Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ’

Δικαίως ἀπεκλήθη «ὁ Μετανοεῖτε», διότι πράγματι ἦταν «ὁ πεζοπόρος τῆς μετάνοιας». Ὁ Ὃσιος Νίκων αὐτό κήρυττε. Τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ «Μετανοεῖτε».(Ματθ. 4,17).

Ἒζησε στούς μέσους χρόνους τοῦ Βυζαντίου ἐπί τῆς βασιλείας τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ καί πατρίδα του ἦταν ὁ λεγόμενος Πολεμωνιακός Πόντος πού ἀντιστοιχεῖ πρός τήν ἀρχαία Παφλαγονία. Στόν πατρικό του οἶκο ἐνῶ εἶχε ὃλα τά ὐλικά ἀγαθά, αὐτός ὃλα τά περιεφρόνησε καί πόθησε πραγματικά τήν ἀνωτέρα πνευματική ζωή καί τήν ὁλοκληρωτική ἁφιέρωση στό Θεό. Ἒλεγε : «Τί γάρ κέρδος ἒσται ἀνθρώπῳ τῷ τόν κόσμιον ὃλον ἐπαπολαύσαντι, τήν δέ ψυχήν ζημιουμένῳ, ἧς πᾶς ὁ κόσμος ούκ ἒστιν άντάξιος; πᾶσα δόξα ἀνθρώπου ὡς ἂνθος χόρτου. Ἐξέλιπεν ὁ χόρτος καί τό ἂνθος ἐξέπεσε, τό δέ ρῆμα Κυρίου εἰς τόν αἰῶνα μένει».

Ἒτσι ἒρχεται νέος στήν ἡλικία στήν Ἱερά Μονή Χρυσῆς Πέτρας, στά σύνορα τοῦ Πόντου καί τῆς Παφλαγονίας, ὃπου μετά τήν κουρά του σέ μοναχό, ἀρχίζει τούς μοναστικούς ἀγῶνες μέ αὐστηροτάτη νηστεία, πολλή προσευχή, κατανίκηση τῶν παθῶν, καί ἁπόκτηση ἁρετῶν «τῇ θεία βοηθεία καί χάριτι».

Ἒμεινε στή Μονή δώδεκα χρόνους καί στή συνέχεια μέ τήν εὐχή τοῦ γέροντος ἁνεχώρησε πρός διακονία, τῆς θεϊκῆς κλήσεως, ἐκείνης τοῦ κηρύγματος τῆς μετάνοιας.

Ὁ εὑλαβής ἡγούμενος τῆς Μονῆς μαζί μ’ ὃλη τήν Ἀδελφότητα προέπεμψαν τόν Ὃσιο μέ τήν προσευχή : «Κύριε Ἱησοῦ Χριστέ διαφύλαξον καί διατήρησον ἑν ὁδῷ ταύτη ᾗ πορεύεται, ὃπως καί δ’ αὐτοῦ μεγαλυνθήσεταί σου τό πανάγιον ὂνομα, ὃτι εὑλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας, ἀμήν».

*

Ὁ Ὃσιος ἀνεχώρισε . Ἁπό τότε ἢρχισε μία πορεία, πορεία γιά κήρυγμα ,γιά ἱεραποστολή, γιά μετάδοση τῆς θείας διδασκαλίας στίς ψυχές τῶν ἁνθρώπων. Ὁ πόθος του γιά κήρυγμα ἦταν ἀκατανίκητος , ἡ φωνή του γιά μετάνοια ἰσχυροτάτη, οἱ πεζοπορίες του ἀσταμάτητες. Καμμία δυσκολία δέν τόν ἐμπόδιζε, οὒτε ἀσθένεια, οὒτε φυσικοί κίνδυνοι, οὒτε ληστές καί κακοί ἂνθρωποι, οὒτε οἰ μεθοδεῖες καί παγίδες τοῦ διαβόλου. Ἡ πίστη του στό Χριστό ἁκλόνητη. Ὁ σωτήριος λόγος «Μετανοεῖτε» δόνιζε τό εἶναι του. Ἓνα καί μοναδικό ἦταν τό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματός του: Μετάνοια.

