“Ο υπεύθυνος”

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Την Κυριακή της Πεντηκοστής 8 Ιουνίου του σωτηρίου έτους 2014 μετεκλήθη από το επίγειο στο ουράνιο θυσιαστήριο ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους Άθω.

Για το πρόσωπό του και την πολύπλευρη και πολύτιμη διακονία του, τόσο στην αγιορειτική πολιτεία όσο και σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο στον οποίο ήταν γνωστός, έχουν γραφεί πολλά. Τον χαρακτήρισαν ως μια ισχυρή προσωπικότητα με χριστιανική συνέπεια, διδακτική παρουσία, ηχηρό λόγο, κοινωνική συναντίληψη και εκκλησιολογική θεολογία1, καθώς και με άλλα γνωρίσματα της προσωπικότητός του.

Σ’ αυτό το αφιλόδοξο κείμενο, ως ελάχιστο μνημόσυνο στην αγία του μορφή, θα ήθελα να καταθέσω ένα χαρακτηρισμό για το πρόσωπο του Γέροντος Γεωργίου που τον άκουσα από τα χείλη του Γέροντός μου Μητροπολίτου πρώην Κίτρους και Κατερίνης Αγαθονίκου, ο οποίος χρόνια τώρα βαστάζει τον σκόλοπα της ασθενείας και μέσα από τη σιωπή του λιτανεύει το αγιασμένο ράσο του στο ταπεινό του σαρκίο και μαζί με τον Απόστολο Παύλο δικαιωματικά επαναλαμβάνει : «εδόθη μοι σκόλοψ τη σαρκί, άγγελος σατάν, ίνα με κολαφίζη ίνα μη υπεραίρωμαι. Υπὲρ τούτου τρις τον Κύριον παρεκάλεσα ίνα αποστή απ᾿ εμού· και είρηκέ μοι· αρκεί σοι η χάρις μου· η γαρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται»2.

Έλεγε ο Γέροντας Αγαθόνικος ότι ο πατήρ Γεώργιος είναι ένα υπεύθυνο πρόσωπο. Υπεύθυνος Μοναχός, υπεύθυνος Κληρικός, υπεύθυνος Ακαδημαϊκός Διδάσκαλος, υπεύθυνος Καθηγούμενος, υπεύθυνος Πνευματικός Πατέρας.

Πρώτον. Ποιός είναι ο υπεύθυνος άνθρωπος;

Ο υπεύθυνος είναι ο ειρηνικός.

Είναι ο μάρτυρας της ζωής.

Είναι ο άνθρωπος ο οποίος βιώνει συνεχώς μέσα στο χώρο της υπάρξεώς του το «συνειδώς», δηλαδή τη συνείδησή του. Και αυτό το φως της συνειδήσεως τού δίνει το αίσθημα της ευθύνης αλλά και την ικανότητα να ξεπερνά τον εαυτό του, να προτιμά όχι τα δικά του αλλά του άλλου και στο πρόσωπο του άλλου να βλέπει πάντοτε το πρόσωπο του Χριστού και να θυσιάζεται. Κλήρος του υπευθύνου ανθρώπου είναι να συλλαμβάνει το νόημα της ζωής, να ζει υπό το πρίσμα της αιωνιότητος και σεμνά και αθόρυβα, με γρηγορούσα τη συνείδησή του, να κινείται πέρα από την εποχή του. Ο υπεύθυνος άνθρωπος είναι αυτός ο οποίος έχει φθάσει στην αρετή της αυτογνωσίας, έχει ενδυθεί την αυταπάρνηση και είναι έτοιμος να διακονήσει τον συνάνθρωπο με πιστότητα και συνέπεια.

Είναι αυτός ο οποίος θυσιάζει όλες τις προσωπικές του επιδιώξεις και τα συμφέροντά του και προσβλέπει με ενδιαφέρον στο πρόσωπο του Χριστού. Έχει το θάρρος να υπερασπίζεται τις προσωπικές του πεποιθήσεις, πολύ δε περισσότερο να μάχεται ευγενικά και «εν πραΰτητι σοφίας»3 για το θεσμό της Εκκλησίας, τη γνήσια Παράδοσή της, την αγιοπνευματική της εμπειρία, τους Ιερούς Κανόνες και κάθε τι που σχετίζεται με το θεοπαράδοτο τρόπο ζωής. Είναι εύκολο κανείς να είναι διαχυτικός στους φίλους, αλλά είναι δύσκολο να υπερασπίζεται με πολλή ταπείνωση και μέσα από την αφάνεια τις θέσεις της Εκκλησίας.

