Του π. Ιωάννου Αν. Γκιάφη, Πολιτικού Επιστήμονος – Θεολόγου, εφημ. Ιερού Ναού Αγίου Χριστοφόρου Αγρινίου
Όταν ένας άνθρωπος εγκαταλείπει την πατρίδα του με σκοπό τη διαμονή του σε μια άλλη ξένη χώρα, προβαίνει στην αποδημία. Και η μετακίνησή του αυτή οφείλεται σε διάφορους λόγους, άλλοτε βιοποριστικούς, άλλοτε επαγγελματικούς, ακόμη και εξαιτίας διαφόρων αρνητικών συγκυριών (π.χ. έναν πόλεμο, ένα διωγμό κ.ά.). Βεβαίως ως όρος η αποδημία συναντάται και στον εκκλησιαστικό χώρο με την έννοια της προσκυνηματικής επίσκεψης του χριστιανού σ’ έναν ιερό τόπο. Αλλά ως αποδημία ονομάζεται και η μετακίνηση των πτηνών σε θερμότερες περιοχές κατά τον χειμώνα(εξ ου και αποδημητικά πουλιά). Επομένως ως έννοια αποκρυσταλλώνει την φυγή από μια μόνιμη πατρίδα σε έναν άλλο επίγειο προορισμό.
Τι σχέση όμως υπάρχει μεταξύ της “αποδημίας” και της δεύτερης Κυριακής του κατανυκτικού Τριωδίου; Ο ιερός ευαγγελιστής Λουκάς μεταξύ των άλλων στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής κάνει μνεία στην αποδημία ενός ξεχωριστού προσώπου. Πρόκειται για τον νεώτερο υιό ενός πατέρα, ο οποίος “ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν“(Λουκ. ιε΄, 13). Ο πιο νέος της οικογένειας θέλοντας να αυτονομηθεί από την πατρική του εστία, ζήτησε από τον πατέρα του το μερίδιο της πατρικής περιουσίας, που του αναλογούσε και έφυγε για χώρα μακρινή. Ταξίδευσε μακριά από το πατρικό του ως αναζητητής της κοσμικής ευτυχίας και της προσωπικής του ανεξαρτησίας. Σκόρπισε όλη του την περιουσία ζώντας μέσα στην μέθη και στην κραιπάλη. Και το αποτέλεσμα ήταν να φθάσει στον έσχατο ξεπεσμό.
Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα τα χάνει όλα και οδηγείται στον πλήρη εξευτελισμό, όταν συν-τρώγει μετά των χοίρων. Ναι! Αναγκάζεται εξαιτίας των δυσμενών συνθηκών προκειμένου να επιβιώσει, να γίνει δούλος ενός χοιροβοσκού. Από ένα αρχοντόπουλο καταντάει ένας αξιολύπητος νέος. Ερχόμενος όμως “εἰς ἑαυτὸν” κατανοεί την πτώση του και αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρική του οικία. Κι ενώ κανείς θα περίμενε ο πατέρας του να τον επιτιμήσει μόλις τον αντικρύσει, αντιθέτως εκείνος τον δέχεται με ανοιχτή την αγκάλη του. Το αποκορύφωμα της αγάπης και της ευσπλαχνίας του πατέρα προς τον υιό φανερώνεται από την φράση: “ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησεν, ἦν ἀπολωλὼς καὶ εὑρέθη” (Λουκ. ιε’, 24).
Στο πρόσωπο του ασώτου υιού οι ιεροί ερμηνευτές βλέπουν τον παραστρατημένο άνθρωπο από τον δρόμο του Θεού, τον κάθε αμαρτωλό. Συμβαίνει ο εμπαθής και δη ο εγωιστής να επιθυμεί την αυτονόμησή του όχι μόνο από τους συνανθρώπους του, αλλά ακόμη και από τον ίδιο τον Δημιουργό. Ο Ιερός Αυγουστίνος ερμηνεύει ότι η μακρινή χώρα στην οποία αποδημεί ο άσωτος, είναι η “λησμοσύνη του Θεού“. Το “αποδημεί” δεν συνεπάγεται κάποιον συγκεκριμένο τόπο, αλλά τον τρόπο της φυγής. Όταν κάποιος εγκλωβίζεται σε μια αμαρτωλή κατάσταση, απεγκλωβίζεται από την πνευματικότητα. Θα σημειώσει χαρακτηριστικά ο βυζαντινός ερμηνευτής Ευθ. Ζιγαβηνός ότι: “Μακριά από τον Θεό εύκολα κάποιο άτομο μεταπίπτει στην αμαρτωλότητα, όχι γιατί μεταφέρεται σ’ έναν άλλο τόπο, αλλά διότι αναχωρεί από την αρετή.” Έτσι κατανοείται πως η “αποδημία” δεν σημαίνει παρά την μετάπτωση του ανθρώπου από την γη της πνευματικής επαγγελίας στη χώρα της αμαρτίας και της σκιάς του πνευματικού θανάτου.
Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα όντως συνηγορεί προς αυτή την κατεύθυνση. Πόσοι δεν εγκαταλείπουν τον Ένα και αληθινό Θεό και στρέφονται σε διάφορες κίβδηλες ανθρώπινες δοξασίες ή μοιρολατρικές αντιλήψεις; Πόσοι δεν αρνούνται τον Θεό της αγάπης, στο όνομα της προσωπικής τους ελευθερίας; Θεωρούν πως ο Θεός είναι τιμωρός και όχι παιδαγωγός. Πόσοι άραγε δεν μετέχουν στην αγία μας Ορθόδοξη Εκκλησία μένοντας άγευστοι της Θείας Χάριτος; Την θεωρούν δήθεν ως έναν παρωχημένο θεσμό συνώνυμο της παρελθοντολογίας μην έχοντας να προσφέρει λόγο στη σημερινή κοινωνία. Πόσοι επίσης χριστιανοί, μέλη του εκκλησιαστικού σώματος δεν αποσκιρτούν απ’ αυτό επειδή παρασύρονται από τα λάθη ίσως προσώπων και πνευματικών ταγών; Δυστυχώς είναι διάχυτη η άρνηση για τα του Θεού στο κοινωνικό γίγνεσθαι και αυτό διαφαίνεται διαρκώς μέσα από τις καθημερινές επιλογές των ανθρώπων (π.χ. αύξηση των πολιτικών γάμων, των σύμφωνων συμβίωσης, της “ονοματοδοσίας” των βρεφών στα ληξιαρχεία χωρίς να προτιμούν το μυστήριο του βαπτίσματος κ. ά.).
Κι όμως εκεί που όλα δείχνουν να μετακυλούν προς ένα άπλετο πνευματικό έρεβος, στο βάθος υπάρχει μια μεγάλη ηλιαχτίδα ελπίδας και σωτηρίας. Πρόκειται γι’ αυτήν που ανέτειλε πριν 2023 χρόνια σ’ ένα άσημο σπήλαιο της Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Φώτισε τη γη της Ιερουσαλήμ και έκτοτε λάμπει στα πέρατα της οικουμένης. Ποτέ δεν δύει, παρά μονάχα εάν εμείς το επιτρέψουμε με τις πράξεις στη ζωή μας. Ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι η μεγάλη διαχρονική ηλιαχτίδα, ο οποίος σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο “χθές καί σήμερον ὁ αὐτός εἰς τούς αἰῶνας“ (Εβρ. ιγ’,8). Μας απέδειξε με την σταυρική Του θυσία στον Γολγοθά ότι όλους μας αγαπά. Ήλθε δε στον κόσμο όχι για να καλέσει τους δικαίους σε μετάνοια, αλλά τους αμαρτωλούς. Όλη η επί γης πορεία Του μας αποκάλυψε ότι κανέναν δεν απέκλεισε από το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Ούτε την πόρνη, ούτε τον ληστή. Ούτε τον τελώνη, ούτε την μοιχαλίδα γυναίκα. Γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: “Ὁ Χριστὸς διδάσκει περὶ τοῦ μεγέθους τῆς ἰδίας τῆς φιλανθρωπίας, ἔργῳ καὶ λόγῳ ταύτην ὑποδεικνύς, ἅμα καὶ πρὸς μίμησιν ἐνάγων τῆς συμπαθείας.”(Ε.Π.Ε.9,84)
Ωφείλουμε λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε πως ο Τριαδικός Θεός είναι μακρόθυμος και φιλάνθρωπος. Δεν είναι ο αίτιος των κακών και των συμφορών στη ζωή μας, παρά η δική μας αμετανοησία. Η Εκκλησία έχει πάντα την αγάπη και το έλεος. Ένας σύγχρονος άγιος και προ ολίγων ετών καταταγείς στο αγιολόγιο, ο όσιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, έλεγε: “Πόσο μας αγαπάει ο Θεός! Δεν μπορούμε να το φανταστούμε. Να ξέρεις βρισκόμαστε μέσα στη χούφτα του Θεού που είναι γεμάτος αγάπη. Ας μας κάνει ό,τι θέλει. Τι θέλει ο Θεός από μας; Να ανταποκριθούμε στην αγάπη Του. Δωρεάν μας τα δίνει όλα. Δωρεάν μας δίνει και τον Παράδεισο. Το μόνο που θέλει από μας είναι καθαρή καρδιά. Να προσέχουμε μόνο στον Θεό.” Γένοιτο!
