Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Τι είναι η αιώνια ζωή;
Υπάρχει Παράδεισος;
Πώς θα είναι ο Παράδεισος;
Ποια θα είναι η χαρά, η απόλαυση των δικαίων στη Βασιλεία των Ουρανών;
Την απάντηση στα δύσκολα αυτά ερωτήματα που απασχολούν καθημερινά τους ανθρώπους, μας αποκαλύπτει το υπερφυές γεγονός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού στο όρος Θαβώρ, που με λαμπρότητα εορτάζει και πάλι η Αγία μας Εκκλησία. Αυτή η εορτή είναι ένα άνοιγμα της Εκκλησίας στην προοπτική της αιωνιότητας. Άλλωστε όλες οι εκκλησιαστικές εορτές δεν είναι απλά μια ιστορική ανάμνηση κάποιων συμβάντων που έγιναν στο παρελθόν, αλλά η αναβίωση όλων αυτών των γεγονότων μέσα στην καθαρμένη από τα πάθη καρδιά του ανθρώπου και η συμμετοχή του σε αυτά. Γι’ αυτό κι ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς καταρτίζοντας το ευλογημένο ποίμνιό του και έχοντας υπ΄ όψιν του την εμπειρία της Εκκλησίας (που είναι η αληθινή θεολογία, όχι σαν ένας απλός στοχασμός, αλλά η παρουσία του Χριστού μέσα στο χώρο της καρδιάς) το προτρέπει να δει «με τους εσωτερικούς οφθαλμούς το μεγάλο αυτό θέαμα» της ενδόξου Μεταμορφώσεως.

«Ας βλέπουμε», λέγει ο Άγιος Γρηγόριος, «με τους εσωτερικούς οφθαλμούς το μεγάλο αυτό θέαμα, τη φύση μας, που ζει στους αιώνες μαζί με το άυλο πυρ της θεότητος και αφού αποβάλλουμε… τα γήινα και σαρκικά φρονήματα, ας σταθούμε σε αγία γη, αποδεικνύοντας ο καθένας αγία τη γη του με την αρετή και την προς Θεό ανάταση, ώστε να αποκτήσουμε παρρησία… και τρέχοντας κοντά Του να φωτισθούμε και… να ζήσουμε μαζί Του αιώνια»1.

Α. Τι είναι η Μεταμόρφωση;

Στο Όρος Θαβώρ οι πρόκριτοι των μαθητών, Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης, οι οποίοι κατά τον θεοφόρο Ιωάννη τον Δαμασκηνό ξεχώριζαν στο ύψος των αρετών, είδαν τον Κύριο, όχι όπως συνήθως με την μορφή της ταπεινής ανθρώπινης φύσεως, αλλά μέσα στη δόξα της θεϊκής Του μορφής. Είδαν το πρόσωπό Του να λάμπει ως ο ήλιος και τα ιμάτιά Του να είναι λευκά ως το φως2. Ο Χριστός βέβαια δεν άλλαξε τίποτα από ό,τι ήταν? δεν έπαθε καμία μεταβολή. Οι Απόστολοι όμως, κάτω από ειδικές συνθήκες, είδαν αμυδρά τη δόξα της θεϊκής του μορφής. Να πώς περιγράφει ο θεοφόρος Νείλος της Δαμασκού αυτό το γεγονός : «Μεταμορφώνεται λοιπόν και παίρνει όχι αυτό που δεν ήταν, αλλά φανερώνεται στους μαθητές του αυτός που ήταν, διανοίγοντας τα μάτια τους κι από τυφλούς τους κάνει να βλέπουν. Αυτό σημαίνει η φράση, “μεταμορφώθηκε μπροστά τους”. Ενώ διατηρούσε την ταυτότητά Του, τον έβλεπαν τώρα οι μαθητές Του διαφορετικό στην όψη από ό,τι φαινόταν πριν»3.

Β. Η Μεταμόρφωση κατά τους ιερούς υμνογράφους και τους θεοφόρους Πατέρες έχει, όχι μόνο σωτηριολογικές προεκτάσεις, αλλά συγχρόνως και εσχατολογικές. Δεν προτυπώνει μόνο την Ανάσταση, όπως λέγει ένα τροπάριο της Εκκλησίας μας «προτυπών την Ανάστασιν την σην, Χριστέ ο Θεός»4, αλλά και τη Δευτέρα και Ένδοξη Παρουσία του Χριστού.