Έτσι βίωσαν αυτήν τη διακονία οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, οι Μάρτυρες «οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες». Έτσι την έζησε ο μακαριστός Γέροντας Γεώργιος. Με ευγένεια παρουσίαζε τις θέσεις της Εκκλησίας, χωρίς ποτέ να παρεκκλίνει από την Παράδοσή της, όμως πάντοτε προσέφερε με αγάπη τον λόγο του σ’εκείνους που ήταν οι φίλοι του αλλά και σ’εκείνους οι οποίοι τον έπλητταν με τα βέλη της συκοφαντίας.

Δεύτερον. Ο υπεύθυνος άνθρωπος στολίζεται με την αρετή της υπερβάσεως των ανθρωπίνων αδυναμιών του. Σκοπός του και στόχος του ο λόγος του Αποστόλου Παύλου : «τοις πάσι γέγοντα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω»4.

Διαθέτει ακόμη σε μεγάλο βαθμό την αρετή της διακρίσεως. Και διάκριση είναι «η αλάνθαστη γνώση και αντίληψη του θείου θελήματος σε κάθε καιρό και τόπο και περίπτωση, η οποία συνήθως υπάρχει στους καθαρούς κατά την καρδιά και το σώμα και το στόμα. Διάκριση σημαίνει συνείδηση αμόλυντη και καθαρότητα των αισθήσεων»5.

Ο υπεύθυνος χαρακτηρίζεται ακόμη και για το ανεπίφθονον. Δεν φθονεί τους συνανθρώπους του, αλλά ούτε και αυτούς τους στενούς συνεργάτες του. Πάντοτε βρίσκει να πει καλούς λόγους γι’ αυτούς χωρίς να παρουσιάζει ποτέ τον εαυτό του. Κι όταν χρειαστεί να πιει το κατάπικρο ποτήρι της συκοφαντίας, το κάνει παλληκαρίσια ευχαριστώντας το Θεό.

Ο υπεύθυνος δεν αποποιείται το μερίδιο της οποιαδήποτε ευθύνης του αναλογεί, ούτε το αντιπροσφέρει στους άλλους. Το θεωρεί ευκαιρία για αυτοκριτική και αναθεώρηση πολλών πραγμάτων. «Αυτός που αναλαμβάνει τις ευθύνες του και λέει ότι εγώ φταίω και ζητά συγγνώμη, είναι μεγάλος ηγέτης» έλεγε χαρακτηριστικά ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ.

Για τον υπεύθυνο άνθρωπο, οποιοδήποτε διακόνημα ή οποιαδήποτε θέση κι αν κατέχει, δεν είναι βάθρο για την ανάδειξη του προσώπου του, αλλά σταυρός για μαρτυρία του ονόματος του Χριστού. Κάποτε ο υπεύθυνος μπορεί να πληρώσει σκληρά την τοποθέτησή του σ’ ένα καίριο ζήτημα της ζωής του. Κάποτε μπορεί να χτυπηθεί θανάσιμα από τους δολοφόνους της αλήθειας, χωρίς ποτέ όμως να μπορούν αυτά τα γεγονότα να σταματήσουν την υπευθυνότητα της συνειδήσεώς του. Κι όταν η γλώσσα του σιωπά, η φωνή του ακούγεται πιο δυνατή στα πέρατα του κόσμου. Γιατί απλούστατα μέσα στο χώρο της καρδιάς του γίνεται κατοίκηση του Θεού6, κατά την έκφραση του Αγίου Ισαάκ του Σύρου.

