Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

«Πᾶσα ἡ κτίσις, ἠλλοιοῦτο φόβῳ, θεωροῦσά σε, ἐν σταυρῷ κρεμάμενον Χριστέ, ὁ ἥλιος ἐσκοτίζετο, καὶ γῆς τὰ θεμέλια συνεταράττετο, τὰ πάντα συνέπασχον, τῷ τὰ πάντα κτίσαντι, ὁ ἑκουσίως δι’ ἡμᾶς ὑπομείνας, Κύριε δόξα σοι». Κατά την Μεγάλη Παρασκευή, ο Θεάνθρωπος έκανε πράξη την εντολή της αγάπης και εκούσια έπαθε για χάρη της ανθρωπότητας. Η διάρρηξη του «χειρογράφου» των αμαρτιών μέσα από τη θυσία στον Τίμιο Σταυρό κορυφώθηκε με την εκφώνηση της θριαμβευτικής κραυγής «Τετέλεσται» ώστε να ολοκληρωθεί το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Αφού ο Θεάνθρωπος παρέδωσε το πνεύμα Του στα χέρια του Πατέρα, ακολούθησε η αντίδραση της φύσεως στο θάνατο της ανθρώπινης φύσης του Κυρίου. Ο ήλιος έχει ήδη κρύψει το φως του από την «έκτη ώρα έως την ενάτη» και ακολούθησε ο σεισμός. Οι πέτρες σχίσθηκαν, τα μνήματα άνοιξαν και πολλοί κεκοιμημένοι αναστήθηκαν και μετά την έγερση του Κυρίου εισήλθαν στην Αγία Πόλη και φανερώθηκαν σε πολλούς ανθρώπους. Το καταπέτασμα του Ναού, δηλαδή το ύφασμα εκείνο όπου χώριζε το Ναό από τα Άγια των Αγίων, σχίσθηκε στα δύο και οι Αρχιερείς διαπίστωσαν έντρομοι ότι όντως είχαν σταυρώσει τον Υιό του Θεού. Ωστόσο, τη διαπίστωση ακολούθησε η «ανάγκη» να μην εκτεθούν απέναντι στους ακολούθους αυτών· στο πλαίσιο αυτής της «ανάγκης» ζήτησαν από τον Πιλάτο να τοποθετηθεί φρουρά έξω από τον τάφο του Ιησού Χριστού προκειμένου να μην κλαπεί το Δεσποτικό σώμα από τους Μαθητές, ώστε οι τελευταίοι να διαδώσουν ότι Αυτός αναστήθηκε από τους νεκρούς.

«Ὁ συνέχων τὰ πέρατα, τάφῳ συσχεθῆναι κατεδέξω Χριστέ, ἵνα τῆς τοῦ ᾍδου καταπτώσεως, λυτρώσῃς τὸ ἀνθρώπινον, καὶ ἀθανατίσας, ζωώσῃς ἡμᾶς, ὡς Θεὸς ἀθάνατος». Σύμφωνα με το Τροπάριο της Προφητείας περί του οράματος του Ιεζεκιήλ, Αυτός όπου δημιούργησε τα πάντα, εκούσια οδήγησε τον εαυτό Του στο θάνατο ώστε να σώσει τον άνθρωπο από την κατάπτωση της αμαρτίας. Επίσης, χάρη στην Ανάστασή Του έδωσε στον άνθρωπο το δικαίωμα να ελπίζει στη δική του Ανάσταση, στην απόδοση ενός νέου περιεχομένου στην επίγεια ζωή του. Απόδειξη στο γεγονός ότι όντως πλησιάζει η Ανάσταση του Θεανθρώπου και όντως η σημερινή ημέρα αποτελεί την νηνεμία πριν από την «έκρηξη» της αναστάσιμης χαράς, είναι το όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ από την Παλαιά Διαθήκη. Σύμφωνα με το κείμενο της προφητείας, ο Ιεζεκιήλ μεταφέρθηκε από το χέρι του Κυρίου στη μέση ενός τόπου όπου ήταν γεμάτο από ανθρώπινα οστά. Ο Κύριος ζητά από τον Προφήτη να διατάξει τα οστά να ενωθούν μεταξύ τους και να σχηματίσουν τα σώματα από τα οποία προήλθαν. Μάλιστα, χάρη στο θείο πρόσταγμα τα οστά όχι μόνο ενώθηκαν, αλλά φύτρωσαν σε αυτά σάρκες, νεύρα και δέρμα· ο Προφήτης επισημαίνει ότι η αρμονία των ανθρώπινων σωμάτων είχε αποκατασταθεί πλήρως.

