Του Παντελή Λεβάκου, υπ. Δρ., Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Είναι γεγονός ότι η Μεγάλη Τετάρτη είναι συνυφασμένη με την ανώνυμη γυναίκα η οποία στην οικία του Σίμωνα του λεπρού στην Βηθανία, άλειψε τα πόδια του Ιησού Χριστού με μύρο. Πρόκειται για την τελευταία άλειψη του Κυρίου πριν τον ενταφιασμό Του και η ανώνυμη γυναίκα ασφαλώς δεν είναι ούτε η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, ούτε η υμνογράφος Κασσιανή, της οποίας το εξαίσιο τροπάριο ενυπάρχει στην υμνολογία της ημέρας. Προτού εντρυφήσουμε στο συγκεκριμένο περιστατικό, όπως αυτό παραδίδεται από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, θα εστιάσουμε την προσοχή μας στις διδαχές του Κυρίου. Η πνευματική ετοιμότητα, εκτός από την παραβολή των Δέκα Παρθένων, αναδεικνύεται και στην παραβολή των ταλάντων. Η παραβολή αφορά έναν πλούσιο, ο οποίος αποδήμησε σε κάποιο άλλο μέρος και αποφάσισε να μοιράσει τα υπάρχοντά του σε τρεις δούλους του. Στον πρώτο δούλο έδωσε πέντε τάλαντα, στον δεύτερο έδωσε δύο και στον τρίτο έδωσε ένα. Ο πρώτος δούλος και ο δεύτερος, αξιοποίησαν με σωστό τρόπο τα αποδιδόμενα τάλαντα και απέφεραν το προσδοκώμενο κέρδος. Ο τρίτος δούλος έκρυψε το δικό του τάλαντο στην γη, με συνέπεια όταν έφθασε η ώρα του απολογισμού να φανεί ανεπαρκής απέναντι στον αφέντη του. Επιπλέον, ο πονηρός δούλος τόλμησε να ελέγξει τον κύριό του, λαμβάνοντας την αντίστοιχη σκληρή τιμωρία.
Ο Θεάνθρωπος, εντός του πλαισίου των τελευταίων διδαχών Του προς την ανθρωπότητα τονίζει, μέσω του παραδείγματος του σπόρου ο οποίος πρέπει να πέσει στην γη και να πεθάνει ώστε να παραχθεί το σιτάρι, ότι η δική Του Σταυρική «ύψωση» από την γη, είναι η μόνη οδός ώστε να συναντήσει τον Αδάμ και να τον ελευθερώσει από τα δεσμά του Άδου. Η φωνή του Θεού – Πατέρα από τον ουρανό αποσκοπεί στο να αντιληφθούν οι παρευρισκόμενοι την άρρηκτη κοινωνία του διδάσκοντος Κυρίου με τον Πατέρα, χωρίς ωστόσο να επέλθει κάποιο αποτέλεσμα λόγω της πνευματικής ανεπάρκειας των ανθρώπων. Ο Υιός και Λόγου του Θεού τονίζει ότι όποιος πιστεύει σε Αυτόν, την ίδια στιγμή πιστεύει στον Πατέρα, ο Οποίος απέστειλε τον Υιό Του να θεραπεύσει και όχι να ελέγξει τις συνέπειες της πτώσης του Αδάμ. Ουσιαστικά, με τις διδαχές αυτές ο Λυτρωτής προτρέπει όλους εμάς, μέσω των Μαθητών, να είμαστε έτοιμοι πνευματικά για τα επερχόμενα γεγονότα της Σταύρωσης, της Ανάστασης αλλά και της Τελικής Κρίσης, καθώς αγνοούμε «ποία ώρα ἥξει ὁ Κύριος».
Αμέσως μετά τις διδαχές, η Εκκλησία προβάλλει την φιγούρα μιας ανώνυμης πόρνης γυναίκας, η οποία αλείφει με μύρο τα πόδια του Ιησού Χριστού, θρηνώντας ταυτόχρονα για τις αμαρτίες της. Η γυναίκα αυτή, χρησιμοποίησε τα μαλλιά της ώστε να σκουπίσει τα πόδια του Δεσπότη Χριστού, επιθυμώντας να καταστήσει σαφέστερη την ταπείνωσή της απέναντι στον καρδιογνώστη Θεό. Οι μαθητές αγανακτούν με την πράξη αυτή και ο Διδάσκαλος ελέγχει την αγανάκτησή τους λέγοντας ότι η γυναίκα αυτή θα είναι ένα από τα διαχρονικά πρότυπα μετανοίας για όλες τις επερχόμενες γενεές χριστιανών ανά την Οικουμένη. Παράλληλα, ο Ιούδας αποφασίζει να συμφωνήσει με τους αρχιερείς την παράδοση του Ιησού Χριστού, με αντάλλαγμα τα τριάκοντα αργύρια, ποσό σεβαστό για την εποχή εκείνη, αλλά και με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα.
