Του Ανδρέα Αλεξανδρόπουλου-Αραπάκη
Υπ.Διδάκτορα Διεθνών Σχέσεων Παν/μίου Νεάπολης Πάφου
Η παρούσα εργασία προσπαθεί να προσεγγίσει μέρος από τον συγγραφικό πλούτο σχετικά με τον θυμό κάποιων Ιεραρχών της Εκκλησίας , των Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Μεγάλου Βασιλείου και Γρηγορίου του Θεολόγου. Τα συγγράμματα των Αγίων Πατέρων , είναι αναμφισβήτητα οι δρόμοι για να πορευτούμε οι χριστιανοί στην καθημερινότητά μας, στην πνευματική ζωή, στην χριστιανική βιωτή μας.
Είχαν παιδεία πανεπιστημιακή σοβαρή, περισσότερο όμως διέθεταν πνευματικότητα η οποία λειτουργεί ως μαγνήτης προκειμένου να προσελκύσουν την θεία χάρη και έμπνευση. Δεν ήθελαν να γεμίσουν κάποιες σελίδες και ορισμένους τόμους και να οριοθετήσουν έτσι τον κλάδο της Πατρολογίας , στη θεολογική επιστήμη.
Ήταν πλούσιοι σε ερεθίσματα, έζησαν σε δύσκολα χρόνια της Εκκλησίας, δοκίμασαν διωγμούς, παρά ταύτα έμειναν σταθεροί στην πίστη τους και τόλμησαν να συγγράψουν , να διαδώσουν, να βοηθήσουν όλους τους νεώτερους. Μέσα από τις σελίδες των βιβλίων μας κάνουν κοινωνούς των αγιοπνευματικών τους εμπειριών και μας δίνουν αφορμή για γόνιμους προβληματισμούς και σοβαρές αντιδράσεις.
ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ :Γ.Θ και Ι.Χ –
Ο Γ.Θ. μας διδάσκει ”περί Θ”: Ο θυμός εξερεθίζει και η αιδώς κοκκινίζει με το αίμα,εκείνος όταν το αίμα βράζει ενώ η αιδώς αναχωρεί.1Ας στρέφεται μόνο εναντίον του όφεως ,εξαιτίας του οποίου εξέπεσες. Ολόκληρο το επιθυμητικό ας είναι στραμμένο προς τον Θεό και όχι προς κάτι άλλο επίφοβο και επικίνδυνο.2Ο θυμός είναι τυφλό πράγμα, υπό τον έλεγχο του ο άνθρωπος τυφλώνεται, πολύ περισσότερο όταν η αγανάκτηση είναι δίκαιη. 3Υπάρχει μια και μοναδική περίπτωση όπου ο θυμός έχει θετική διάσταση, αυτή είναι όταν στρέφεται κατά του δαίμονος. Όταν ο άνθρωπος θυμώνει, είπαμε ότι τυφλώνεται απο οργή και τότε η γλώσσα ανάβει και μόνο η πραότητα έρχεται και τον σβήνει.4
Ο Ιεράρχης με την σοφία του, δεν ορίζει και διαπιστώνει μόνο τι είναι ο θ, αλλά μας υποδεικνύει και τρόπους θεραπείας.
Κάποιοι τρόποι είναι:
-Καταφυγή στον Θεό
-Προετοιμασία για τον αγώνα
-Ταπείνωση
-Να σκεφτόμαστε ότι ο θυμώδης άνθρωπος είναι σαν το σκυλί το τρελαμένο, σαν την αισχρή πόρνη
-Το γέλιο και η πραότητα είναι το καλύτερο όπλο κατά της μάχης της οργής -Και να θυμόμαστε πως ο Θεός είναι η πλήρης πραότητα ,ενώ ο διάβολος είναι φύση πλήρους θυμού.5
-Ο Ι.Χ. πληροφορεί «περί Θ»: Ο θυμός είναι φωτιά που κατατρώει τα πάντα, είναι μία φωτιά ορμητική που κατακαίει τα πάντα στο πέρασμα του. 6 Το μέσο της οργής είναι η κραυγή. Ας βάλουμε στο άλογο τρικλοποδιά, για να ρίξουμε τον αναβάτη. Ας περικόψουμε τα φτερά της οργής και το κακό δεν θα επεκταθεί. Η οργή είναι φοβερό πάθος, φοβερό στο να εξουσιάζει τις ψυχές των ανθρώπων. Είναι ανόητο, να μπορούμε να εξημερώνουμε άγρια θηρία ,και να μη μπορούμε να εξημερώνουμε τον εαυτό μας.
