Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ στο Arxon.gr
«Συναγωγὴ πονηρὰ καὶ μοιχαλίς, ἡ τῷ ἰδίῳ ἀνδρί, μὴ φυλάξασα πίστιν, τί κατέχεις διαθήκην, ἧς οὐκ ᾖς κληρονόμος; τί καυχᾶσαι ἐν Πατρί, τὸν Υἱὸν ἀθετήσασα; τοὺς Προφήτας οὐκ ἐδέξω, τὸν Υιὸν καταγγείλαντας; Κἂν τὰ ἴδια τέκνα αἰσχύνθητι, οὕτω βοῶντα· Ὡσαννὰ τῷ Υἱῷ Δαυΐδ, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου – Πονηρή Συναγωγή και μοιχαλίδα (στο φρόνημα) η οποία δεν παρέμεινες πιστή στον «άνδρα» σου, δηλαδή στο Θεό, γιατί κατέχεις μία διαθήκη της οποίας δεν είσαι κληρονόμος; Γιατί καυχάσαι ότι πιστεύεις στον Πατέρα, δηλαδή στον Γιαχβέ, ενώ αθετείς τον Υιό; (γιατί) δεν αποδέχθηκες τους Προφήτες, οι οποίοι κήρυξαν περί του Υιού; Να αισθανθείς ντροπή απέναντι στα τέκνα σου, τα οποία φωνάζουν· Ωσαννά, δόξα σε Εσένα όπου είσαι ο Θεός μας». Το εν λόγω ιδιόμελο της Κυριακής των Βαΐων, εκτός από τον έλεγχο όπου ασκεί ο υμνογράφος απέναντι στους εκπροσώπους της ιουδαϊκής Συναγωγής, δηλαδή τους Αρχιερείς και την ακολουθία του, προβάλλει τις άμεσες συνέπειες της θριαμβευτικής εισόδου του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα. Η εικόνα του ερχόμενου στην Αγία Πόλη Ιησού Χριστού επί ενός ταπεινού υποζυγίου, η σπουδή του πλήθους να σπεύσει στην υποδοχή Του και η αυθόρμητη αλλά μεστή πίστεως και αγάπης ομολογία των Εβραιόπαιδων ότι ο Ερχόμενος δεν είναι άλλος από τον Βασιλέα της Δόξης, ήταν αρκετά ώστε να ληφθεί η απόφαση από τους Αρχιερείς ότι ο Μεσσίας έπρεπε να θανατωθεί όσο το δυνατόν συντομότερα.
Η στάση του Ιησού Χριστού, τόσο κατά την είσοδο στα Ιεροσόλυμα όσο και κατά τις ημέρες όπου θα ακολουθήσουν έως την άνοδό Του στον Τίμιο Σταυρό, χαρακτηρίζεται από τις διδαχές προς τους Μαθητές και προς συνολικά το πλήρωμα της Εκκλησίας. Αναμφίβολα, ο Θεάνθρωπος ήταν, είναι και θα παραμένει στους αιώνες το κατεξοχήν πρότυπο της ταπείνωσης και της υπακοής στο θείο θέλημα, το οποίο δεν είναι άλλο από τη σωτηρία του ανθρώπου. Παράλληλα, η Εκκλησία περιλαμβάνει στην εξιστόρηση των γεγονότων της Μεγάλης Δευτέρας και άλλα διδακτικά πρότυπα και περιστατικά, τα οποία βοηθούν τον πιστό να αντιληφθεί ότι προκειμένου να συντελεσθεί η μετάβαση από την εορτή των Βαΐων στην εορτή της Αναστάσεως, είναι απαραίτητη η μελέτη της σημασίας των προτύπων αυτών. Ο υμνογράφος Πατριάρχης Ηλίας σημειώνει «Από τα βάγια και τα κλαδιά τα οποία είναι σύμβολα της παρελθούσας εορτής, με τη συνδρομή τους θα μεταβούμε στην επόμενη θεία Εορτή. Ας σπεύσουμε όλοι οι πιστοί στη σωτήρια τελετή της αναμνήσεως των Παθημάτων του Χριστού και με τη ψυχή μας να αντιληφθούμε το μεγαλείο του Πάθους όπου Εκείνος υφίσταται για εμάς. Ας παρακολουθήσουμε την εκούσια θυσία Του, κατά τη διάρκεια της οποίας έδωσε τη ψυχή Του ως παγκόσμιο λύτρο και σε Αυτόν ας αναπέμψουμε σχετικό ύμνο κράζοντες· Κύριε, εσύ όπου είσαι η πηγή της ευσπλαχνίας και λιμάνι της σωτηρίας μας, δόξα σε Εσένα».