Φθάνει στή Κρήτη καί κηρύττει.Στή συνέχεια, ἓρχεται στή Πελοπόννησο. Μεταβαίνει στήν Ἑπίδαυρο, στήν Ἁττική, στήν Ἁθἠνα, ἐπισκέπτεται τήν Εὒβοια ὃπου καί χρησιμοποίησε τήν εἰκόνα τῶν ὑδάτων τοῦ Εὒριπου (τήν παλίρροια) στό κήρυγμά του, τονίζοντας τήν ρευστότητα, τήν ἀβεβαιότητα καί τό εὐμετάβλητον τοῦ ἐγκόσμιου βίου, καλῶντας τούς Εὐβοϊεῖς σέ μετάνοια καί στή σταθερότητα τῆς χριστιανικής ζωής.

Ἁργότερα, πεζοπορεῖ στή Θήβα, ἒχοντας ὡς πνευματικό καταφύγιο ἡσυχαστήριο στόν Κιθαιρῶνα, ὃπου ἁργότερα ἱδρύθηκε ἡ Ἱερά Μονή Ὁσίου Μελετίου. Ἁφοῦ στή συνέχεια περιοδεύει ἱεραποστολικῶς στήν Κόρινθο καί στό Ἂργος -Ναύπλιο καταφθάνει πλέον στή νότιο Πελοπόννησο, ὃπου καί θά παραμείνει μέχρι τῆς κοιμήσεώς του.

*

Εἰδικότερα στή Σπάρτη, τήν Μάνη (τότε ὀνομαζομένη Μαΐνη) καί τίς ἃλλες γύρωθεν περιοχές τῆς Λακωνίας καί τῆς Μεσσηνίας ἀναπτύσει σπουδαιοτάτη ἱεραποστολική δράση. Κηρύττει Χριστόν. Κηρύττει μετάνοια.

Πλήθη ἀνθρώπων ἢρχοντο ἁπό παντοῦ γιά νά τόν ἁκούσουν,γιά νά θεραπευθοῦν, γιά νά τόν συμβουλευθοῦν, γιά νά λάβουν τήν εὐλογία του. Ἡ φήμη τῆς ἀρετῆς του καί ἡ θαυματουργία του προέτρεχον.

Εὑρισκόμενος στό Ἀμύκλιον, κάτοικοι τῆς Σπάρτης, ἡ ὁποία τότε ἐμαστίζετο ἀπό φοβερό λοιμό, ἦλθαν καί προσπίπτοντες στούς πόδας του τόν παρεκάλουν νά τούς ἑπισκεφθεῖ καί ἁπαλλάξει ἁπό τήν νόσο. Ὁ Ὃσιος ἑπεσκέφθη τήν Σπάρτη καί τότε εὑθύς ἀμέσως ἐξαφανίστηκε ἡ νόσος.

Ἠγάπησε τά μέγιστα τήν Σπάρτη καί τήν ὃλη Λακωνική γῆ,καί μάλιστα ἁνήγειρε λαμπρότατο ναό τοῦ Σωτῆρως Χριστοῦ κατόπιν θείας ὀπτασίας, ὃπου μάλιστα κατά τήν διάρκεια τῆς ἁνοικοδομήσεως αὐτοῦ συνέβησαν πολλά θαύματα ὡς περιγράφονται στόν βίο αὐτοῦ, δηλωτικόν ὃτι ἡ ἀνέγερση ἑνός ναοῦ εἶναι ἒργον ἱερόν καί ὀφείλουμε νά εἲμεθα προσεκτικοί καί μέ φόβο Θεοῦ, γιατί λειτουργοῦν τότε οἱ πνευματικοί νόμοι καί ἒρχονται τά ἐπίχειρα τυχόν κακῶν πράξεων. Δέν ἦταν μόνο οἱ θαυματουργικές ἑνέργειες τοῦ Ὁσίου, ἀλλά καί ἡ προφητική φωνή του ὑπῆρξε ἐπιβεβαιωτική τῶν λόγων του.

Ὃλοι προσέβλεπαν πρός αὐτόν, τόν ἂκουον μετά ἱεροῦ δέους καί ἐλάμβανον μεγάλη ψυχική ὠφέλεια.