Να αποστομώνουμε τον αντίπαλο χωρίς θυμό και χωρίς τραχύτητα. Αν υποστηρίζουμε την αλήθεια με θυμό, αυτό δεν είναι χριστιανική παρρησία, αλλά ένα πάθος. Αν όμως μιλάμε με γλυκύτητα τότε πραγματικά έχουμε παρρησία. Διότι δεν είναι δυνατόν να είναι συγχρόνως και κατόρθωμα και ελάττωμα. Πρέπει, λοιπόν, αν θέλουμε όλοι να έχουμε καλή παρρησία, να είμαστε απαλλαγμένοι από τον θύμο, για να μην μας χρεώσουν τα λόγια της αλήθειας στο κακό θυμό. Και σωστά πράγματα αν τα λες με θυμό, έχασες τα πάντα, έστω και αν έχεις επιχειρήματα, έστω και αν νουθετείς, έστω και αν κάνεις οτιδήποτε άλλο.7
Ο θυμός δεν είναι καλός ,μάλιστα το παρομοιάζει σαν θαλασσοταραχή. Μέσα στην τρικιμμισμένη θάλασσα, όπου μέσα σε τόσο θόρυβο, σε τόσο μεγάλη κραυγή, δεν δίνεται σε κάποιον η ευκαιρία για φιλοσοφία. Έτσι συμβαίνει και μέσα στην φουρτούνα του θυμού.8Ας είμαστε καθαροί από θυμό. Δεν κατοικεί το Άγιο Πνεύμα εκεί όπου υπάρχει θυμός, και είναι επικατάρατος ο θυμώδης 6ΕΠΕ:13,144 7ΕΠΕ:15,492 8ΕΠΕ:15,494 7 άνθρωπος. Όπου βγαίνει αυτό το διαβολικό συναίσθημα είναι αδύνατον να προέλθει κάτι το υγιές. Είναι μια άλογη ορμή, τίποτα άλλο δεν είναι ο θυμός ,παρά μία τρελή ορμή. Σε παράλογο δε άνθρωπο τίποτα λογικό δε μπορεί να γίνει.9
Η οργή του θυμού γεννάει τις βρισιές. Όταν βρίζεις, αυτό δεν είναι της ψυχής, αλλά του θυμού. Όταν αισχρολογείς, δεν μιλάει η ψυχή, αλλά η ακολασία. Όταν κακολογείς, μιλάει ο φθόνος. Όταν αδικείς τον συνάνθρωπο, μιλάει η πλεονεξία. Όλα αυτά δεν είναι πράξεις της ψυχής, αλλά των παθών και των αρρωστημάτων της.10.
Πρέπει έγκαιρα και έγκυρα να κατανοήσουμε την ποικιλότροπη και ποικιλόμορφη φθορά που προξενεί ο Θ στη ζωή την ανθρώπων, διαταράσσοντας σημαντικά τις διαπροσωπικές σχέσεις και οδηγώντας τον επιρρεπή προς τον Θ άνθρωπο στην αποξένωση, στην αμφισβήτηση, στην επιφύλαξη. Πράξεις και καταστάσεις που δεν τιμούν κανένα, που δεν οδηγεί στο σωστό, που δεν υπηρετεί την συναδελφωσύνη.
Τελειώνοντας, ας επωφεληθούμε από τη σοφία των Πατέρων, είτε για λόγους διδασκαλίας ,είτε για λόγους προσωπικής οικοδομής και να καταφύγουμε στη χάρη των συγγραμμάτων των μεγάλων Ιεραρχών. Ας μην κρύβουμε ένα τόσο μεγάλο κακό μέσα μας. Διότι είναι αρρώστια ψυχής, σκοτείνιασμα του νου, αποξένωση από τον Θεό, αιτία φιλονικίας, αφορμή συμφοράς, πονηρό δαιμόνιο που κυριαρχεί στη ψυχή και αποκλείει την είσοδο του Αγίου Πνεύματος. Οι έχθρες, οι διαμάχες, οι φιλονικίες, οι θυμοί, που διαρκώς ταράσσουν την ψυχική γαλήνη, εκεί το πνεύμα της πραότητας δεν αναπαύεται.
Όσα έγραψαν και μας παρέδωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας δεν το έκαναν ως αφορμή για παροχή έξυπνων ιδεών και επίδειξη επ΄ αυτών. Οι συγγραφές τους έρχονται αναμφισβήτητα όχι για φιλοσοφικές συζητήσεις, θεολογικές περιπλανήσεις, ατέρμονες συζητήσεις. Μας παρέχουν απλόχερα το παράδειγμα προς μίμηση , ώστε να αποφύγουμε τον Θ στη ζωή μας, ως όντως βλαβερό και ανεξέλεγκτο ποικιλότροπα πάθος. Πολλά γύρω μας μάς συνθλίβουν, μας απογοητεύουν, μας στεναχωρούν, δεν πρέπει πάντως να μας θυμώνουν. Μας βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση ο θεόπνευστος αγιογραφικός πλούτος, η θύραθεν περί Θ γνώση, η πλούσια αγιοπατερική γραμματεία· ψήγματα της οποίας είδαμε παραπάνω.
Ας συμμορφωθούμε, λοιπόν, με την εντολή του αποστόλου Παύλου.»Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή, κραυγή, 9 κατηγόρια, καθώς και κάθε άλλη κακότητα»11,και ας περιμένουμε την εκπλήρωση της υπόσχεσης που έδωσε ο Κύριος μας στους πράους »Μακάριοι είναι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη της επαγγελίας»12.
Βιβλιογραφία
Αρχιμανδρίτου Δανιήλ Γ. Αεράκη: “Χρυσοστομικό λεξικό” (τόμοςΒ’), Αθήνα 2011
Βενεδίκτου ιερομόναχου αγιορείτου: “Γρηγοριανόν ταμείον”, Αθήνα 2001
Συντομογραφίες
Ι.Χ. :Ιωάννης Χρυσόστομος
Γ.Θ. :Γρηγόριος ο Θεολόγος
Ε.Π.Ε. :Έλληνες Πατέρες Εκκλησίας
ΒΕΠΕΣ: Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων και Εκκλησιαστικών Συγγραφέων Θ :Θύμος