«Την των βροτών εναλλαγήν, την μετά δόξης σου, Σωτήρ, εν τη δευτέρα και φρικτή, της σης ελεύσεως δεικνύς, επί του όρους Θαβώρ μετεμορφώθης»5, ψάλλει γεμάτος θαυμασμό ο ιερός υμνογράφος. Αυτήν την παράδοξη εναλλαγή, αυτήν την θαυμαστή αλλοίωση την οποία βίωσαν οι μαθητές επάνω στο Θαβώρ, θα απολαύσουν και οι πιστοί που αγωνίσθηκαν στον κόσμο αυτό αντιγράφοντας τη ζωή του Χριστού. Θα λάμψουν «ως ο ήλιος εν τη βασιλεία του Πατρός αυτών»6 και θα γίνουν κατά την έκφραση του Ευαγγελιστή Ιωάννου του Θεολόγου «όμοιοι αυτώ εσόμεθα… ότι οψόμεθα αυτόν καθώς εστί»7. Σ’ αυτήν την ανέκφραστη μακαριότητα τα πρόσωπα των δικαίων θα λάμπουν ως φως από τη θέα του δοξασμένου Δεσπότου Χριστού.

Και αυτή η ωραιότητα της θέας θα αυξάνεται ακόμη περισσότερο από την θέα και των άλλων δοξασμένων προσώπων, δηλαδή των Μαρτύρων, των Αγγέλων, των Οσίων, των Ιεραρχών και όλων των Αγίων της αμωμήτου πίστεώς μας. Γι’ αυτό και οι ακρέμονες των Προφητών, ο Μωυσής και ο πυρφόρος Ηλίας, «ώφθησαν εν δόξη»8 όπως μας εξιστορεί ο Ευαγγελιστής Λουκάς, δείχνοντας αυτήν την αιώνια δόξα στη Βασιλεία των Ουρανών. Αυτήν την εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού μάς την παρουσιάζει υμνογραφικά και ο θεοφόρος Δαμασκηνός στον περίφημο κανόνα αυτής της Δεσποτικής εορτής, ψάλλοντας : «Ίνα σου δείξης εμφανώς, την απόρρητον δευτέραν κατάβασιν, όπως ο Ύψιστος, Θεός οφθήση εστώς εν μέσω θεών, τοις Αποστόλοις εν Θαβώρ, Μωσεί συν Ηλία τε, αρρήτως έλαμψας»9.

Έτσι εξηγείται, γιατί η Εκκλησία μάς παρουσιάζει αυτήν την εορτή ως προδηλωτική του μέλλοντος αιώνος και μας καλεί καθημερινά σε μία μυστική ανάβαση προς το όρος Θαβώρ. Αυτή η μυστική ανάβαση, που στη γλώσσα της Εκκλησίας μας ονομάζεται «συνανύψωση» , σημαίνει συμπόρευση με το Χριστό, συσταύρωση μαζί Του και κάθαρση από τα πάθη. Αυτός είναι ο σκοπός καί ο στόχος της Εκκλησίας : να μεταφέρει τους πιστούς στη χώρα του Φωτός, ώστε να γίνουν όλοι φως, κατά την έκφραση του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά «φως όλοι γεγονότες θείον». Χωρίς όμως συμπόρευση, χωρίς θεραπεία και συσταύρωση είναι αδύνατη η συνανύψωση στη Βασιλεία των Ουρανών.

«’Εθελξας πόθω με, Χριστέ, και ηλλοίωσας τω θείω σου έρωτι. αλλά κατάφλεξον πυρί αύλω τας αμαρτίας μου, και εμπλησθήναι της εν σοι τρυφής καταξίωσον, ίνα των δύο σκιρτών μεγαλύνω, αγαθέ, παρουσίας σου»10.

1. Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, «Ομιλία ΛΕ’ – Εις την αυτήν του Κυρίου Μεταμόρφωσιν», ΕΠΕ 10,405-407
2. Μτθ. 17,2
3. Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, «Λόγος εις την υπερένδοξον Μεταμόρφωσιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού», ΕΠΕ 9,39
4. Δόξα και νυν Στιχηρών Εσπερινού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
5. Κάθισμα δ’ ήχου Όρθρου Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
6. Μτθ. 13,43
7. Α’ Ιω. 3,2
8. πρβλ. Λουκ. 9,31
9. 2ος Κανόνας Θ’ Ωδής Εορτής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
10. αυτόθι