Πραγματικά, τό «Μετανοεῖτε» τοῦ Ὁσίου Νίκωνος ἢγγιζε τίς ψυχές τους καί πολλοί ἒκαμναν τό σωτήριο βῆμα τῆς διορθώσεως τοῦ βίου τους. Ὡς προσφυῶς ἓχει λεχθεῖ ἁπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Μονεμβασίας καί Σπάρτης κ. Εὑστάθιο ὁ Ὃσιος Νίκων εἶναι «ὁ κύριος ἀναμορφωτής τοῦ μοναχικοῦ βίου καί γιά τήν Λακωνία θρησκευτικός ἡγέτης».

Ὃταν δέ προησθάνθη, ὡς ἃγιος, τό τέλος τῆς ἑπίγειας ζωῆς του ἒδωκε τίς τελευταῖες ὑποθῆκες του στά πνευματικά του τέκνα μέ τοῦτα τά λόγια : «Ἐγώ μέν λοιπόν, ὦ τέκνα, καί σπλάχνα ἐμά τῶν ὁποίων διακαῶς ποθήσας παρασκεύασα τήν σωτηρίαν ἢδη ἀπέρχομαι πρός τόν Δεσπότην τῶν ἁπάντων καί Θεόν ἡμῶν καί ἰδού ἑπλησίασεν ὁ καιρός τοῦ θανάτου μου. Πρέπει λοιπόν νά ἓχετε πάντοτε εἰς τόν νοῦν σας τάς συμβουλάς μου καί νά ἐπιμελῆσθε σπουδαίως τῆς ψυχικῆς ὑμῶν σωτηρίας , γνωρίζοντες καλῶς, ὃτι μετά θάνατον ἡ μετάνοια σας οὐδεμίαν ἒχει ἰσχύν» καί μετά τίς ὑπέροχες πνευματικές συμβουλές του κατέληξε λέγοντας : «Θρηνοῦντες τώρα τήν στέρησιν μου ὡς πατρός, θά ἐμπιστευθῶ τήν φροντίδα καί πρόνοιαν ὑπέρ ὑμῶν εἰς τόν Οὐράνιον ἡμῶν Πατέρα. Ὃστις τά πάντα ἐποίησεν ἐν σοφία καί Ὃστις εἶναι κοινός Πατήρ, Δεσπότης καί κηδεμών ἁπάντων, τήν σωτηρίαν ἃπασι πλουσίως ἐπιβραβεύων». Καί μέ τούς λόγους αὐτούς παρέδωκε μετ’ ὀλίγον χρόνον τήν ἁγνήν ψυχήν του στόν Κύριο.

*

Δέν εἶναι ὑπερβολή νά εἲπωμεν ὃτι ὁ Ὃσιος Νίκων «ὁ Μετανοεῖτε» τοῦ 10ον αἰῶνα καθίσταται ὁ συνδετικός κρῖκος καί γιά μᾶς σήμερα, τούς ἀνθρώπους τοῦ 21ου αἰῶνα . Εἶναι ἐπίκαιρος καί τοῦτο ἁκριβῶς, ἑπειδή καί στήν ἑποχή μας ἒχουμε ἁπόλυτη ἁνάγκη ἐπανακατήχησης. Χρειαζόμεθα νά ἁκούσουμε τόν σωτήριο λόγο «Μετανοεῖτε», νά οἰκειοποιηθοῦμε τήν μετάνοια ὣστε οἱ ἂγγελοι νά χαίρονται μέ μᾶς στόν οὑρανό. Καί πόση πράγματι ἁνάγκη ὑπάρχει καί πάλιν νά ἀκουστεῖ τό « Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῶ». Αὐτή δέ ἡ ἐπανακατήχηση θά συντελεῖται πάντοτε ἐκκλησιολογικά, ὡς ἡ ποιμαίνουσα Ἑκκλησία διατάττει, καθ’ὃτι δεν μπορεῖς νά λές «ἐγώ πιστεύω στό Χριστό καί ἀγνοῶ τήν Ἑκκλησία», καθ’ὃτι «Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός καί ὁ Χριστός ἡ Ἑκκλησία». Ὃπου ὁ Χριστός, ἐκεῖ καί ἡ Ἑκκλησία καί «συμπάσης Ἐκκλησίας στέφανος ὁ Χριστός»(Κλήμης Ἀλεξανδρείας). Αὑτή ἡ Ἐκκλησία μέ τά μέσα τῆς Χάριτος, τά Ἱερά Μυστήρια, συνεχῶς κατεργάζεται τήν σωτηρία μας . Εἶναι συνεπής μέ τόν λόγο της καί ἀκριβῶς προσλαμβάνει τήν ἁμαρτωλή ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν ξαναπλάσει, νά τήν θεώσει. Αὐτό κάμνει ἡ Ἐκκλησία: κατηχεῖ, διδάσκει, ἰατρεύει μέ βασικό μέλημα της τήν μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου, ὣστε τόν πεπτωκότα νά τόν ἀνεγείρει καί νά τόν ἀναγεννήσει «τῇ χάριτι τοῦ Παναγίου Πνεύματος».