Συνεπώς, ποια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την μετάβαση από την Κυριακή των Βαΐων στην Κυριακή της Αναστάσεως; Η μετάβαση στην εορτή της Αναστάσεως προϋποθέτει την υπακοή στο θείο θέλημα και την ύπαρξη πνευματικής καρποφορίας. Ο Κύριος δεν παρέμεινε στα Ιεροσόλυμα μετά τη θριαμβευτική είσοδο αλλά κατέλυσε στη Βηθανία, όπως θα έπραττε έως και το εσπέρας της Μεγάλης Τετάρτης. Παρά τις συχνές μετακινήσεις μεταξύ Ιεροσολύμων και Βηθανίας, ο Θεάνθρωπος δεν παύει να διδάσκει τους Αποστόλους και να στηλιτεύει την πνευματική τους ακαρπία και την έλλειψη εμπιστοσύνης προς το πρόσωπό Του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στηλίτευσης της πνευματικής ακαρπίας είναι η ξηρανθείσα συκιά· τη Μεγάλη Δευτέρα το πρωί, κατά τη διάρκεια της μετάβασης από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, ο Κύριος αντίκρισε μία συκιά και την προσέγγισε προκειμένου να γευθεί έναν από τους καρπούς της. Βλέποντας πως ήταν άκαρπη, ο Ιησούς Χριστός την ξέρανε, όχι από επιθετική διάθεση προς το δένδρο (ως τέλειος Θεός δεν ήταν δυνατό να αισθανθεί αποστροφή για κάποιο από τα δημιουργήματά Του) αλλά προκειμένου να υπενθυμίσει στους Μαθητές ότι η αληθινή βίωση των γεγονότων όπου θα επακολουθούσαν είχε ως απαραίτητη προϋπόθεση την ύπαρξη πνευματικών καρπών. Κατά συνέπεια, το περιστατικό αυτό ανέδειξε την πνευματική ανωριμότητα των περισσοτέρων Μαθητών, ας μην καυχόμαστε ότι εμείς θα ήμασταν σε καλύτερη μοίρα από αυτούς, η οποία κορυφώθηκε όταν εγκατέλειψαν το Διδάσκαλο κατά τη στιγμή της συλλήψεώς Του και της θυσίας.
Η πνευματική ανωριμότητα των περισσοτέρων εκ των Μαθητών φανερώθηκε σε ένα ακόμα σημείο· η μητέρα των υιών Ζεβεδαίου, δηλαδή των Αποστόλων Ιακώβου και Ιωάννου, από κοινού με τους υιούς της, ζήτησαν από το Λυτρωτή να τοποθετήσει αυτούς σε προνομιακές θέσεις όταν θα λάμβανε χώρα η Δευτέρα Παρουσία. Η αφοπλιστική απάντηση του Κυρίου «Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε» φανερώνει όχι μόνο την πνευματική τους ανωριμότητα αλλά και ότι δεν είχαν αντιληφθεί ποια ήταν η αληθινή φύση Του, παρά τα χρόνια όπου είχαν ξοδέψει στο πλάι Του και τα όσα θαυμαστά είχαν αντικρίσει. Ταυτόχρονα, η Εκκλησία παραθέτει ενώπιον μας τη διδακτική ιστορία του Ιωσήφ του «Παγκάλου», ο οποίος ήταν ο ενδέκατος υιός του πατριάρχη Ιακώβ της Παλαιάς Διαθήκης. Η ιστορία του Ιωσήφ, ο οποίος εισέπραξε το φθόνο και την κακία των αδελφών του, όπως και την παραμονή στη φυλακή της Αιγύπτου επειδή αρνήθηκε να υποκύψει στις επιθυμίες της γυναίκας του άρχοντα Πετεφρή, προβάλλει ως το ιδανικό αντίμετρο στην πνευματική ανωριμότητά μας και μας διδάσκει εμφατικά ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την απόκτηση της ταπείνωσης και της πνευματικής ωριμότητας είναι η καρδιακή εμπιστοσύνη στο θείο θέλημα.
Εν κατακλείδι, η πνευματική ωριμότητα ως καρπός της εμπιστοσύνης στο θέλημα του Θεού και ταπείνωσης ενώπιον του Νυμφίου Εκκλησίας συνιστά το «εχέγγυο» της καρδιακής βίωσης των Παθών και της Αναστάσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο Κύριος μας πληροφορεί σχετικά με τα γεγονότα όπου θα προηγηθούν της Δευτέρας Παρουσίας και από τα οποία η ανθρωπότητα διαρκώς πάσχει αλλά χωρίς να έρχεται το τέλος, όχι για να φοβηθούμε και να περιέλθουμε σε συναισθηματική λύπη, αλλά για να κοπιάσουμε περισσότερο ώστε να κατακτήσουμε την πνευματική ωριμότητα του «Παγκάλου» Ιωσήφ. Όπως ακριβώς ο Ιωσήφ εμπιστεύθηκε καρδιακά το Θεό και με θάρρος αντιμετώπισε όλες τις δοκιμασίες σε σημείο όπου να λάβει τον «άφθαρτο στέφανο», με εφάμιλλο τρόπο να αντιμετωπίζουμε τις υπάρχουσες πρόσκαιρες δυσκολίες και να δοξάζουμε με όλη μας την ύπαρξη το Θεό. Ως εκ τούτου θα κατακτήσουμε την ποθούμενη πνευματική ωριμότητα, θα αποφύγουμε την πνευματική ξηρασία και με πλήρη συναίσθηση θα σταυρώσουμε τις αμαρτίες και τα πάθη μας, Αμήν!