Ωστόσο, από εκείνα τα σώματα τα οποία είχαν επανέλθει στην κατάσταση πριν το θάνατό τους, έλειπε το σημαντικότερο από όλα, δηλαδή η πνοή του Θεού ώστε να αποκτήσουν ζωή εντός τους. Τότε ο Κύριος εμφύσησε στους νεκρούς την πνοή Του, η οποία τους έδωσε ζωή και του επέτρεψε να σταθούν στα πόδια τους και να δημιουργηθεί «συναγωγή πολλὴ σφόδρα». Η προφητεία ολοκληρώνεται με την υπόσχεση του Δημιουργού ότι θα ανοίξει τα ανθρώπινα μνήματα και θα αναστήσει όσους ευρίσκονται εντός αυτών. Μάλιστα, αφού ο Θεός θα αναστήσει τους νεκρούς, θα τους οδηγήσει «εἰς τὴν γὴν τοῦ Ἰσραήλ», δηλαδή στον Παράδεισο όπου θα γευθούν την αιώνια ζωή. Η εν λόγω Προφητεία αποτελεί την εμφατική δήλωση της Εκκλησίας ότι τον Σταυρό ακολουθεί η Ανάσταση, παρά το ότι ο Κύριος όδευσε στον Άδη προκειμένου να κηρύξει στους νεκρούς το χαρμόσυνο μήνυμα της Σωτηρίας και της Λύτρωσης από το θάνατο και την αμαρτία. Όπως ακριβώς ο Δημιουργός εμφύσησε το πνεύμα Του στον Αδάμ και του έδωσε ζωή, με τον ίδιο τρόπο εμφύσησε ζωή εντός των σωμάτων όπου ανασυνέθεσε με το πρόσταγμά Του. Επομένως, με τον ίδιο τρόπο θα δώσει ζωή και σε εμάς όταν έλθει το πλήρωμα του χρόνου για τη δική μας Ανάσταση, της οποίας θα προηγηθεί ο σαρκικός θάνατος.

Αμέσως μετά την ανάγνωση του Αποστολικού Αναγνώσματος όπου ο Απόστολος των Εθνών τονίζει πως χάρη στον Τίμιο Σταυρό η ευλογία του Ιησού Χριστού απλώθηκε στα Έθνη, η Εκκλησία έχει ορίσει να ψάλλεται το Αλληλούια του Αποστόλου, με το αντίστοιχο Προκείμενο· στην πλειοψηφία των ενοριών, δυστυχώς, παραλείπεται ένεκεν «συντομίας» ή καλύτερα για να μην σπαταληθούν ορισμένα λεπτά ακόμα στην προσευχή. Οι στίχοι όπου ακολουθούν δείχνουν ότι εκπληρώθηκε η ρήση του Λυτρωτή· «ἡ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν γενήσεται» καθώς επίκειται η Ανάστασή Του. Ο πρώτος στίχος είναι κοινός με το πρώτο στίχο όπου ψάλλεται μετά τον νικητήριο παιάνα· «Ἀναστήτω ὁ Θεός, καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ, καὶ φυγέτωσαν ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν». Χάρη στην επερχόμενη έγερση του Θεού, ο Οποίος εκούσια έπαθε και πέθανε για τις αμαρτίες μας, διασκορπίσθηκαν όλοι οι εχθροί Του και έφυγαν από Αυτόν όσοι Τον μίσησαν. Ο εν λόγω στίχος δεν είναι «απειλή» προς όσους αποστρέφονται το πρόσωπο του Θεού, αλλά είναι η παιδαγωγία του Θεού προς εκείνους όπου αρνούνται την ύπαρξή Του. Εντός της ανθρώπινης ιστορίας δεν υπήρξε άλλη περίπτωση όπου ένας Θεός πρόθυμα να σταυρώθηκε και να πέθανε για χάρη του ανθρώπου· το μέγεθος της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο σκανδαλίζει πρώτιστα τον διάβολο και έπειτα τους αρνητές του Θεού, οι οποίοι κατακαίονται από την αγάπη Του ανεξαιρέτως για τον κάθε άνθρωπο.

Ο επόμενος στίχος σχετίζεται πάλι με τους όσους αρνούνται το Θεό και την αγαπητική, όχι καταδυναστευτική, εξουσία Του· «Ὡς ἐκλείπει καπνός, ἐκλειπέτωσαν, ὡς τήκεται κηρὸς ἀπὸ προσώπου πυρός». Η αδυναμία των εχθρών του Θεού παρομοιάζεται με τον καπνό όπου χάνεται στον ουρανό και παράλληλα με το κερί όπου λιώνει ενώπιον της θερμαντικής δύναμης της φωτιάς. Ο τρίτος στίχος σχετίζεται με την ανταμοιβή των δίκαιων ανθρώπων, εκείνων όπου με φρόνηση και δοξολογία υπέμειναν την εξουσία του διαβόλου και της αμαρτίας· «Οὕτως ἀπολοῦνται οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀπὸ προσώπου τοῦ Θεοῦ, καὶ οἱ δίκαιοι εὐφρανθήτωσαν». Η χαρά για την νίκη του Δεσπότη Χριστού επί της φθοράς του θανάτου και του διαβόλου δίνει χαρά στους δίκαιους και όσους με τίμιο τρόπο και ταπείνωση αγωνίζονται πνευματικά ώστε να είναι σε κοινωνία με τον Θεό. Η Εκκλησία μας προσφέρει την αναστάσιμη χαρά ήδη πριν από την τελετή της Αναστάσεως και την Θεία Λειτουργία. Η Εκκλησία μας προσκαλεί να μετέχουμε στη χαρά αυτή ήδη από τη στιγμή όπου ο Κύριος παρέδωσε το πνεύμα Του στον Τίμιο Σταυρό, ήδη από τη στιγμή όπου αποτέθηκε στον τάφο, ήδη από τη στιγμή όπου σφραγίσθηκε το μνημείο και τοποθετήθηκε φρουρά έξω από αυτό. Επομένως, ας αναμείνουμε με πίστη και λαχτάρα την Ανάσταση του Θεού, ας προσέλθουμε απόψε στη Θεία Λειτουργία και ας γίνουμε κοινωνοί του Θείου Σώματος και Αίματος με τη βεβαιότητα ότι ο θάνατος νικήθηκε οριστικά και αμετάκλητα από το Θεό μας, Αμήν!