Του Πανοσιολ. Αρχιμ. Τιμοθέου Γεωργίου, Εφημερίου του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Χαροκόπου Καλλιθέας
Ρεγούλα Μπενιζέλου – Αγία Φιλοθέη, η Αθηναία: Η ασυμβίβαστη αρχόντισσα μεγαλύνει τη ζωή του κλεινού άστεος. Η Αθήνα του 1500, στα χέρια βαρβάρων Οθωμανών και η Τουρκοκρατία είχε επηρεάσει βαθύτατα τη θέση της Ελληνίδας στην οικογένεια και την κοινωνία. Οι γυναίκες στις πόλεις ήταν περιορισμένες, από πολύ μικρή ηλικία σε ένα δωμάτιο σύμφωνα με τις τουρκικές συνήθειες και αποκλεισμένες από κάθε επαφή με τον έξω κόσμο, αποκλεισμένες από τη μόρφωση και την ευρύτερη κοινωνικοποίηση. Ακολουθούσαν το τουρκικό έθιμο, να μένουν αγράμματες, και να στέκονται υποτακτικές μπροστά στο νοικοκύρη του σπιτιού, όπως καθόταν και αυτός με τη σειρά του μπροστά στον Τούρκο αφέντη του χωριού. Κατά συνέπεια η Ελληνίδα είχε δύο αφέντες: Τον Τούρκο κυρίαρχο και το σύζυγο – ραγιά, το «δούλο» του κυρίαρχου: «Τα δικαιώματα της γυναίκας τα άρπαξε άδικα , η άδικη και ατελής νομοθεσία των απαιδεύτων εθνών…» και «…αφ’ ετέρου ο φόβος, ο τρόμος των αγρίων και βαρβάρων ανδρών…οίτινες κατέστησαν την ταλαίπωρον γυναίκα ως δούλην αυτών και αιχμάλωτον, ή ως ευτελές έπιπλον της οικίας τους… χωρίς επάγγελμα και σπουδή στην οθωμανική κοινωνία, μια ανδροκρατική κοινωνία, στην τότε επικρατούσα θρησκεία, στο Ισλάμ όπου ισχύει «η διακήρυξη της φυσικής ανωτερότητας του άνδρα έναντι της γυναίκας» που δηλώνεται στο Κοράνιο: «η υπακοή στο σύζυγο είναι το κλειδί για τον παράδεισο». Στο μουσουλμανικό δίκαιο η ανισότητα έχει δράσει ως παιδεία και η παιδεία ως ανισότητα. Η υποτίμηση της θέσης της γυναίκας ιδιαίτερα σε ζητήματα γάμου και διαζυγίου, σε μια σειρά από μειωτικές πρακτικές εφαρμόζονται σε βάρος των γυναικών όπως για παράδειγμα, ο φερετζές, τα περιορισμένα δικαιώματα, μέσα σε ένα μονομερές πατριαρχικό δίκαιο. Η γυναίκα κατά τη Σαρία (ισλαμικό δίκαιο) είναι ουσιαστικά ανενεργή για οποιουδήποτε είδους αντίδραση. Έχειυποχρεώσεις και μηδενικά δικαιώματα. Η μέριμνα για την εκπαίδευση και προστασία των γυναικών της Αθήνας. Το αποφασιστικό θέλημα της Γυναίκας μέσα στην απαξίωση του ανθρώπου.
Η Φιλοθέη σε αυτές τις τόσο αντίξοες πλην υπαρκτές κοινωνικές συνθήκες σαρκώνει την έγνοια της και αυτές γίνονται το κέντρο της δράσης της. Έζησε στο «σήμερα» του 1530 με ευθύνη για να περάσει στο παρόν το φως της Βασιλείας Του χωρίς κανένα εμπόδιο να την αποκαρδιώνει, για να ζήσει τον Χριστιανισμό ως τρόπο ζωής. Ούτε καν τους κατακτητές. Περιθάλπει τον άνθρωπο με αγάπη, ως πλησίον, γίνεται το «έρμα» (στήριγμα) των γυναικών, πίσω από την άσκησή της, βρίσκεται η αφύπνιση του Γένους, πέρα από τη ρηξικέλευθη σκέψη της, το πρωτοποριακό έργο της. Πράτουσα εδίδασκε, για να γίνεται η διακονία της «ανάσα» της Εκκλησίας, χωρίς ναεπιζητά αναγνώριση ή θώκους, καινοτομεί με την Παράδοση, έγινε αιτία της σωτηρίας για τον Αθηναϊκό λαό.