Κοινή συνισταμένη τόσο της παραβολής των ταλάντων, όσο και του περιστατικού στην οικία του Σίμωνος του λεπρού, είναι ο τρόπος αξιοποίησης των δοθέντων ταλάντων. Ο υμνογράφος μοναχός Κοσμάς, στον κανόνα του Όρθρου, επεξηγεί ότι «τὸ τάλαντον, ὅσοι πρὸς Θεοῦ, ἐδέξασθε ἰσοδύναμον χάριν, ἐπικουρίᾳ τοῦ δόντος Χριστοῦ, αὐξήσατε – το (ξεχωριστό) τάλαντο το οποίο έχουμε δεχθεί όλοι από τον Θεό, θα πρέπει να ζητήσουμε από τον Κύριο την χάρη Του, ώστε να το επαυξήσουμε κατά τρόπο ισοδύναμο (της ευεργεσίας του Θεού προς εμάς)». Ο τρόπος με τον οποίο θα ελκύσουμε την χάρη του Κυρίου ώστε να καλλιεργήσουμε το δικό μας τάλαντο είναι η πνευματική εγρήγορση και η θερμή προσευχή. Η ανώνυμη γυναίκα, έχοντας πνευματική εγρήγορση, αρπάζει την ευκαιρία την οποία παραχωρεί σε αυτήν ο φιλάνθρωπος Θεός (η ευκαιρία αυτή ως καρπός της θερμής προσευχής) και σπεύδει να αξιοποιήσει τα δικά της τάλαντα, δηλαδή την ειλικρινή της μετάνοια και την ταπείνωσή της. Η γυναίκα «δάκρυσι πλύνει, τοὺς πόδας τοῦ πλάσαντος, ἁμαρτίαις ὑπεύθυνος καὶ ἐκμάσσει θριξί· διὸ τῶν ἐν βίῳ οὐ διήμαρτε, πεπραγμένων τῆς ἀπολυτρώσεως – με δάκρυα πλένει τα πόδια Εκείνου ο οποίος έχει αναλάβει να αποδώσει το χρέος για τις αμαρτίες του πλάσματος, και μαζεύει τα δάκρυα (της μετάνοιας) με τις τρίχες της κεφαλής της· καθώς, οι αμαρτίες του προγενέστερου βίου της, δεν την εμπόδισαν να εργαστεί για την σωτηρία της».
Παράλληλα με την σωστή αξιοποίηση, από την αμαρτωλή γυναίκα, των ταλάντων της ειλικρινούς μετάνοιας και της ταπείνωσης, ο Ιούδας Ισκαριώτης αποφασίζει την παράδοση του Κυρίου στους αρχιερείς. Ο Ιούδας, όπως και ο Αδάμ, αποφασίζει να αποκρύψει το τάλαντό του στην γη και μάλιστα να εγείρει το ανάστημά του απέναντι στον Θεό. Ο Ιούδας και ο Αδάμ, έχοντας αμφότεροι λάβει το τάλαντο της διαρκούς κοινωνίας με τον Θεό (ο Αδάμ στον Παράδεισο και ο Ιούδας κατά την επίγεια πορεία του Υιού και Λόγου του Θεού), αποφασίζουν να μην το αξιοποιήσουν. Ο Αδάμ και ο Ιούδας υποκύπτουν στον εγωισμό και την πνευματική τους ανετοιμότητα∙ ο μεν Αδάμ αποτυγχάνει στην δοκιμασία του Δημιουργού εντός του Παραδείσου, ο δε Ιούδας συμφωνεί την παράδοση του Κυρίου, με σκοπό το χρηματικό κέρδος. Ο Ιούδας «αποδεικνύεται αγνώμων και πονηρός δούλος της ζήλιας του, προσπαθεί να καπηλευτεί με δολιότητα την χάρη του Κυρίου, αλλά καταλήγει να διαπραγματεύεται την παράδοση του Διδασκάλου όπως μια αγοραπωλησία ενός σπουδαίου πράγματος». Η βούληση του Ιούδα να αποκρύψει το τάλαντό του, όπως ο αγνώμων δούλος της παραβολής, τον οδηγεί να «πορευθεί στους παράνομους (ιερατικούς) άρχοντες του Ισραήλ και να τους ρωτήσει∙ ποία θα είναι ανταμοιβή μου εάν σας παραδώσω τον Χριστό, τον Οποίο επιθυμείτε να θανατώσετε; ». Ο Ιούδας ανταλλάσει το τάλαντο της «οἰκειότητας Χριστοῦ» με τον χρυσό, χωρίς να αναλογίζεται το μέγεθος της αμαρτίας του.
Κατά παρόμοιο τρόπο και εμείς, όπως ο Αδάμ και ο Ιούδας, προδίδουμε τον Ουράνιο Πατέρα μέσα από την αμέλειά μας να καλλιεργήσουμε, ο καθένας με την δική του διάθεση και δυνατότητα, τα τάλαντα τα οποία έχουμε λάβει από τον Θεό. Η ανώνυμη πρώην πόρνη γυναίκα, η οποία άλειψε με μύρο τα πόδια του Κυρίου, είναι αποδεδειγμένα το ιδανικό πρότυπο αξιοποίησης των ταλάντων της πνευματικής ετοιμότητας, της μετάνοιας και της απορρέουσας εξ’ αυτών ταπείνωσης. Ο Υιός και Λόγος του Θεού πορεύεται να συναντήσει τον Αδάμ και όλους εμάς, με σκοπό να μας υπενθυμίσει ότι η σωστή αξιοποίηση των άνωθεν ατομικά δοθέντων ταλάντων, αποσκοπεί στην δόξα του Ονόματός Του. Η σημερινή δοκιμασία της λοιμικής ασθένειας, την οποία βιώνουμε σε πολλά επίπεδα, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια «επίσκεψη» του Θεού στις καρδιές μας και μια αφορμή να καλλιεργήσουμε και να επαυξήσουμε τα ενυπάρχοντα εντός μας τάλαντα της προσευχής, της μετάνοιας και της ταπείνωσης. Ας μιμηθούμε τα ειλικρινή δάκρυα της αμαρτωλής γυναίκας και με καθαρή καρδιά ας ασπαστούμε τα άχραντα πόδια του Δεσπότη Ιησού Χριστού, ζητώντας με ταπείνωση και θερμή προσευχή από τον Δικαιοκρίτη Κύριο να διαλύσει το χρέος των αμαρτιών μας, Αμήν!