Ἒτσι στήν πρόκληση τῆς συνεχῶς αὐξανόμενης ἀποχριστιανοποιήσεως τῆς κοινωνίας, τοῦ δημόσιου βίου, τῶν νομοθετημάτων μας, τῶν σχολικῶν κοινοτήτων μας, τῆς οἱκογένειας, ἡ Θεία διδασκαλία τοῦ Ἱεροῦ Εὑαγγελίου, τό φῶς τοῦ χριστιανισμού, τό βίωμα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καθίστανται καί πάλιν τά γερά θεμέλια τῆς ὑπόστασής μας. Ὁ ἂνθρωπος ὃσο καί ἃν ἒχει προοδεύσει στή τεχνολογία, ὃσο κ’ ἃν ἑμπιστεύεται στά οἱκονομικά μεγέθη , ἑν τούτοις , χωρίς Χριστό θά ἑξακολουθεῖ νά εἶναι ἓνας ἁλύτρωτος ἂνθρωπος, ἓνας ἂνθρωπος μέ βάσανα, μέ πίκρα καί ἁνησυχία μέσα του. Ἡ ἀπουσία τοῦ χριστιανικοῦ λόγου, εἶναι ἀπουσία τῆς «σοφίας τοῦ Θεοῦ ἑν μυστηρίῳ». Εἶναι κοινωνία ἀνάλατη, κρύα, ὀρθολογιστική, ἒρημος ψυχικά πού φέρνει τήν ἀπανθρωπία καί ὂχι τήν θεοκοινωνία.

*

Στό κέντρο λοιπόν τῆς ζωῆς μας ὁ Χριστός. Αὐτό ἒλεγε πολύ δυνατά, πολύ ἐμφαντικά, πολύ θαρραλέα ὁ Ὃσιος, ὁ ἀκούραστος αὐτός «πεζοπόρος τῆς μετάνοιας», ὁ ἱεραπόστολος τῶν μέσων χρόνων τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὁ Ὃσιος Νίκων. Ἒτσι μόνον, χριστοκεντρικά νοιώθεις τήν καινούργια ζωή, τή ζωή τήν κατά Χριστόν , τήν «καινή κτίση». Θαυμάσια εἰπώθηκε ὃτι: «Μακάριος εἶναι ὃποιος βαπτίστηκε στό ὓδωρ τοῦ Θείου βαπτίσματος, στά δάκρυα τῆς μετάνοιας καί γεύθηκε Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ».

Ἀλλά τό ,μήνυμα, αὐτό της μετάνοιας ,τοῦ Ὁσίου, δέν εἶναι μόνον γιά τήν Λακωνία, γιά τήν Μάνη καί γιά τήν Πελοπόννησο. Εἷναι μήνυμα γιά ὁλάκερη τήν πατρίδα μας. Ὁ βίος τοῦ ἁγίου μᾶς τό λέγει, γιατί εἶναι βίος μέ ἐθνική διάσταση. Εἷναι βίος πρός διδαχή ὃλου τοῦ γένους τῶν Ἑλλήνων.

Μακάρι, ὁ πτωχός αὐτός «πεζοπόρος τῆς μετάνοιας» νά μᾶς ἐμπλουτήσει, ἀφήνοντάς τον ἐμεῖς νά πεζοπορήσει πνευματικά, δίπλα μας, καί ὁ λαός μας πράγματι νά δεχθεῖ καί νά βιώσει μία αὐθεντική καί ἀληθινή ἐπανακατήχηση. Κατήχηση εἰς Χριστόν. Αὐτό πού χρειαζόμεθα. Τότε θά ζοῦμε τήν μεταβολή ἁπό τήν «ἀγριέλαιο» στήν «καλλιέλαιο». Ἐπανακατήχηση στό «Μετανοεῖτε».