Ο Παράκλητος είναι αυτός που τελικά επεμβαίνει τις δύσκολες ώρες, αλλάζει την πορεία των γεγονότων, αμβλύνει τις οξύτητες, χαλαρώνει την ένταση στις σχέσεις των ανθρώπων, διασκεδάζει τις οποιεσδήποτε απειλές, χαρίζει στον υπεύθυνο άνθρωπο το φως, τον αναγεννά μαζί με ολόκληρο τον κόσμο με την ζωντανή παρουσία Του.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γέροντας Γεώργιος έφυγε από τον κόσμο αυτό την ημέρα της επιδημίας του Παρακλήτου. Είναι ένα σημάδι ότι στη ζωή του ήταν πάντοτε παρών…

Δεν θα ξεχάσω ποτέ δυο περιστατικά… Το πρώτο : Γύρω στις 12 τα μεσάνυχτα και κατά τη διάρκεια της Αγρυπνίας της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, μου τηλεφώνησε από το Περιβόλι της Παναγίας για να μου εκδηλώσει τη συμπαράστασή του σε κάποια προσωπικά μου δύσκολα γεγονότα που αντιμετώπιζα εκείνη την περίοδο και να μου είπε με τον γλυκύτατο λόγο του : «Απόψε όλοι οι Πατέρες θα κάνουν ένα κομποσχοίνι για σένα. Και να ξέρεις, ο Θεός θα είναι πάντοτε μαζί σου». Τις ίδιες ευγενικές συμπεριφορές έζησε πολλές φορές και ο Γέροντας Αγαθόνικος, ο απλούς Επίσκοπος της Κατερίνης.

Και το δεύτερο : Σε μια από τις πολλές μου επισκέψεις στην Ιερά Μονή Γρηγορίου, κατά τη διάρκεια μιας Αγρυπνίας τον είδα στο Ιερό Βήμα να ατενίζει προς τον ουρανό ενώ από τα μάτια του έτρεχαν πύρινα δάκρυα. Τον πλησίασα και μου εκμυστηρεύτηκε ένα γεγονός με ένα πταίσμα ενός αδελφού. Έκλαιγε αυτός για τον αδελφό και παρακαλούσε θερμά τον Θεό, την Παναγία και τους Αγίους Προστάτες της Μονής να του δώσουν το φωτισμό και τη χάρη τους. Τον άκουσα να λέγει : «Είπα στους Αγίους : εσείς πετύχατε στη ζωή σας. Αφού εμείς αποτύχαμε, εσείς να δώσετε την έκβαση σε αυτό το γεγονός. Εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα περισσότερο».

Είναι δυνατόν ποτέ ο Θεός να μη συγκινηθεί από την υπευθυνότητα, την απλότητα και την υγιή πατρότητα ενός αγίου Ποιμένος της Εκκλησίας;

Αυτός ήταν ο Γέροντας Γεώργιος. Ένα υπεύθυνο εκκλησιαστικό πρόσωπο.

Αν με ρωτήσετε τι χρειάζεται σήμερα η κοινωνία μας για να βγει από αυτό το βαθύ σκοτάδι που υπάρχει, θα σας απαντήσω, όχι εγώ, αλλά οι άνθρωποι του ουρανού· οι πνευματέμφοροι οπλίτες της παρατάξεως Κυρίου. Αυτοί θα μας πουν ότι ο τόπος μας, η κοινωνία μας, ο πλανήτης ολόκληρος χρειάζεται υπευθύνους ανθρώπους με κρυστάλλινη φωνή. Κι ότι η άνοιξη μπορεί να έλθει και με ένα μόνο πουλί… «Κι ολόκληρος δήμος μπορεί να μεταστραφεί μόνο με έναν ο οποίος θα διαθέτει ζήλο πεπυρωμένο»7.

Χρειαζόμαστε υπεύθυνο άνθρωπο απέναντι στο Θεό.

Υπεύθυνο με τον εαυτό του.

Υπεύθυνο με τους άλλους.

Αιωνία σου η μνήμη Γέροντα Γεώργιε!


1. Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου, «Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης. Μια αγιοπατερική προσωπικότητα του Αγίου Όρους»
2. Β’ Κορ. 12,7
3. Ιακ. 3,13
4. Α’ Κορ. 9,22
5. Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, «Κλίμαξ», Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής, 1992
6. Αγίου Ισάακ του Σύρου, «Ασκητικά – Λόγος ΝΗ’, Περί της βλάβης του μωρού ζήλου», έκδ. Ρηγόπουλου, σελ. 299
7. Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, «Ομιλία λεχθείσα εν Αντιοχεία…», PG 49,34

 

Διαβάστε ακόμα