Αρκεί μια γυναίκα – όπως η Φιλοθέη για να στηρίξει μια ολόκληρη πολιτεία: Η Εθνική Της προσφορά τεράστια, το κοινωνικό της έργο και η ευρύτατη φιλανθρωπική δράση: Επιγραμματικότατα: Έκτισε δίπλα στη Μονή της Γηροκομείο, Σχολείο, ορφανοτροφείο, έκτισε πηγάδι για τους διψασμένους στο Ψυχικό, πίστευε απόλυτα στη διάδοση της Παιδείας, έκανε αγώνες κατά των εξισλαμισμών, παρείχε καταφύγιο σε νέες κοπέλες, έβγαζε νέα παιδιά από το σκοτάδι της αμάθειας!
Κυρίως, αρνήθηκε να δει την Παράδοση ως κάτι μουσειακό, αλλά την έβλεπε ως θησαυρό, τη γυναίκα ως θηλυκό αλλά επένδυσε στις απεριόριστες δυνατότητές του προσώπου της, αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη γη για χάρη του ουρανού, αρνήθηκε να μην συμμετέχει στις ωδίνες του κόσμου. Η ταπεινή στην αρχοντιά της Αγία Φιλοθέη, αρνείται να ανδροποιηθεί, αλλά σώζει και τον άνδρα, καθώς αποδέχεται τη ζωή του ως δική της. Δεν αρνείται τη φύση της, αλλά την μεταμορφώνει σε μυστήριο σταυροαναστάσιμης ομορφιάς μέσα στα όρια του κοινωνικού της ρόλου, γίνεται δρόμος «γυναικείας» δύναμης.
Καθημερινά συσταυρώνεται με τους πάντες, η θυσία της προστίθεται στη θυσία Του, η μοναχική της άσκηση, γίνεται διακονία της κατακαιομένης της καρδιάς για την προετοιμασία και τηνπνευματική εγρήγορση της ελευθερίας, η γενναιότητά της, αφοβία της Κυράς της Αθήνας που εικόνιζε και παρέπεμπε στον Ερχόμενο Κύριο και στην επανάσταση του Γένους χωρίς να αρνηθεί ούτε να γρονθοκοπήσει ποτέ το φύλο της, αλλάμεταμορφώνοντάς το – χωρίς στολίδια και φτιασιδώματα. Ίσωςακατανόητη η απλότητά της καιδυσνόητηη δύναμη της αδυναμίας της.
Η Αγία Φιλοθέη, το κορίτσι του Αγγέλου και της Συρίγαςη «εις Θεόν πλουτούσα», και εμείς ζητούμε ο θησαυρός της να μην μένει στην τράπεζα αλλά να μας ενδυναμώνει σε καιρούς κρίσιμους, για να μας συμπεριλάβει στην γιορτή της, στην απόκρισή στη χαρά – στο γεννηθήτω της, όσους εμπνεόμαστε από το πνευματικό της μέγεθος.
Δείχνει ότι από τη γυναίκα «πηγάζει τα κρείττονα», από την φροντίδα για κάθε πολύτιμο άνθρωπο σε κάθε μοναδικό πρόσωπο. Η μαρτυρία της προστίθεται στη δική μας και στο Μαρτύριό Του και εκεί υπερβαίνεται κάθε διάκριση και διαίρεση. Εκεί η Εκκλησία είναι αναστάσιμη κοινωνία, «ουκ ένι Ιουδαίος.. άρσεν και θήλυ», μία κολυμπήθρα, εις ο ποιητής, μία κλήση στην αγιότητα, κοινοί στέφανοι. Άοπλη, μπροστά στους πάνοπλους Οθωμανούς, με το ράσο που τσαλακώθηκε, λέρωσε τα χέρια της με την ιστορία και ένιωσε τη δοκιμασία, ακριβώς με τον ίδιο πόνο ενός κοινού θνητού. Η Αγία Φιλοθέη, τι θα έλεγε στη σημερινή γυναίκα; Το πιθανότερο είναι να μην έκανε κήρυγμα αλλά μόνο παρούσα στο πλευρό της με κατανόηση, σαν μητέρα, μεγάλη αδελφή, πάντα εκζητούσα τον Κύριον, με θητεία στο Θέλημα Του, αφού «εκ γυναικός ερρύη τα κρείττω»!
