Ιερά Πανήγυρις επί τη αναμνήσει του θαύματος του Αγίου Δημητρίου των Όπλων θα τελεσθεί κατά το ακόλουθο πρόγραμμα:
Παρασκευή 29 Απριλίου:
Ιερά Αγρυπνία – 9 μ.μ.
Κυριακή 31 Μαρτίου: Κατανυκτικός Εσπερινός Εορτής – 6 μ.μ.
Δευτέρα 1 Απριλίου:
Όρθρος, Ώρες, Εσπερινός & Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία – 7 π.μ.
Μέγα Απόδειπνο & Ιερά Παράκλησις Αγίου Δημητρίου Όπλων – 6 μ.μ.
- Καθ’ όλην την διάρκειαν της Ιεράς Πανηγύρεως θα εκτίθεται προς προσκύνησιν το Ιερόν Λείψανον του Αγίου Δημητρίου
Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΝΑΪΣΚΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Το προσωνύμιο «όπλα» του παλαιού ναού οφείλεται κατά μια άποψη στον εικονογραφικό τύπο της λατρευτικής εικόνας που παρουσιάζει τον Άγιο μετωπικό, να κρατά τα όπλα του, και όχι έφιππο, όπως ήταν περισσότερο συνηθισμένο.
Ο Ναός, εκτός του πλήθους των αναφορών του στην τοπική παράδοση, συνδέεται άρρηκτα και με την Ελληνική Επανάσταση, αποτελεί δε κομβικό σημείο για την έναρξη του αγώνα στην Αττική, μιας και εδώ συντελέστηκε ένα θαυμαστό γεγονός.
Στην προετοιμασία του Αγώνα κατά των Τούρκων κατακτητών για την πολυπόθητη ελευθερία, τον πρώτο λόγο είχε η Φιλική Εταιρεία, τα δε μέλη της Αθαν. Ζαρίφης και Δημ. Ζωγράφος ανέλαβαν το έργο της μυήσεως των χωρικών. Τόσο ο Μελέτης Βασιλείου από τη Χασιά, όσο και ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης από το Μενίδι, ήταν μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία.
Οι Τούρκοι είχαν αναθέσει στον ηγέτη των Δερβενοχωριτών της Χασιάς καπετάν Μελέτη Βασιλείου την άδεια να συγκροτήσει ένοπλο σώμα από Χασιώτες και Μενιδιάτες για την προστασία των Αθηνών. Όμως ο λαμπρός αυτός αγωνιστής έδρασε με αντίθετο τρόπο, ενάντια στους Τούρκους. Το μικρό ένοπλο σώμα του που φρουρούσε τα στενά της Οσγιάς (Πάρνηθας) γρήγορα αυξήθηκε σε περισσότερους από χίλιους άνδρες, οι οποίοι άρχισαν τις λεηλασίες τούρκικων κτημάτων.
Κατά την παράδοση λέγεται ότι λίγο πριν επαναστατήσει η Αττική ύπαιθρος, ο Μελέτης (Χατζή) Βασιλείου με τη συνοδεία του κατέβηκε στην Αθήνα και επισκέφθηκε το Βοεβόδα. Στη συζήτηση που είχαν, ο Βασιλείου του παρέστησε τα πράγματα πολύ άσχημα. Ότι δηλαδή γύρω από την Αθήνα τριγύριζαν διάφορες συμμορίες Τουρκαλβανών που κάθε μέρα αυξάνονταν και στόχο είχαν τη λεηλασία της πόλης. Ακόμα του είπε ότι ο οπλισμός των Χασιωτών δεν είναι επαρκής για να τις συγκρατήσει, αν προσπαθούσαν να κατέβουν προς την πόλη από το δερβένι αυτό. Ο Βοεβόδας, που μέχρι τότε δεν είχε στοιχεία για την εξέγερση των Χασιωτών, συναίνεσε να δοθεί πρόσθετος οπλισμός στο Χατζή- Μελέτη. Προνοητικός αυτός, είχε μαζί του και μουλάρια, τα οποία φόρτωσε με τον οπλισμό και αμέσως αναχώρησε για την Χασιά. Στον Άγιο Δημήτριο (σήμερα σώζεται η εκκλησία στην οδό Στρατηγού Καλλάρη κοντά στις Τρείς Γέφυρες), σταμάτησε να ξεκουράσει τα ζώα και τους ανθρώπους του. Ξάπλωσαν και κοιμήθηκαν στην Εκκλησία. Στον ύπνο του άκουσε μια φωνή, προερχόμενη από την εικόνα του Αγίου Δημητρίου, να τον προστάζει: – «Στα όπλα!». Αλαφιασμένος ξύπνησε και πιστεύοντας ότι ήταν θαύμα και προειδοποίηση , πρόσταξε τα παλικάρια του να φορτώσουν αμέσως τα μουλάρια και να φύγουν. Έτσι κι έγινε. Μετά από ώρα έφτασαν και οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν πείσει τον Βοεβόδα ότι είχε κάνει λάθος να εξοπλίσει με πρόσθετο οπλισμό τους Χασιώτες και παίρνοντας την άδεια του, έτρεξαν να προλάβουν το Χατζή – Μελέτη για να του πάρουν τα όπλα πίσω. Ήταν όμως αργά. Ο Χατζή – Μελέτης ήταν κιόλας στη Χασιά, οπλισμένος και δυνατός. Έτσι λοιπόν λέει η παράδοση. Από τότε, το ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου ονομάστηκε «Άγιος Δημήτριος των όπλων».
Αυτή η παράδοση για τον εξοπλισμό των Χασιωτών επιβεβαιώνεται και από ιστορικούς (οι οποίοι γράφουν ότι έγινε 1η Απριλίου 1821) την ονομασία της ίδιας της εκκλησίας. (Βλ. Πρακτικά Β’ Συμποσίου Ιστορίας- Λαογραφίας Βόρειας και Δυτικής Αττικής Δ. Γιώτα: «Οι Χασιώτες αγωνιστές του 21…». Υποσημειώνεται ότι, σύμφωνα με το ως άνω ιστορικό, το θαύμα πραγματοποιήθηκε την νύκτα 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου του 1821, ενώ η Επανάσταση των Αθηνών ξεκίνησε την 1η Απριλίου του 1821 από τον οπλαρχηγό Μελέτιο Βασιλείου (Χατζή – Μελέτη) στη Φυλή και, ως εκ τούτου, η παρέμβαση του Αγίου Δημητρίου στον χώρο του παλαιού Ιερού Ναού υπήρξε καταλυτική για την απελευθέρωση της πόλεως των Αθηνών.
