης. Εν κατακλείδι, ο Κύριος παρέχει την ευκαιρία σε όλους τους χριστιανούς να αγωνισθούν για τη σωτηρία τους, χωρίς χρηματικά ανταλλάγματα και το φόβο μήπως οι ενέργειές μας θίξουν τους ευσκανδάλιστους αδελφούς μας. Συνεπώς, ας αναλογιστούμε την κομβικότητα της πράξης της αμαρτωλής Γυναίκας και να διδαχθούμε από το παράδειγμα της· «Ὢ μακαρίων χειρῶν, ὢ τριχῶν καὶ χειλέων, τῶν τῆς σώφρονος Πόρνης! αἷς ἐπέχεε Σωτήρ, τὸ μύρον πρὸς σοὺς πόδας, ἐκμασσομένη αὐτούς, πυκνῶς καταφιλοῦσα, ανακειμένῳ», Αμήν!
