Του Ιωάννου Π. Μπουγά, Θεολόγου
Πάντοτε την ανθρώπινη σκέψη σκανδαλίζει η επαναστατική διδασκαλία της χριστιανικής πίστης ότι ο Θεός ενανθρώπησε.
Αυτό που συμβαίνει με την ενανθρώπιση του Θεού είναι ότι ο Χριστός δεν είναι μόνο Θεός και δεν είναι μόνο άνθρωπος. Είναι Θεάνθρωπος και η ενσαρκωμένη Αλήθεια, η οποία «δεν προδίδεται όταν ενσαρκούται εις κάθε ιστορικήν εποχήν. Προδίδεται όταν συντηρείται, ως εις μουσείον, εκ φόβου μη μολυνθή από την ιστορίαν», όπως έλεγε ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων. Γνώση της αλήθειας δεν σημαίνει εγκεφαλική κατανόηση αλλά συμμετοχικό υπαρξιακό γεγονός, στον και με τον, διαρκώς παρόντα στην Εκκλησία Χριστό.
Τίποτα δεν χωρίζει, στο πρόσωπο του Χριστού, αυτή την θεανθρωπότητα. Αντιθέτως την συμμετοχική βίωση αυτής της θεανθρωπότητας, την μερίζει, την κάνει μονόπλευρη η αισθητική θεώρηση των Χριστουγέννων από πολλούς ανθρώπους σήμερα. Σήμερα πολλοί άνθρωποι γιορτάζουν, αν γιορτάζουν, κιτς (κακόγουστα) Χριστούγεννα. Ο κιτς Ιησούς παρουσιάζεται σε πολλές χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις σε χριστουγεννιάτικες ευχετήριες κάρτες, σε αναπαραστάσεις της φάτνης, δυστυχώς πολλές φορές και εντός των ορθοδόξων ναών, οι οποίοι και διακοσμούνται με την τοποθέτηση λαμπιονιών που αναβοσβήνουν, δίκην του άστρου προερχομένου εκ του καμπαναριού ή δίκην παλκοσένικου εντός του ναού, ο οποίος είναι λειτουργικός τόπος και τίποτε άλλο με αποτέλεσμα όλος αυτός ο κακόγουστος, και εκτός της ορθοδόξου λειτουργικής τέχνης στολισμός, να αποπροσανατολίζει από την συμμετοχή των πιστών στην χριστουγεννιάτικη ευχαριστιακή σύναξη. Τα Χριστούγεννα όμως εορτάζονται λειτουργικά και μόνο λειτουργικά, όπως καθόρισε από αιώνες η Εκκλησία.
Κανείς δεν περιμένει από την σύγχρονη εκκοσμικευμένη εξουσία να κατανοήσει, όπως κατανοεί η ορθόδοξη θεολογία το μυστήριο της ενανθρωπήσεως. Οι διάφορες κρατικές και δημοτικές αρχές στολίζοντας με τα κιτς λαμπιόνια τις πόλεις παρουσιάζουν έναν γλυκανάλατο ρηχό ανθρωπισμό, μέσα σε ένα εξωπραγματικό εορταστικό κλίμα, προσπαθώντας να μυήσουν τους υπηκόους σε αυτό που θεωρούν «Άγια Νύχτα», σε μία νοοτροπία δηλαδή προς τέρψη ακοής, δηλαδή ως συναισθηματική ανακούφιση, χωρίς βεβαίως καμμία προοπτική σωτηρίας-ολοκλήρωσης. Γι΄ αυτό και μετά την λήξη των εορτών το υπαρξιακό γεγονός της καταθλίψεως καταλαμβάνει τους εορτάσαντες με αυτόν τον τρόπο τα Χριστούγεννα. Αυτή η ψεύτικη προσπάθεια εορτασμού σημαίνει απώθηση του πραγματικού νοήματος της εορτής, δυσκολία δηλαδή συνάντησης με τον Θεάνθρωπο, με αποτέλεσμα να χάνονται οι δημιουργικές ελεύθερες δυνάμεις αναζήτησης του ανθρώπου για αλληλεγγύη και κατανόηση του άλλου, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια κοινωνία απάνθρωπου κυνισμού με ό,τι αυτό σημαίνει σε κάθε έκφραση της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ο εορτάζων τα κιτς Χριστούγεννα προσπαθεί να γευθεί στιγμιαία μια χαρμόσυνη ευφορία σε σημείο μάλιστα να επιθυμεί αυτή η επίπλαστη χαρά να ικανοποιήσει τις ιδιοτελείς διαθέσεις του, ενώ με τον τρόπο αυτό θεωρεί ότι θα ξεπεράσει τα ψυχολογικά του προβλήματα ή και οποιαδήποτε άλλα. Αλλά η κιτς χριστουγεννιάτικη χαρά δεν προσφέρει τίποτα αφού η ίδια βασίζεται σε ένα ψέμα. Στο ψέμα του γλυκύ ανελεύθερου Ιησού. Και είναι ανελεύθερος γιατί αυτός ο τύπος του Ιησού έχει υποταχτεί στην ανθρώπινη επιθυμία της νίκης του ιερού πάνω στο βέβηλο, της νίκης του καλού πάνω στο κακό, της νίκης και όχι της μεταμόρφωσης. Πλήρης δηλαδή δυαλισμός και κάθε δυαλισμός ως γνωστόν αποτελεί πηγή προβλημάτων με αρχή την αισθητική προβληματική αυτοϊκανοποιήσεως των εορταστικών ημερών.
Αλλά εκεί που υπάρχει η κορύφωση του κιτς είναι στην αντίληψη που έχουν οι πολλοί για την ειρήνη που προσφέρει η εορτή των Χριστουγέννων. Είναι η ειρήνη του κοιμισμένου παιδιού, η ειρήνη ως διάθεση, η ειρήνη ως συναίσθημα. Ειρήνη που δεν έχει καμμία σχέση με την ειρήνη του Χριστού, ειρήνη που είναι αληθινή επανάσταση. Η ειρήνη αυτή είναι η δύσκολη κίνηση προς τον άλλον, προς τον εχθρό, προς τον Ηρώδη που σήμερα προσωποποιείται σε κάθε ανελεύθερη πράξη των ισχυρών της γης και της εμπορευματοποίησης της εορτής.
Αν οι πιστοί δεν συμμετέχουν σε αυτήν την ειρήνη που προσφέρει ο Χριστός πράγματι τα κιτς Χριστούγεννα είναι ένας πολιτιστικός κίνδυνος για την ανθρωπότητα, γιατί τότε το ανθρώπινο πρόσωπο γίνεται ένα κακόγουστο αστείο, χάνει την ιερότητά του, δεν ξεπερνά την γήϊνη διάστασή του προκειμένου να προσεγγίσει τον Χριστό με πράξεις αλληλεγγύης και έτσι να δημιουργήσει έναν πολιτισμό προόδου που σέβεται την αξία του ανθρωπίνου προσώπου, ελευθερώνει τον άνθρωπο από τον αυτοεγκλεισμό του, τον οδηγεί στην έξοδο προς τον αδελφό του, τον πλησίον του, τον οδηγεί στο μοίρασμα της ζωής, στο κοινωνείν, στο είναι και στο συνείναι, γύρω από το τραπέζι της ευχαριστιακής συνάξεως, όπου δεν χρειάζονται τα ψεύτικα λαμπιόνια του κιτς χριστουγεννιάτικου στολισμού και «εορταστικού πολιτισμού».
